Cùng với đẩy mạnh phát triển kinh tế - xã hội, huyện Bắc Yên luôn quan tâm bảo vệ, giữ gìn và phát huy giá trị bản sắc văn hóa các dân tộc, góp phần nâng cao đời sống tinh thần của nhân dân, tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân tộc.

Bắc Yên là huyện vùng cao, có 7 dân tộc Mông, Thái, Mường, Dao, Khơ Mú, Tày và Kinh cùng chung sống; trong đó, dân tộc Mông chiếm đa số, với gần 47%. Mỗi dân tộc đều có những phong tục, tập quán, nét văn hóa đặc sắc riêng biệt.

Ông Bùi Ngọc Thắng, Trưởng phòng Văn hóa  - Thông tin huyện Bắc Yên, cho biết: Lưu giữ, bảo tồn các giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của dân tộc. Hằng năm, Phòng đã tham mưu cho huyện tổ chức các chương trình biểu diễn, hội thi, hội diễn, liên hoan nghệ thuật quần chúng, tạo không gian văn hóa để lưu giữ và phát triển văn hóa dân tộc. Công tác phục dựng, bảo tồn các lễ hội truyền thống luôn được quan tâm, như: Lễ hội cầu mùa của dân tộc Dao xã Phiêng Côn; Lễ hội Xên bản của dân tộc Thái, bản Cang Hợp, xã Phiêng Ban; Ngày hội văn hóa, thể thao xã Hang Chú; Hội chợ vùng cao...

Quan tâm xây dựng đời sống văn hóa ở cơ sở, đến nay, 100% số bản trong huyện có nhà văn hóa; duy trì hoạt động 189 đội văn nghệ bản; 100% bản, tiểu khu có quy ước, hương ước; 100% lễ hội tổ chức theo nếp sống văn minh, đảm bảo đúng quy định; các hủ tục lạc hậu được đẩy lùi, xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, tiến bộ, văn minh. Thông qua phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”, năm 2022, toàn huyện có trên 67% hộ đạt danh hiệu “Gia đình văn hóa”; gần 72% bản, tiểu khu văn hóa, trên 98% cơ quan, đơn vị văn hóa.

Điểm nhấn hoạt động văn hóa hằng năm của huyện Bắc Yên là Hội chợ vùng cao, tạo cơ hội kết nối các sản phẩm văn hóa, ẩm thực đặc sắc và độc đáo. Đồng thời, là dịp để đồng bào các dân tộc trong huyện quảng bá các sản phẩm nông sản đặc trưng, như: chè Tà Xùa, rượu Hang Chú, măng ớt Háng Đồng, ẩm thực thắng cố... Trình diễn các hoạt động văn hóa đặc sắc, trình diễn nấu rượu Hang Chú, giã bánh dày, sao chè Tà Xùa, thi ẩm thực. Tham gia các trò chơi dân gian ném pa pao, tung còn, bắn nỏ, kéo co, đánh tu lu..., góp phần giữ gìn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống các dân tộc trên địa bàn.

Xã Hang Chú có trên 450 hộ dân với hơn 1.500 nhân khẩu, 100% người là đồng bào dân tộc Mông. Việc giữ gìn, phát huy bản sắc dân tộc luôn được cấp ủy, chính quyền quan tâm; thường xuyên tuyên truyền, khuyến khích nhân dân tự may thêu trang phục và mặc trang phục dân tộc truyền thống khi tham gia những sự kiện, như cưới, hỏi, lễ hội văn hóa diễn ra ở xã, bản; giữ gìn kỹ năng thổi kèn lá, sáo bốn lỗ, cùng các món ẩm thực, như rượu men lá, thịt treo gác bếp và các trò chơi dân gian đẩy gậy, kéo co, ném pao, múa khèn... luôn được tổ chức trong những ngày Tết cổ truyền và các lễ hội truyền thống.

Ông Hờ A Dua, Chủ tịch UBND xã Hang Chú, cho biết: Xã luôn đẩy mạnh tuyên truyền, vận động nhân dân thực hiện chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về giữ gìn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc. Phát huy vai trò của người có uy tín trong tuyên truyền giữ gìn bản sắc dân tộc; đưa việc giữ gìn và phát huy văn hóa dân tộc Mông vào nghị quyết Đảng bộ xã. Đề xuất với UBND huyện phục dựng một số nghề truyền thống, các trò chơi dân gian, trình diễn trang phục của người Mông vào dịp lễ, tết và các ngày hội của huyện.

Nhiều năm nay, xã Hang Chú duy trì tổ chức Ngày hội văn hóa Tết cổ truyền dân tộc Mông, với nhiều hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể thao mang đậm bản sắc của đồng bào dân tộc, gắn với tuyên truyền về tảo hôn, hôn nhân cận huyết và phòng chống bạo lực gia đình, xây dựng nếp sống văn minh. Anh Mùa A Tháy, bản Suối Lềnh, cho biết: Đến với Ngày hội, chúng tôi được tham gia các chương trình văn hóa, văn nghệ, các trò chơi dân gian truyền thống của đồng bào dân tộc Mông. Ngày hội đã góp phần giữ gìn, phát huy được bản sắc dân tộc; gắn bó tình đoàn kết người dân trong bản và cộng đồng dân tộc Mông trên địa bàn, giúp chúng tôi phấn khởi, hăng say lao động, xây dựng đời sống văn hóa.

Trong bước đi tiếp theo, huyện Bắc Yên đẩy mạnh tuyên truyền, giới thiệu nét đẹp văn hóa truyền thống các dân tộc thông qua các hoạt động lễ hội; giữ gìn, bảo vệ các di tích đã được xếp hạng. Bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa, không gian văn hóa các dân tộc gắn liền với phát triển kinh tế sản xuất nông, lâm nghiệp, dịch vụ và du lịch, góp phần thúc đẩy kinh tế - xã hội ở địa phương ngày càng phát triển.