Trường THPT Mộc Lỵ, huyện Mộc Châu tiền thân là trường Cấp 2 - 3 Mộc Châu, được thành lập tháng 11/1963. Trải qua 60 năm xây dựng và phát triển, các thế hệ cán bộ, giáo viên, nhân viên nhà trường luôn kiên trì phấn đấu, nỗ lực vượt qua mọi khó khăn, tâm huyết và cống hiến cho sự nghiệp "trồng người".

 Tự hào truyền thống hào hùng

Ngày đầu thành lập trường chỉ có 1 lớp 8 nhô với 17 học sinh và 6 thầy giáo, đóng tại cầu Bó Ún, nay là tiểu khu 11, thị trấn Mộc Châu, với vài ngôi nhà tranh tre nứa lá do thầy trò dựng nên. Nhà trường vừa thành lập cũng là lúc cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước của dân tộc bước vào giai đoạn cam go, khốc liệt. Thời điểm đó, năm học 1965-1966  thầy và trò trường Cấp 3 Mộc Lỵ đã phải sơ tán về bản Mòn để bảo vệ trường và tiếp tục thực hiện nhiệm vụ dạy và học. 

Thầy giáo Lương Tấn Đạt, giáo viên Trường THPT Mộc Lỵ giai đoạn 1964 đến 1974, kể lại: Ngày đó, các lớp học được dựng lên núp dưới những tán cây để máy bay địch không phát hiện được, mái nhà được ngụy trang bằng cây dứa dại. Lúc đó sát cạnh trường có 1 cái hang, thầy trò nhà trường dùng cuốc, xẻng mở rộng hang, đào hệ thống hào giao thông từ các lớp học vào hang tạo nơi trú ẩn an toàn. Nhờ đó, suốt những năm chiến tranh ác liệt trường không bị lộ mục tiêu để địch bán phá, thầy và trò đảm bảo an toàn tổ chức dạy và học.

Với phương châm “Trường lớp là trận địa, giáo viên, học sinh là chiến sĩ, quyết tâm dạy thật tốt, học thật tốt”. Những năm tháng chiến tranh khốc liệt ấy, thầy trò không chỉ dạy tốt, học tốt mà còn góp phần phục vụ sản xuất và chiến đấu với địa phương. Hằng trăm học sinh cùng hàng chục thầy giáo đã tình nguyện lên đường nhập ngũ xung phong “Xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước” và bảo vệ biên giới, nhiều người trong số đó đã anh dũng hy sinh vì nền độc lập, tự do của Tổ quốc.

Năm học 1975-1976, UBND tỉnh, Sở Giáo dục - Đào tạo chỉ đạo cho Trường Cấp 3 Mộc Châu thực hiện nhiệm vụ quan trọng là tách trường thêm 1 phân hiệu để sau này thành lập 1 trường khác, đó là Trường Cấp 3 Vừa học vừa làm Mộc Châu (nay là Trường THPT Thảo Nguyên); 10 năm sau (1985-1986) tách thêm 1 phân hiệu nữa là phân hiệu Chiềng Ve (nay là Trường THPT Chiềng Sơn). Đến nay cả 3 trường đều là những trường lớn về số lượng, mạnh về chất lượng.

Đất nước thống nhất, nhà trường phấn khởi rời khu sơ tán về Tiểu khu 3- thị trấn Mộc Châu và đổi tên thành Trường THPT Mộc Lỵ. Đến năm học 2010-2011 đến nay, trường chính thức chuyển về địa điểm Tiểu khu 2- thị trấn Mộc Châu nơi có diện tích, không gian và cơ sở vật chất tốt hơn đáp ứng yêu cầu dạy và học trong giai đoan đổi mới và hội nhập hiện nay. Hiện nay, diện mạo của nhà trường đã có nhiều thay đổi với 3 dãy nhà cao tầng, trên 40 phòng học và phòng bộ môn có trang thiết bị hiện đại, đáp ứng đầy đủ nhu cầu dạy và học. Từ 1 lớp với 17 học sinh những ngày đầu thành lập, đến nay toàn trường 28 lớp học với 1.322 học sinh.

