Những ngày tháng tư, Trại sáng tác văn học bằng tiếng dân tộc và sưu tầm nghiên cứu văn nghệ dân gian năm 2018 với chủ đề: “Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”; “Ngã ba Cò Nòi - tầm vóc và giá trị lịch sử”; xây dựng nông thôn mới; kỷ niệm 60 năm Ngày truyền thống Bộ đội Biên phòng (3/3/1959 - 3/3/2019) đã thu hút gần 30 hội viên thuộc chuyên ngành văn, thơ tham gia.

Các trại viên đến thâm nhập thực tế tại Đồn Biên phòng Mường Lạn (Sốp Cộp).

Với mục đích nhằm bảo tồn và phát huy văn học bằng tiếng dân tộc và khuyến khích sưu tầm, nghiên cứu văn nghệ dân gian trong tình hình mới, Hội Liên hiệp VHNT tỉnh tổ chức cho các trại viên đi thâm nhập thực tế trên địa bàn các huyện Sông Mã, Sốp Cộp, Mai Sơn, Yên Châu và các đồn biên phòng Chiềng Khương (Sông Mã), Mường Lạn (Sốp Cộp), Trạm cửa khẩu Keo Muông và Khu di tích lịch sử cách mạng Việt Nam - Lào tại bản Lao Khô, xã Phiêng Khoài (Yên Châu), Ngã ba Cò Nòi (Mai Sơn)... Tại các điểm đến, các trại viên đã gặp gỡ bà con, tìm hiểu phong tục tập quán, bản sắc văn hóa từng vùng, miền, công việc hằng ngày của cán bộ, chiến sĩ biên phòng... để xây dựng ý tưởng sáng tạo các tác phẩm VHNT.

Tại huyện Sốp Cộp, các trại viên đã đi tham quan, tìm hiểu công trình tháp Mường Và, nét văn hóa tâm linh gắn với các lễ hội giàu bản sắc của đồng bào còn lưu truyền. Nhiều trại viên lần đầu đến với Mường Và, với cảm xúc dâng trào, sáng tác tại chỗ nhiều bài thơ song ngữ; có người còn kịp ghi âm lời các cụ cao niên kể về công trình tháp Mường Và. Tại các Đồn biên phòng Mường Lạn (Sốp Cộp), Chiềng Khương (Sông Mã), thực tế sáng tác tại xã Chiềng Sơ, Chiềng Khoong (Sông Mã) các trại viên được giao lưu văn nghệ cùng cán bộ, chiến sĩ, tìm hiểu mối đoàn kết gắn bó quân dân nơi biên giới; chứng kiến những đổi thay vùng đất biên cương. Thăm khu di tích lịch sử cách mạng Việt Nam - Lào tại bản Lao Khô và địa danh lịch sử ngã ba Cò Nòi, các trại viên đã được nghe các cựu TNXP ngã ba Cò Nòi năm xưa kể lại những câu chuyện cảm động về sự dũng cảm hy sinh, anh dũng, kiên cường của những TNXP ngay tại điểm nút giao thông huyết mạch này, tạo nguồn cảm hứng cho hội viên sáng tác những tác phẩm văn, thơ song ngữ giá trị.

Kết thúc trại, các hội viên đã sáng tác được 67 tác phẩm, phản ánh chân thực mọi mặt đời sống xã hội. Trong số này, có 4 bài nghiên cứu dân gian, 3 bài ký văn học, 56 bài thơ, 1 bài hát Thái, 3 tác phẩm kịch, phần lớn được dịch ra song ngữ Việt - Thái, Việt - Mường. Các tác phẩm đã bám sát chủ đề, nhiều tác phẩm được đầu tư công phu, có nội dung chất lượng tốt, như ký “Thu hoạch đi thực tế văn học” của tác giả Lò Văn Lả; ký “Chiến sĩ biên phòng nâng bước em đến trường” của Đinh Văn Cung; tác phẩm kịch “Bô con côi cải quả” (chuyện con mồ côi, mẹ góa) của Đinh Liển; thơ song ngữ Việt - Mường: “Lao Khô tình nghĩa sắt son”, “Nén nhang tri ân” của Đinh Quang Chưởng; “Xương eng bô đôi biên phòng” (Thương anh bộ đội biên phòng) của Đinh Quang Vinh; “Nghĩa tình biên cương” của Đinh Liển; thơ song ngữ Việt - Thái: Xàm pák tang Co Noi (Ngã ba Cò Nòi) của Cà Văn Cón; “Mák nhạn Nặm Ma” (Mùa nhãn sông Mã) của Cầm Vui; “Sơ lược di tích lịch sử tháp Mường Và” của Lò Minh Ón; kịch nói “Nỗi cay nghiệt của vợ chồng tệ nạn” của Cà Thị Hoan; cùng nhiều tác phẩm của các tác giả: Tòng Xôm, Điêu Chính Hiến, Lò Thanh Xuân, Lò Văn Nhồng, Cầm Vui, Bạc Cầm Đậu, Bạc Thị Khuynh... đặc biệt, trại viên Lò Thị Phấư (dân tộc Kháng), Và Thị Lia (dân tộc Mông), Phàn Sỹ, Triệu Thị Phai (dân tộc Dao)... cũng đã sáng tác nhiều bài thơ, ca và kịch nói ca ngợi Đảng, Bác Hồ, công cuộc đổi mới của đất nước, quê hương... bằng tiếng dân tộc, bổ sung vào kho tàng thơ ca dân tộc tỉnh nhà.

Việc mở trại sáng tác văn học bằng tiếng dân tộc và sưu tầm, nghiên cứu văn nghệ dân gian lần này đã khuyến khích giới văn nghệ sĩ là người dân tộc đến với cơ sở, khơi dậy nguồn cảm hứng để tiếp tục sưu tầm, nghiên cứu và sáng tác mới nhiều tác phẩm bằng tiếng dân tộc hay, độc đáo, mang hơi thở cuộc sống, bổ sung nguồn tác phẩm chất lượng cho Tạp chí Suối Reo và các phương tiện thông tin đại chúng.