Năm 2018 là năm thứ 3 của nhiệm kỳ Quốc hội khóa XIV, là năm bản lề trong việc triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội XII của Đảng và các Nghị quyết của Quốc hội khóa XIV. Với tinh thần tiếp tục đổi mới, trong năm 2018, Quốc hội hoạt động ngày càng dân chủ và hiệu quả hơn, để lại nhiều dấu ấn sâu sắc trong lòng cử tri và Nhân dân cả nước.

Nhân kỷ niệm 73 năm Ngày Tổng tuyển cử đầu tiên bầu Quốc hội Việt Nam (06/01/1946 – 06/01/2019) và nhân dịp đầu năm mới 2019, Văn phòng Quốc hội điểm lại những sự kiện nổi bật trong năm 2018 của Quốc hội như sau:

1. Quốc hội bầu Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng giữ chức vụ Chủ tịch nước

Sáng ngày 23 tháng 10 năm 2018, tại Kỳ họp thứ 6, Quốc hội khóa XIV, với sự tín nhiệm rất cao, Quốc hội đã bầu Tổng Bí thư Ban chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam Nguyễn Phú Trọng giữ chức Chủ tịch nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam nhiệm kỳ 2016 – 2021. Đây là sự kiện chính trị quan trọng của nước ta, đáp ứng mong muốn, nguyện vọng của cử tri và Nhân dân cả nước, được dư luận trong nước và quốc tế quan tâm. Ngay sau khi nhậm chức, Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng đã tuyên thệ trước cờ đỏ thiêng liêng của Tổ quốc, trước Quốc hội và trước đồng bào cử tri cả nước.

Như vậy, lần đầu tiên sau 32 năm, nước ta có người đứng đầu Đảng đồng thời đứng đầu Nhà nước. Tính từ năm 1945, đã có ba người giữ chức vụ cao nhất trong Đảng từng đảm nhận chức danh đứng đầu Nhà nước, trước đó là Chủ tịch Hồ Chí Minh và Tổng Bí thư Trường Chinh.

2. Quốc hội đã xem xét, thông qua nhiều đạo luật quan trọng

Năm 2018, Quốc hội đã thông qua 16 dự án Luật với tỷ lệ tán thành cao. Qua đó cho thấy sự chỉ đạo rất sát sao của Lãnh đạo Quốc hội, các Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội, sự cố gắng của các cơ quan trong việc chuẩn bị nội dung và bảo đảm quy trình, thủ tục theo luật định; các vị đại biểu Quốc hội đã cân nhắc, phân tích thấu đáo, kỹ lưỡng về các dự án luật, các vấn đề quan trọng tác động trực tiếp đến đời sống của Nhân dân, tạo sự đồng thuận trong quá trình thảo luận và biểu quyết thông qua.

Đây là những dự án luật rất quan trọng, đáp ứng yêu cầu của thực tiễn, tạo chính sách mang tính đột phá cho phát triển kinh tế - xã hội; đẩy mạnh phòng, chống tham nhũng, lãng phí; đào tạo nguồn nhân lực trình độ cao, nâng cao dân trí, bồi dưỡng nhân tài; bảo đảm quốc phòng, an ninh, trật tự, an toàn xã hội như Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của 37 luật có liên quan đến quy hoạch; Luật Phòng, chống tham nhũng; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục đại học; Luật Công an Nhân dân, Luật Cảnh sát biển Việt Nam, Luật Bảo vệ bí mật Nhà nước, Luật An ninh mạng; Luật Quốc phòng ...

3. Quốc hội phê chuẩn Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) cùng các văn kiện liên quan

Ngày 12 tháng 11 năm 2018, tại Kỳ họp thứ 6, với 100% các vị đại biểu Quốc hội có mặt biểu quyết tán thành, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết số 72/2018/QH14 về việc phê chuẩn Hiệp định CPTPP cùng các văn kiện liên quan. Quốc hội cũng đã giao Chính phủ nghiên cứu, đề xuất sửa đổi, bổ sung các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan để phát huy tối đa vai trò quan trọng của Hiệp định đối với phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, thực hiện cam kết của Việt Nam trong việc tích cực, chủ động hội nhập quốc tế sâu, rộng.

Việc tham gia và sớm phê chuẩn Hiệp định CPTPP giúp nước ta thể hiện cam kết mạnh mẽ đối với đổi mới và hội nhập quốc tế toàn diện, sâu rộng; khẳng định vai trò và vị thế địa – chính trị quan trọng của Việt Nam trong khu vực Đông Nam Á cũng như châu Á – Thái Bình Dương, thực sự nâng cao vị thế của nước ta trong khối ASEAN, trong khu vực cũng như trên trường quốc tế.

4. Quốc hội Việt Nam tổ chức thành công Hội nghị thường niên lần thứ 26 Diễn đàn Nghị viện châu Á - Thái Bình Dương (APPF-26)

Từ ngày 18 đến ngày 21 tháng 01 năm 2018, tại Hà Nội, Quốc hội nước ta đã đăng cai tổ chức Hội nghị APPF-26 với chủ đề “Quan hệ đối tác nghị viện vì hòa bình, sáng tạo, tăng trưởng bền vững”. Đây là lần thứ 2 Quốc hội Việt Nam đăng cai tổ chức Hội nghị thường niên của APPF, qua đó thể hiện vai trò và trách nhiệm của Quốc hội Việt Nam trong Diễn đàn Nghị viện lớn nhất khu vực.

Tại Hội nghị, đã có 13 dự thảo Nghị quyết và Tuyên bố Hà Nội được thảo luận, thông qua với sự tham gia của 22 đoàn Nghị viện, 356 khách quốc tế, trong đó có 7 Đoàn cấp Chủ tịch Quốc hội, 10 cấp Phó Chủ tịch Quốc hội, đặc biệt có sự tham dự của Chủ tịch IPU, Tổng Thư ký IPU. Kết quả này thể hiện sự thành công của Hội nghị và uy tín của Quốc hội nước ta trong vai trò chủ nhà, được các nghị viện thành viên đánh giá cao.

5. Lấy phiếu tín nhiệm đối với 48 người giữ chức vụ do Quốc hội bầu hoặc phê chuẩn

Tại Kỳ họp thứ 6, Quốc hội tiến hành lấy phiếu tín nhiệm đối với 48 người giữ chức vụ do Quốc hội bầu hoặc phê chuẩn. Công tác này được triển khai nghiêm túc, thận trọng, chu đáo và trách nhiệm, theo đúng quy định của pháp luật, bảo đảm dân chủ, khách quan.

Việc lấy phiếu tín nhiệm là nội dung giám sát đặc biệt quan trọng của Quốc hội trong năm 2018, thể hiện sự ghi nhận, đánh giá của Quốc hội đối với những nỗ lực, cố gắng và kết quả đạt được từ đầu nhiệm kỳ đến nay của những người được lấy phiếu tín nhiệm. Kết quả lấy phiếu tín nhiệm là “thước đo” hiệu quả hoạt động của những người giữ chức vụ do Quốc hội bầu hoặc phê chuẩn; đồng thời, là nguồn động lực để những người được tín nhiệm cao tiếp tục cống hiến, những người chưa được tín nhiệm cao sẽ phấn đấu khắc phục hạn chế, bất cập để nâng cao hiệu quả công tác.

6. Tiếp tục cải tiến, đổi mới hoạt động chất vấn và trả lời chất vấn

Việc tiến hành chất vấn và trả lời chất vấn theo phương thức “Hỏi nhanh – Đáp gọn” là một trong những cải tiến, đổi mới quan trọng trong hoạt động giám sát của Quốc hội trong năm 2018. Theo đó, thời gian để mỗi đại biểu Quốc hội nêu câu hỏi chất vấn là không quá 1 phút, sau khi 3 đại biểu Quốc hội nêu câu hỏi, người trả lời chất vấn sẽ trả lời với thời gian dành cho mỗi lần trả lời là không quá 3 phút. Việc cải tiến, đổi mới này nhằm mục đích tăng cường tính đối thoại, tranh luận trong hoạt động của Quốc hội. Theo số liệu thống kê, số lượt đại biểu Quốc hội chất vấn và tranh luận tại Kỳ họp thứ 5 là 250 lượt, Kỳ họp thứ 6 là 217 lượt. Đây là số lượt chất vấn và tranh luận nhiều nhất từ trước tới nay.

Bên cạnh đó, tại Kỳ họp thứ 6, Quốc hội đã tiến hành giám sát việc thực hiện các Nghị quyết của Quốc hội về giám sát chuyên đề và chất vấn từ đầu nhiệm kỳ đến hết Kỳ họp thứ 4 thông qua việc chất vấn và trả lời chất vấn về các vấn đề liên quan. Phiên chất vấn và trả lời chất vấn về nội dung này không ấn định trước số người trả lời chất vấn cũng như không xác định nhóm vấn đề chất vấn; bất cứ Bộ trưởng, Trưởng ngành nào cũng trả lời chất vấn khi được đại biểu Quốc hội đặt câu hỏi. Tại phiên chất vấn đã có 19 Bộ trưởng, Trưởng ngành cùng 02 Phó Thủ tướng Chính phủ trả lời chất vấn, nhiều nhất từ đầu nhiệm kỳ đến nay. Phiên chất vấn đã diễn ra trong không khí dân chủ, thẳng thắn, trách nhiệm, có sự trao đổi, tranh luận sôi nổi, được cử tri và Nhân dân quan tâm, theo dõi, đánh giá cao.

7. Thí điểm hợp nhất Văn phòng Đoàn đại biểu Quốc hội, Văn phòng Hội đồng nhân dân và Văn phòng Ủy ban nhân dân cấp tỉnh

Ngày 04 tháng 10 năm 2018, Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành Nghị quyết số 580/2018/UBTVQH14 về việc thí điểm hợp nhất Văn phòng Đoàn đại biểu Quốc hội, Văn phòng Hội đồng nhân dân và Văn phòng Ủy ban nhân dân cấp tỉnh. Thời gian thực hiện thí điểm từ ngày 01 tháng 01 năm 2019 đến hết ngày 31 tháng 12 năm 2019. Tính đến cuối năm 2018, đã có 12 tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương thực hiện việc thí điểm hợp nhất.

Việc thực hiện thí điểm hợp nhất 3 Văn phòng nhằm nâng cao chất lượng công tác tham mưu, phục vụ, giảm đầu mối, giảm biên chế của khối văn phòng ở các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương; thiết lập bộ máy giúp việc chung cho Đoàn đại biểu Quốc hội, Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh đáp ứng yêu cầu đổi mới và nâng cao chất lượng hiệu quả hoạt động của các cơ quan này trong giai đoạn hiện nay và các năm sau./.