Bản Hát Lót, châu Mai Sơn xưa, nay là xóm 2, tiểu khu 6, thị trấn Hát Lót, huyện Mai Sơn, là nơi diễn ra sự kiện thành lập Chi bộ Đảng đầu tiên của Đảng bộ tỉnh. 78 năm trôi qua, ngôi nhà sàn nhỏ, nơi diễn ra sự kiện đặc biệt ấy đã không còn, chỉ còn lại cây me - chứng tích trường tồn đến hôm nay.

Địa danh Cây me đã in đậm trong tâm trí các thế hệ người dân huyện Mai Sơn nói riêng và tỉnh Sơn La nói chung. Phát huy truyền thống, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân các dân tộc huyện Mai Sơn không ngừng phấn đấu vươn lên, xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp.

Dẫn chúng tôi thăm Di tích lịch sử Cây Me, ông Nguyễn Hữu Ngọc, Bí thư chi bộ, Tiểu khu trưởng tiểu khu 6, thị trấn Hát Lót, chia sẻ: Mỗi năm, vào dịp kỷ niệm ngày thành lập Đảng, Chi bộ tiểu khu 6 tổ chức sinh hoạt ôn lại truyền thống lịch sử vẻ vang của Đảng nói chung và của Đảng bộ tỉnh Sơn La nói riêng. Qua đó, mỗi đảng viên, người dân thêm tự hào về truyền thống quê hương cách mạng, tiếp tục phấn đấu, thi đua lao động sản xuất, xây dựng cuộc sống ngày càng ấm no, hạnh phúc.

Ngày 26/8/1945, nhân dân các dân tộc Sơn La đã đứng lên giành chính quyền, góp phần cùng nhân dân cả nước làm nên cuộc Cách mạng Tháng Tám thành công. Chính quyền được thành lập nhưng chưa có tổ chức đảng, với đặc điểm các cơ sở cách mạng phát triển mạnh dưới sự chỉ đạo của Chi bộ Nhà tù Sơn La. Khi đó số lượng đảng viên chỉ có hai đồng chí. Trung ương Đảng cử đồng chí Dương Văn Ty dẫn đoàn phái viên của Chính phủ lên giúp Sơn La củng cố và xây dựng chính quyền, bồi dưỡng cán bộ địa phương, xây dựng khối đoàn kết toàn dân. Tháng 6/1946, Trung ương Đảng cử đồng chí Trần Quyết lên Sơn La thay đồng chí Dương Văn Ty và trực tiếp làm Bí thư Tỉnh ủy. Thực hiện Nghị quyết Hội nghị cán bộ Trung ương ngày 1/8/1946, công tác xây dựng Đảng tiến hành hết sức khẩn trương và thận trọng. Đầu tháng 10/1946, có 4 quần chúng ưu tú được kết nạp vào Đảng, đủ điều kiện để thành lập Chi bộ độc lập.

Trung tuần tháng 10/1946, tại ngôi nhà sàn nhỏ bên cạnh cây me, Hội nghị thành lập Chi bộ Đảng được tổ chức bí mật dưới sự chủ trì của đồng chí Trần Quyết, Bí thư Tỉnh ủy. Chi bộ có 8 đảng viên, gồm đồng chí Trần Quyết, Bùi Thọ Chuyên, Đại Liên, Động Lực, Lò Văn Mười, Sơn Nhân, Nguyễn Văn Đức, Cầm Van (Ngọc Tình). Hội nghị đã đề ra nhiệm vụ cấp bách trước mắt trực tiếp lãnh đạo toàn diện trên các mặt chính trị, kinh tế, đấu tranh chống giặc ngoại xâm. Sự kiện thành lập Chi bộ đầu tiên của Đảng bộ tỉnh là bước ngoặt căn bản của cách mạng Sơn La.

Phát huy truyền thống lịch sử, UBND huyện Mai Sơn đã xây dựng công trình bảo tồn, tôn tạo Di tích lịch sử Cây Me. Công trình có tổng diện tích quy hoạch 21.358 m2; gồm nhà truyền thống, nhà bia tưởng niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh, nhà trưng bày, nhà sắp lễ, khuôn viên cảnh quan và các hạng mục phụ trợ. Công trình là địa chỉ giáo dục truyền thống, điểm du lịch, gắn với giá trị văn hóa, đáp ứng nhu cầu tham quan, học tập, góp phần phát triển kinh tế - xã hội địa phương.

Tự hào với truyền thống quê hương cách mạng, trong công cuộc đổi mới, nhân dân các dân tộc huyện Mai Sơn luôn cần cù lao động, phát huy tiềm năng, lợi thế, xây dựng huyện phát triển toàn diện, đời sống người dân ngày càng nâng cao, đoàn kết xây dựng nông thôn mới.

Đồng chí Hoàng Văn Vạn, Chủ tịch UBND huyện Mai Sơn, thông tin: Năm 2024, có 15/18 chỉ tiêu phát triển kinh tế - xã hội, môi trường của huyện đạt và vượt kế hoạch, 1 chỉ tiêu cơ bản đạt. Huyện chú trọng triển khai các chủ trương về chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi, ứng dụng công nghệ cao gắn với tiêu thụ, chế biến sản phẩm nông sản theo chuỗi giá trị.

Đến nay, toàn huyện có 11.500 ha cây ăn quả, chiếm 13% diện tích cây ăn quả toàn tỉnh; có 4 vùng sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, tổng diện tích 1.773 ha, với 2.333 hộ tham gia; có 5.000 ha đất sản xuất theo hướng ứng dụng công nghệ cao; 2.500 ha đất sản xuất theo hướng hữu cơ; 1.143 ha được cấp chứng nhận VietGAP; duy trì 46 mã số vùng trồng, với 1.217 ha. Nhiều mô hình nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, như na, dâu tây, chanh leo,... thu nhập trên 300 triệu/ha/năm.

Chương trình xây dựng nông thôn mới đạt nhiều kết quả, có 10 xã được công nhận đạt chuẩn nông thôn mới, trong đó 2 xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao. Công tác xây dựng Đảng và hệ thống chính trị được tăng cường, năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức đảng và vai trò tiên phong, gương mẫu của cán bộ, đảng viên được nâng lên.

Tự hào là nơi thành lập Chi bộ đầu tiên của Đảng bộ tỉnh, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân các dân tộc huyện Mai Sơn phát huy truyền thống đoàn kết, xây dựng quê hương giàu đẹp, văn minh và phát triển. Đồng thời, tập trung quản lý, bảo tồn, giữ gìn Di tích lịch sử Cây Me, phát huy giá trị lịch sử cho hôm nay và mai sau.