Những năm qua, huyện Vân Hồ luôn chú trọng công tác bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa các dân tộc gắn với xây dựng các sản phẩm du lịch. Qua đó, từng bước chuyển dịch cơ cấu lao động nông thôn, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế, xã hội trên địa bàn.

Du khách trải nghiệm nét văn hóa tại homestay A Chu, bản Hua Tạt, xã Vân Hồ, huyện Vân Hồ.

Vân Hồ có nhiều cảnh quan thiên nhiên đẹp, đa dạng và phân bố trên toàn địa bàn huyện. Không chỉ có núi đồi điệp trùng, thảo nguyên bao la với màu xanh của những đồi chè, màu trắng tinh khôi hoa mận, hoa cải, màu hồng phai của sắc đào khi mùa xuân đến, mà nơi đây còn thơ mộng với hồ sông Đà, thác Chiềng Khoa, suối nước nóng Chiềng Yên, hùng vĩ với rừng già Xuân Nha, Pa Cốp hay kỳ bí với hang mộ Tạng Mè. Cùng với những danh lam, thắng cảnh đẹp thiên nhiên ban tặng, Vân Hồ có 6 dân tộc Thái, Mường, Mông, Dao, Kinh, Tày cùng chung sống, mỗi dân tộc có một nét văn hóa đặc trưng được hình thành từ lâu đời với những giá trị văn hóa truyền thống trong các lễ hội, phong tục, tập quán, nghi lễ, trang phục, nghề truyền thống... Bà con các dân tộc còn giữ được nét văn hóa truyền thống từ nhà ở, trang phục đến đời sống sinh hoạt thường ngày. Đây là yếu tố quan trọng để xây dựng các bản du lịch cộng đồng, gắn với phát triển nông nghiệp bền vững, xây dựng nông thôn mới, bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa tốt đẹp của dân tộc.

Bà Nguyễn Thị Lư, Trưởng phòng Văn hóa và Thông tin huyện Vân Hồ, cho biết: Huyện luôn chú trọng bảo tồn và phục dựng các lễ hội, hoạt động văn hóa dân gian, các nghề truyền thống phục vụ phát triển du lịch, như: Lễ hội hoa ban (Xên Mường) tại xã Chiềng Khoa; ngày hội hoa đào tại xã Lóng Luông; duy trì tổ chức chương trình “Sắc màu Vân Hồ” tại các bản của xã Vân Hồ nhân dịp Quốc khánh 2/9, thu hút đông đảo nhân dân và du khách đến tham gia trải nghiệm. Xây dựng các đội văn nghệ quần chúng gắn với các bản du lịch cộng đồng phục vụ nhân dân và du khách. Hiện, 100% các xã trên địa bàn có đội văn nghệ quần chúng tổ chức tập luyện, giao lưu thường xuyên, góp phần lưu giữ và phát huy các loại hình nghệ thuật.

Công tác xã hội hóa, huy động mọi nguồn lực đầu tư để xây dựng cơ sở hạ tầng, hình thành các mô hình du lịch cộng đồng gắn với du lịch văn hóa, sinh thái, nghỉ dưỡng phục vụ du lịch tại các điểm du lịch cộng đồng được phát huy, đang hình thành và bước đầu đem lại hiệu quả tại bản Hua Tạt ở xã Vân Hồ, bản Nà Bai, Phụ Mẫu, bản Bướt ở xã Chiềng Yên... Khi đến đây, du khách được tham gia sinh hoạt cộng đồng, trải nghiệm làm nông, dệt vải thổ cẩm truyền thống của đồng bào dân tộc Mông, được học cách giã bánh dày và thưởng thức những bữa ăn mang đậm hương vị núi rừng, như: thịt nướng, lợn hun khói, lợn bản, gà đen, cá suối, rau rừng, được hòa mình vào không khí rộn ràng tiếng khèn, chiêng, tiếng trống vang dội giữa núi rừng hay say đắm trước những điệu dân ca, điệu múa của các thiếu nữ dân tộc.

Ông Tráng A Cau, Trưởng bản Hua Tạt, xã Vân Hồ, cho biết: Du khách đến bản chủ yếu mong được trải nghiệm các nét văn hóa đặc sắc của đồng bào dân tộc Mông, vì vậy, chúng tôi thường xuyên tuyên truyền, vận động người dân giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc; phối hợp tổ chức các hoạt động văn hóa, vừa giới thiệu, quảng bá về nét đẹp văn hóa dân tộc, vừa tạo điểm nhấn thu hút du khách đến tham quan, du lịch.

Hiện nay, huyện Vân Hồ đang tiếp tục đẩy mạnh công tác giáo dục, tuyên truyền nâng cao ý thức của mỗi người dân, cộng đồng, nhất là cho thế hệ trẻ về tầm quan trọng của văn hóa dân tộc, phát huy các giá trị di sản văn hóa phi vật thể tại địa phương. Bên cạnh đó, các xã còn duy trì tổ chức các ngày hội, trò chơi dân gian vào các dịp lễ, tết phù hợp với đặc thù địa phương. Khôi phục các nghề thủ công truyền thống như: Rèn, đan lát, thêu, dệt trang phục dân tộc. Duy trì các lớp dạy tiếng nói, chữ viết của các dân tộc thiểu số trên địa bàn huyện...

Trong xu thế hội nhập ngày càng sâu rộng trên mọi lĩnh vực đời sống xã hội, cùng với sự nỗ lực của cấp ủy, chính quyền thì nhân dân các dân tộc trên địa bàn huyện cũng cần nâng cao nhận thức và trách nhiệm, nhân lên niềm tự hào và chú trọng giữ gìn nét đẹp văn hóa truyền thống của dân tộc mình, để bản sắc văn hóa các dân tộc trên địa bàn huyện Vân Hồ ngày càng phát triển và du lịch thực sự trở thành ngành kinh tế mũi nhọn của địa phương.