Năm 2017, người dân trong xã Chiềng Yên (Vân Hồ) trồng thử nghiệm 10 ha chanh leo tại bản Nà Bai, do phù hợp với khí hậu, đất đai nơi đây, cây chanh leo phát triển tốt. Đến nay, xã đã mở rộng lên hơn 50 ha, tập trung chủ yếu ở các bản Nà Bai, Cò Hào, Phụ Mẫu I, Phụ Mẫu II, đem lại thu nhập đáng kể cho nhiều gia đình, mở ra hướng đi mới trong việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng của địa phương.

Người dân xã Chiềng Yên (Vân Hồ) thu hoạch chanh leo.

Tìm hiểu được biết, trước khi đầu tư trồng chanh leo, xã Chiềng Yên đã phối hợp với Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp huyện Vân Hồ tổ chức các lớp tập huấn trồng chanh leo, tư vấn về cách chọn giống, xây dựng giàn, hệ thống tưới tiêu; tham quan thực tế tại các huyện trong địa bàn tỉnh để học hỏi kinh nghiệm. Những ngày đầu triển khai, người dân được hỗ trợ giống, phân bón; giống cây chanh leo do Công ty cổ phần Nafoods Tây Bắc cung cấp. Nhờ vậy, năng suất, chất lượng chanh leo đạt khá cao. Riêng năm 2018, đã có hơn 30 ha cho thu hoạch, sản lượng trên 300 tấn quả. Sản phẩm chanh leo được Công ty cổ phần Nafoods Tây Bắc và các tiểu thương vào tận vườn thu mua, với giá từ 10.000-20.000 đồng/kg.

Theo đánh giá, cây chanh leo thích nghi với thổ nhưỡng và khí hậu địa phương,có sức đề kháng rất cao, sinh trưởng mạnh. Ưu điểm lớn nhất của cây chanh leo là quá trình sinh trưởng nhanh, chỉ khoảng 4-5 tháng đã ra hoa, cho thu hái quả, đạt sản lượng cao ngay trong vụ đầu, dễ trồng và chăm bón, người trồng chanh leo có thể thu hồi vốn nhanh. Trồng chanh leo không quá phức tạp, quan trọng nhất vẫn là khâu chọn giống tốt, vì chu kỳ từ khi trồng đến khi thu hoạch năng suất đạt cao nhất trong vòng 2 năm. Nếu tuân thủ đúng quy trình kỹ thuật thì mỗi năm chanh leo sẽ cho thu hoạch 2 vụ chính vào tháng 6 và tháng 12. Ngoài ra, cây tiếp tục cho quả trong các tháng sau khi thu hoạch vụ chính, nên vẫn mang lại thu nhập cho người trồng.

Ông Bùi Đức Hạnh, bản Nà Bai, một trong những gia đình tiêu biểu trong việc thực hiện trồng cây chanh leo của xã Chiềng Yên, chia sẻ: Trước đây, gia đình trồng ngô, nhưng qua nhiều năm đất bạc màu nên năng suất ngô giảm. Bên cạnh đó, do khí hậu lạnh, mùa đông thường xảy ra sương muối nên cả năm chỉ trồng được 1 vụ ngô, hiệu quả kinh tế thấp, thu nhập bấp bênh. Năm 2017, tham gia mô hình trồng thí điểm chanh leo của xã, gia đình tôi trồng 2 ha chanh leo. Do áp dụng đúng kỹ thuật được tập huấn, đầu tư chăm sóc tốt, sau 4 tháng, gia đình tôi thu được gần 15 tấn quả, thu hơn 250 triệu đồng, hiện tại, gia đình tôi tiếp tục mở rộng diện tích trồng chanh leo. Cây chanh leo có thể trồng được trên mọi địa hình, nhưng thích hợp nhất là với loại đất thoáng xốp, giàu hữu cơ như đất thịt nhẹ. Khi cây bắt đầu phủ giàn, cần thường xuyên cắt tỉa các cành yếu, cành có dấu hiệu sâu bệnh. Trong mùa mưa cần cắt bỏ các lá già, lá sát gốc, vừa tăng khả năng quang hợp, kích thích cây ra nhiều nụ, đậu quả, vừa hạn chế được sâu bệnh. Theo chu kỳ, sau 2,5 - 3 năm thu hoạch liên tục, chanh leo phải trồng lại đợt khác.

Tiếp tục đến thăm mô hình trồng chanh leo của gia đình anh Bùi Văn Ngân, bản Cò Hào, vườn chanh leo xanh ngát trải dài, quả sai lúc lỉu. Anh Ngân cho biết: Đầu năm 2018, sau khi học hỏi các mô hình trồng chanh leo có hiệu quả trên địa bàn xã, tôi đã quyết định đầu tư hơn 40 triệu đồng chuyển đổi hơn 5.000 m2 trồng ngô sang trồng chanh leo. Chỉ sau 5 tháng, cây chanh leo đã cho quả bói với sản lượng gần 2 tấn quả. Hiện tại, cây chanh leo đang cho thu hoạch lứa thứ 2 với sản lượng ước đạt 4 tấn. Với giá bán tại vườn dao động từ 15.000 - 20.000 đồng/kg, sau khi trừ chi phí, dự kiến thu được hơn 100 triệu đồng.

Đánh giá về hiệu quả kinh tế từ việc trồng chanh leo, ông Đỗ Minh Thanh, Phó Chủ tịch UBND xã Chiềng Yên, cho biết: So với cây trồng khác, cây chanh leo đem lại giá trị kinh tế cao trên một đơn vị canh tác. Trung bình 1 ha chanh leo cho sản lượng 10-15 tấn quả, lợi nhuận đạt hơn 150 triệu đồng/ha. Với kết quả ban đầu thu được, cây chanh leo hứa hẹn sẽ là một trong những cây trồng chủ lực của địa phương. Thời gian tới, xã Chiềng Yên sẽ tuyên truyền, khuyến khích người dân chuyển đổi diện tích trồng ngô cho năng suất thấp sang trồng chanh leo; phối hợp với Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp huyện tổ chức tập huấn cho nhân dân trong xã kỹ thuật trồng, chăm sóc một số giống chanh leo mới có năng suất cao, ít sâu bệnh. Thành lập hợp tác xã chanh leo, phát triển chuỗi liên kết trong sản xuất và tiêu thụ sản phẩm, đảm bảo chất lượng quả chanh leo trước khi bán ra thị trường.