Lá cờ đầu của ngành giáo dục Sơn La

Phát huy truyền thống của các thế hệ đi trước, cùng với tinh thần trách nhiệm, lòng yêu nghề, nhiệt huyết của đội ngũ giáo viên luôn quyết tâm hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao, nhất là nâng cao chất lượng giáo dục, trở thành lá cờ đầu của ngành giáo dục Sơn La.

Trong giảng dạy, các thầy cô giáo nhà trường thường xuyên đổi mới phương pháp dạy học, tích cực ứng dụng công nghệ thông tin trong các bài giảng, tăng các giờ học thực hành, trải nghiệm sáng tạo, đổi mới kiểm tra đánh giá nhằm phát huy tối đa năng lực học sinh. Hiện nay nhà trường có 70 cán bộ, giáo viên, 100% giáo viên trình độ đào tạo đạt chuẩn và trên chuẩn; 3 thầy, cô giáo được phong tặng danh hiệu nhà giáo ưu tú. Từ năm 2016 đến nay, trường đạt danh hiệu trường Chuẩn quốc gia mức độ 2. Đội ngũ giáo viên giỏi, tâm huyết, có nhiều sáng tạo, đổi mới tích cực trong dạy học theo định hướng phát huy năng lực, phẩm chất của học sinh, đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo.

Cô giáo Vũ Thị Thủy, giáo viên Trường THPT Mộc Lỵ, chia sẻ: Chúng tôi luôn tâm niệm phải luôn cố gắng, nỗ lực hơn nữa tiếp bước truyền thống của nhà. Không ngừng học hỏi nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, cập nhật những kiến thức mới đưa vào bài giảng cho học sinh, qua đó khơi dậy lòng đam mê, tinh thần tích cực, tự giác trong học tập của học sinh, tạo phong trào học tập sôi nổi trong nhà trường.

Sau 60 năm xây dựng và phát triển, nhà trường đã đào tạo được trên 35 nghìn học sinh. Chất lượng giáo dục của nhà trường ngày càng được nâng lên, đã có 12 học sinh giỏi cấp quốc gia, 608 học sinh giỏi cấp tỉnh. 5 năm gần đây nhà trường luôn đứng thứ nhì toàn tỉnh về số lượng đạt giải học sinh giỏi cấp tỉnh. Tỉ lệ học sinh đỗ vào các trường đại học, cao đẳng chiếm trên 45%. Từ mái trường này nhiều học sinh đã trở thành nhà khoa học, tiến sỹ, kỹ sư, bác sỹ, nhà giáo, nhà lãnh đạo quản lý, nhà kinh tế giỏi đã và đang đóng góp cho sự phát triển của quê hương, đất nước.

Nhà giáo ưu tú Nguyễn Minh Hải, Hiệu trưởng nhà trường, cho biết: Trải qua 2 lần đổi tên 4 lần chuyển dời địa điểm, các thế hệ cán bộ, giáo viên, nhân viên và học sinh nhà trường đã nêu cao tinh thần vượt khó và quyết tâm thi đua thực hiện lời dạy thiêng liêng của Chủ tịch Hồ Chí Minh “Dù khó khăn đến đâu cũng phải tiếp tục thi đua dạy tốt, học tốt”. Hành trình suốt 60 năm "gieo mầm" tri thức, nhà trường luôn khẳng định là địa chỉ giáo dục tin cậy của nhân dân các dân tộc huyện Mộc Châu.

Phát huy truyền thống 60 năm xây dựng và trưởng thành, nhà trường tiếp tục xây dựng trường thành đơn vị giáo dục trọng điểm chất lượng cao của tỉnh với mô hình giáo dục hiện đại, tiên tiến đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của mục tiêu giáo dục trung học và nhu cầu đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao của huyện, của tỉnh, xứng đáng là lá cờ đầu của ngành Giáo dục Sơn La .