Đến bản Sói, xã Bó Mười (Thuận Châu) vào những ngày cuối tháng 5 chúng tôi cảm nhận được niềm vui của người dân nơi đây khi trong những ngày nắng hạn không còn nỗi lo thiếu nước sạch như trước. Đó là nhờ hiệu quả từ Dự án sản xuất thử nghiệm ứng dụng băng thu nước ngầm trong vùng đất ẩm ướt tạo nguồn nước sinh hoạt hợp vệ sinh cho các vùng khan hiếm nước thuộc các xã đặc biệt khó khăn trên địa bàn tỉnh Sơn La do Trung tâm Nước sạch và Vệ sinh môi trường nông thôn tỉnh triển khai.

Công trình băng thu nước ngầm tại bản Sói, xã Bó Mười (Thuận Châu).

Đồng chí Lường Văn Hùng, Chủ tịch UBND xã Bó Mười, huyện Thuận Châu chia sẻ: Bản Sói, xã Bó Mười huyện Thuận Châu luôn trong tình trạng khan hiếm nước sạch sinh hoạt. Bản có 58 hộ sinh sống, nhưng quanh bản không có sông, suối lớn chảy qua. Nguồn nước sinh hoạt của cả bản phụ thuộc vào các mó nước tự nhiên, lượng nước chỉ đáp ứng được một phần nhu cầu nước sinh hoạt. Từ khi công trình nước sạch từ Dự án sản xuất thử nghiệm ứng dụng băng thu nước ngầm hoàn thành đưa vào sử dụng đã gần 2 năm, công trình phát huy tốt hiệu quả, cung cấp nước sinh hoạt hợp vệ sinh cho người dân bản Sói.

Dự án băng thu nước đã ứng dụng kết quả chuyển giao công nghệ của Viện Thủy Công - Viện khoa học Thủy lợi Việt Nam với nguyên lý công nghệ: Ứng dụng công nghệ thu lọc nước ngầm tầng nông tại lòng suối, khe tụ thủy thông qua hệ thống đập ngầm, hào thu nước. Hào thu nước được sử dụng bằng các vật liệu đơn giản như đá xây, vải chống thấm kỹ thuật kết hợp với hệ thống ống thu có gắn băng thu lọc nước theo nguyên lý mao dẫn để thu nước vào băng thu nhựa mềm PVC (Waterbelt) dẫn nước ra. Công nghệ này có nhiều ưu điểm vượt trội, thu được cả nước trong tầng đất ẩm ướt, không hạn chế lưu lượng, tham gia lọc các cặn không tan ngay tại công trình thu do đó không cần phải sử dụng bể lắng, bể lọc, đập ngầm, không dùng kết cấu bê tông cốt thép, thi công nhanh tiện lợi, đơn giản. Với công nghệ này hoàn toàn có thể xây dựng các công trình cấp nước sinh hoạt giá thành rẻ, chi phí vận hành thấp, chu kỳ sửa chữa bảo dưỡng trên 5 năm, tiết kiệm chi phí bảo dưỡng. Qua kiểm tra, phân tích nguồn nước thu được sau khi qua băng thu nước ngầm, các chỉ tiêu lý hóa của nước đạt quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất lượng nước sinh hoạt. Điểm nổi bật của công trình cấp nước từ băng thu nước ngầm là chủ động được nguồn nước quanh năm, với kết cấu đặt ngầm trong tầng đất chứa nước nên việc sạt lở đất bồi lấp công trình thu không làm ảnh hưởng tới hoạt động thu nước như các công trình thu kiểu đập dâng, giếng thu truyền thống, không làm thay đổi mặt cắt, gia tăng vật cản dòng chảy, do vậy hạn chế được ảnh hưởng của lũ quét.  Hơn nữa, do hệ thống thu nước được vùi kín dưới tầng đất thổ nhưỡng nên không làm mất đất canh tác sản xuất.

Dẫn chúng tôi đi kiểm tra khu vực đặt hệ thống băng thu nước tại đầu nguồn, chỉ tay về hàng rào do người dân dựng lên để bảo vệ nguồn nước, anh Quàng Văn Khỏ, bản Sói, xã Bó Mười phấn khởi: Từ khi công trình băng thu nước ngầm hoàn thành và đưa vào sử dụng, gia đình tôi và người dân trong bản không còn nỗi lo thiếu nước sinh hoạt như trước, vào mùa khô lượng nước vẫn đủ cung cấp cho người dân trong bản. Để bảo vệ công trình sử dụng được lâu dài, xã và Ban Quản lý bản và người dân đã thống nhất thành lập tổ quản lý công trình. 

Đồng chí Lò Văn Ương, Trưởng bản Sói cho biết: Hiện tại, công trình hoạt động hiệu quả và cung cấp nước sinh hoạt hợp vệ sinh cho toàn bộ người dân trong bản. Để công trình bền vững, phát huy hiệu quả cao, tổ quản lý nước sẽ thường xuyên tuyên truyền, vận động người dân bảo vệ công trình, bảo vệ đầu nguồn, ống dẫn nước, sử dụng nước tiết kiệm, đúng mục đích... Trung tâm Nước sạch và Vệ sinh môi trường nông thôn tỉnh thường xuyên theo dõi, kiểm tra và hướng dẫn người dân vận hành, bảo trì công trình, hệ thống bể chứa nước, hệ thống thu nước ngầm và đường ống.

Dự án sản xuất thử nghiệm ứng dụng băng thu nước ngầm trong vùng đất ẩm ướt tạo nguồn nước sinh hoạt hợp vệ sinh cho người dân bản Sói, xã Bó Mười thực sự cho thấy hiệu quả vượt trội ở các vùng khan hiếm nước trên địa bàn tỉnh, nhất là trước thực trạng nguồn nước bị ô nhiễm từ việc canh tác, sử dụng thuốc bảo vệ thực vật hiện nay. Việc sử dụng công trình băng thu nước ngầm từ lòng đất còn hạn chế nguồn nước bị ô nhiễm, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân .