Từ trung tâm xã Nà Ớt, theo tỉnh lộ 113 chúng tôi bắt đầu di chuyển lên các xã vùng cao của huyện Mai Sơn, tuyến đường được khánh thành từ năm 2019 đến nay đã được 5 năm, có những đoạn bị sạt lở do địa hình, thời tiết mưa lũ, thiên tai gây ra nhưng đã được sửa chữa kịp thời, làm cho chiếc xe gầm thấp của chúng tôi vẫn đạt tốc độ, len lỏi qua các dãy núi cao uốn lượn quanh co.

Đi cùng chúng tôi, anh Sồng A Chia, bản Huổi Thùng, xã Phiêng Cằm nói: Đường đi được như bây giờ là chúng tôi hạnh phúc lắm rồi, đi ô tô, xe máy chỉ mất khoảng 30 – 40 phút là tới trung tâm xã Phiêng Cằm. Ngày trước thấy khổ lắm, đoạn đường có 30 km thôi nhưng mặt đường toàn “ổ trâu, ổ voi”, tạo thành rãnh hố sâu khó đi, phải đi từ sáng sớm đến tối mịt mới về đến nhà, hàng hóa vận chuyển lên cũng khó khăn, lên được đến nơi thì giá cả gấp 3-4 lần so với các xã vùng thấp nên cái gì cũng thấy thiếu, đời sống của nhân dân đã khó khăn lại càng khó khăn. Từ khi có đường, mùa thu hoạch cà phê, xe vào ra vận chuyển hàng hóa cả ngày, đêm. 

Phiêng Cằm hôm nay như khoác trên mình áo mới. Những con đường nội bản, liên bản được bê tông hóa; thương mại dịch vụ phát triển; những ngôi nhà xây kiên cố mọc lên ngày càng nhiều; những đồi chè, cà phê, vườn cam xanh tốt trải dài, tạo nên sự sầm uất, phát triển của xã vùng cao.

Tại trụ sở xã, đồng chí Cầm Văn Bun, Chủ tịch UBND xã Phiêng Cằm, cho biết: Xã có 19 bản, gần 1.500 hộ, trên 7.500 nhân khẩu, gồm 5 dân tộc: Mông, Khơ Mú, Thái, Dao, Kinh cùng sinh sống. Trong đó, dân tộc Mông chiếm 58%. Những năm trước, giao thông đi lại khó khăn, hàng hóa nông sản làm ra không tiêu thu được, sản xuất nông nghiệp vốn đã manh mún lại càng không phát triển được; tỷ lệ hộ nghèo lên tới 86%.

Chủ tịch UBND xã Phiêng Cằm, cho biết thêm: Tuyến tỉnh lộ 113 đoạn Phiêng Cằm – Chiềng Nơi – Mường Chanh dài gần 80 km, được xây dựng với quy mô đường giao thông cấp 3 miền núi. Năm 2019, tuyến đường lên các xã vùng cao này hoàn thành đã mở ra nhiều cơ hội phát triển kinh tế, hàng hóa được thông thương, giao thông nông thôn phát triển mạnh mẽ, từ đó việc sử dụng và lồng ghép các nguồn vốn rất có hiệu quả.

Cơ sở hạ tầng, điện, đường, trường, trạm của xã được đầu tư xây dựng; nhân dân đẩy mạnh phát triển sản xuất, tích cực chuyển đổi cây trồng, biết áp dụng các biện pháp kỹ thuật vào sản xuất để tăng năng suất, chất lượng, mang lại hiệu quả kinh tế; trẻ em đi học thuận tiện, đời sống đồng bào các dân tộc thiểu số trong vùng từng bước được nâng cao. Hiện nay, xã đạt 10/19 tiêu chí về xây dựng nông thôn mới.

