Chanh tứ quý không hạt hay còn gọi là chanh bốn mùa là mô hình cây trồng mới được anh Cà Văn Dậu, bản Pu Luông, xã Mường Bú (Mường La) trồng thử nghiệm thành công. Mô hình bước đầu cho thấy chanh không hạt có giá trị kinh tế cao hơn so với các cây trồng khác. Hiện nay, gia đình đã mở rộng quy mô gần 1 ha trồng chanh tứ quý, hằng năm trồng xen các cây trồng khác, trung bình mỗi năm trừ chi phí thu lãi trên 70 triệu đồng.

Mô hình trồng chanh tứ quý của gia đình anh Cà Văn Dậu, bản Pu Luông, xã Mường Bú (Mường La).

Qua các bản Nang Phai, bản Giàn, Đông Luông, mới đến Pu Luông, bản giáp với bản Nà Pen, xã Bó Mười (Thuận Châu), người dân chủ yếu là trồng ngô, sắn và các cây trồng địa phương. Không khó để chúng tôi tìm đến vườn đồi của gia đình anh Cà Văn Dậu. Ấn tượng đầu tiên là hình ảnh những cây chanh xanh mướt trĩu quả, cây sinh trưởng và phát triển tốt. Đưa chúng tôi ra khu trồng chanh, anh Dậu phấn khởi: Trước đây, gần 1ha đất nương của gia đình chủ yếu trồng ngô, sắn, các cây trồng giống địa phương, năng suất và hiệu quả kinh tế rất thấp, gia đình đã từng chuyển đổi sang trồng giống xoài địa phương, do đầu ra không ổn định, giá thành thấp, không được quan tâm đầu tư chăm sóc nên năm được mùa, năm mất mùa. Năm 2015, qua tìm hiểu từ các phương tiện thông tin đại chúng, sách báo và học hỏi từ các mô hình kinh tế, nhận thấy chanh là cây trồng có khả năng thích nghi với các điều kiện môi trường khí hậu khác nhau, dễ trồng, vốn đầu tư ban đầu không quá lớn. Khi ấy tôi đã trực tiếp đi tham quan mô hình và mua cây giống chanh tứ quý không hạt ở tỉnh Thanh Hóa, với đầu tư ban đầu 30 triệu đồng, mua 200 cây giống và phân bón về trồng thử nghiệm. Thời gian đầu chăm sóc chưa đúng kỹ thuật, cây chậm lớn; từ học hỏi, nghiên cứu kỹ thuật, đầu tư chăm sóc đúng quy trình nên vườn chanh sinh trưởng, phát triển tốt. Hiện nay, trên diện tích gần 1 ha, gia đình trồng 400 cây chanh tứ quý không hạt, trong đó 200 cây đã cho thu hoạch.

Được biết, từ tháng 2/2017 đến nay chanh đã cho thu 4 lứa quả đầu tiên, thu gần 1 tấn quả, với giá dao động từ 13.000-30.000 đồng/kg, tính ra giá trung bình là 20.000 đồng/kg, tổng giá trị đạt 20 triệu đồng. Với năng suất cây trồng như hiện nay, trung bình trừ chi phí mỗi tháng gia đình có thể thu lãi từ 5-6 triệu đồng, tổng thu mỗi năm từ 70 triệu đồng trở lên. Ngoài ra, gia đình còn trồng xen ghép một vụ dưa hấu, dưa lê và dưa bở, với giá bán tại nương trung bình 9.000 đồng/kg, mỗi năm thu thêm 8 triệu đồng. So với trồng ngô, sắn các cây giống địa phương, mô hình trồng chanh tứ quý không hạt đem lại hiệu quả kinh tế cao hơn rất nhiều.

Trao đổi thêm với anh Cà Văn Dậu được biết: Ưu điểm của giống chanh tứ quý không hạt là cho quả quanh năm, chăm sóc tốt sau hơn 1 năm đã có thể cho thu hoạch và cho thu liên tục trong 10 năm, tuổi thọ có thể đạt đến 15 năm. Để đảm bảo năng suất cây trồng, việc chăm sóc chanh tứ quý không quá khó, người làm vườn chú ý theo dõi sớm phát hiện và phòng trừ các loại sâu bệnh hại cây chanh như sâu vẽ bùa, nhện đỏ... Hàng năm, định kỳ bón phân 2 lần, chủ yếu các loại phân chuồng, phân hữu cơ để cây phát triển tốt. Do trồng trên địa hình đồi núi dốc, mỗi năm chỉ nên làm cỏ một lần, duy trì phát dọn nhằm giữ đất, tránh xói mòn mùa mưa lũ và giữ ẩm vào mùa khô. Thông thường vào mùa khô duy trì tưới ẩm cho cây 3-4 lần/tuần để đảm bảo độ ẩm, chất dinh dưỡng nuôi cây. Chia sẻ thêm anh Cà Văn Dậu cho biết: Hiện nay, sản lượng xuất bán ra thị trường còn nhỏ lẻ, chủ yếu dựa trên nhu cầu của các thương lái bán buôn nhỏ lẻ ở địa phương. Thời gian tới khi năng suất quả ổn định, số lượng xuất bán lớn, gia đình quan tâm nhất là đầu ra cho sản phẩm.

Không đòi hỏi chi phí đầu tư ban đầu lớn, có nhiều ưu điểm dễ trồng, dễ thích nghi với các điều kiện môi trường thời tiết khác nhau, năng suất cao, chanh tứ quý không hạt cho quả quanh năm và hiệu quả về kinh tế hơn so với các cây trồng địa phương, mở ra hướng đi mới trong chuyển đổi cơ cấu cây trồng, phát triển kinh tế nông hộ hiệu quả ở xã Mường Bú.