Cô giáo Phạm Thị Hảo, Hiệu trưởng Trường Mầm non xã Phiêng Cằm, là giáo viên có thâm liên công tác ở đây gần 15 năm. Cô Hảo, nhớ lại: Ngày chưa có đường, mỗi khi vào trường chúng tôi phải đi từng tốp vài người để hỗ trợ lẫn nhau lúc xe hỏng; khi trời nắng thì cát bụi không nhìn thấy lối đi, mùa mưa trơn trượt, bánh xe phải quấn xích để tăng độ bám đường, nhiều đoạn chúng tôi phải giúp nhau đẩy xe... Bây giờ có đường rồi, việc đi lại đã thuận tiện hơn trước nhiều, chúng tôi đã yên tâm công tác hơn.

Ông Sùng A Vạng, Bí thư, Trưởng bản Nong Tầu Mông, nói: Bản có 79 hộ, 100% là đồng bào dân tộc Mông. Từ ngày có đường giao thông thuận tiện, người dân đã tích cực chuyển đổi cây trồng, đưa các loại cây trồng, vật nuôi có giá trị kinh tế vào sản xuất, đem lại thu nhập, từng bước giảm nghèo bền vững. Người dân trong bản đang trồng 30 ha cây cà phê, 3 ha cam Vinh, 3 ha cây chè, cùng với đó gieo trồng hơn 100 ha sắn, 50 ha ngô, chăn nuôi gần 200 con trâu, bò và trên 3.000 con gia cầm. Thu nhập bình quân đầu người của bản đạt trên 25 triệu đồng/người/năm.

Rời Phiêng Cằm, tiếp tục di chuyển thêm 20 km trên tỉnh lộ 113, sau gần 30 phút chúng tôi đến trung tâm xã Chiềng Nơi. Ông Mùa A Sồng, Bí thư Đảng ủy xã Chiềng Nơi, thông tin: Nhờ có tuyến giao thông quan trọng này mà xã không còn bị “cô lập” như trước nữa. Bây giờ, đường đã được mở rộng, trải nhựa đi ra tận thành phố Sơn La và trung tâm huyện rất thuận tiện, giảm được thời gian và chi phí đi lại, vận chuyển. Đường được mở rộng đã góp phần quan trọng nâng cao dân trí, phục vụ dân sinh, khai thác thế mạnh, tiềm năng phát triển kinh tế của địa phương. Tỷ lệ hộ nghèo giảm 5%/năm. 

Từ năm 2023 đến nay, toàn xã Chiềng Nơi đã có 10 tuyến đường nội bản, liên bản với chiều dài 6,8 km được bê tông hóa. Điện, đường, trường, trạm của xã từng bước được đầu tư xây dựng. Xã đạt 9/19 tiêu chí về xây dựng nông thôn mới. Nhờ giao thông thuận tiện, nên 1.000 ha cây cà phê, gần 1.100 ha sắn, ngô, 10 ha rau màu; đàn gia súc gần 5.000 con, trên 30.000 con gia cầm có cơ hội tiêu thụ tốt hơn, giá cả ổn định hơn. 

Từ khi tỉnh lộ 113 được nâng cấp, mở rộng nhân dân xã Chiềng Nơi có thêm điều kiện thuận lợi để phát triển kinh tế. Ông Giàng A Dia, bản Pá Hốc, chia sẻ: Nhà tôi trồng gần 3 ha cây cà phê từ năm 2014. Từ ngày có đường kiên cố, gia đình tôi đã mua xe ô tô, đến mùa thu hoạch không còn lo vận chuyển và không còn lo thương lái ép giá nữa. Cứ thu hoạch đến đâu là chúng tôi lại tự vận chuyển về bán cho Nhà máy cà phê Sơn La ở bản Xa Căn, xã Mường Bon. Vụ cà phê năm 2024, doanh thu đạt hơn 800 triệu đồng, cao hơn trước rất nhiều.

Chia tay Chiềng Nơi, Phiêng Cằm khi ánh nắng tắt dần sau dãy núi. Trên sườn đồi, người dân trở về sau một ngày chăm sóc cà phê. Ánh đèn xe máy nối đuôi nhau trên đường về bản. Con đường nhựa Chiềng Nơi – Mường Chanh, nối dài thêm ánh đèn rực sáng, làm cho vùng cao thêm sức sống mới, nhân dân có cuộc sống đủ đầy, hạnh phúc.