Năm 2017, Sông Mã có 34 HTX với 351 thành viên, tổng số vốn đăng ký gần 40 tỷ đồng, tạo việc làm thường xuyên cho 500 lao động.

Thành viên HTX dịch vụ nông nghiệp Bảo Minh, xã Chiềng Khoong thu hoạch bưởi.

Để các HTX hoạt động hiệu quả, huyện đã thành lập Tổ tư vấn giúp đỡ các HTX từ khâu đăng ký thành lập đến quá trình sản xuất kinh doanh, vay vốn; tạo điều kiện cho 10 HTX đăng ký vay hơn 10 tỷ đồng; hỗ trợ kinh phí để HTX xây dựng hệ thống mã truy xuất nguồn gốc sản phẩm và ứng dụng phần mềm truy xuất nguồn gốc sản phẩm hàng nông sản để tiếp cận thị trường cao cấp; hướng dẫn các HTX xây dựng chuỗi liên kết sản xuất cung ứng, tiêu thụ sản phẩm nông sản an toàn; tăng cường quảng bá xúc tiến thương mại đối với sản phẩm chủ lực của huyện như nhãn quả, long nhãn... nhằm đưa sản phẩm nông sản vào các thị trường như Tập đoàn TH, Siêu thị BigC, Công ty cổ phần Nafoods Tây Bắc...

Cùng với đó, huyện đã phân bổ kinh phí hỗ trợ 600 triệu đồng theo Nghị quyết số 17/2016/NQ-HĐND ngày 14/12/2016 của HĐND tỉnh cho các HTX; mở 6 lớp tập huấn cho sáng lập viên HTX; trao giấy chứng nhận sản xuất VietGAP cho 5 HTX; trao mã số vùng trồng nhãn và trao quyền sử dụng nhãn hiệu chứng nhận sản phẩm nhãn Sông Mã cho 5 HTX. Phối hợp với Trung tâm kiểm dịch thực vật sau xuất nhập khẩu I (Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật) cấp mã vùng xuất khẩu cho quả nhãn để tiến tới xuất khẩu quả nhãn sang thị trường Úc, Mỹ và một số thị trường cao cấp. Đưa sản phẩm nhãn quả tươi đi chiếu xạ và giới thiệu sản phẩm sang thị trường Úc; hỗ trợ 160 triệu đồng xây dựng mô hình tưới ẩm nhỏ giọt theo công nghệ Israel cho các HTX An Thị, Đoàn Kết và Duy Tuấn có quy mô 3 ha (nhân dân đối ứng 10 triệu đồng)... Phối hợp với Liên minh HTX tỉnh tổ chức 2 lớp tập huấn cho 120 sáng lập viên và thành viên của các HTX trên địa bàn. Phối hợp với Trường Cao đẳng nghề Bắc bộ đào tạo 1 lớp sơ cấp nghề kế toán, quản trị thương mại cho giám đốc, kế toán HTX.

Trò chuyện với chị Phạm Thùy Trang, Giám đốc HTX dịch vụ nông nghiệp Bảo Minh, (xã Chiềng Khoong) được biết: Trong quá trình thành lập, Tổ tư vấn giúp đỡ các HTX của huyện đã hướng dẫn làm hồ sơ, thủ tục, quy trình vay vốn. Đến tháng 3 năm 2017, HTX được thành lập với 11 thành viên, với 36 ha cây ăn quả, chủ yếu trồng giống nhãn lồng Hưng Yên, trồng thêm các loại cây ăn quả có múi như bưởi, cam... Trong quá trình hoạt động, HTX luôn nhận được hỗ trợ của huyện về chuyển giao khoa học kỹ thuật, tìm thị trường tiêu thụ... Từ tháng 7 năm 2017, toàn bộ diện tích cây ăn quả của HTX đã được Trung tâm Chất lượng nông lâm nghiệp vùng 1 cấp chứng nhận đạt tiêu chuẩn cây ăn quả VietGAP; vụ nhãn năm vừa qua, HTX thu bình quân 10 tấn quả/ha, sản phẩm của HTX đã có mặt trên thị trường hoa quả sạch trong tỉnh và hệ thống siêu thị Vinmart với giá ổn định từ 30 đến 32 nghìn đồng/kg, lợi nhuận khoảng 200 triệu đồng/ha. Không dừng lại ở đó, HTX phối hợp với Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện đưa 1 tấn nhãn chất lượng tốt nhất thực hiện kiểm nghiệm và chiếu xạ để xuất khẩu sang thị trường Úc.

Mặc dù vậy, ông Lường Văn Vịnh, Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện còn băn khoăn: Việc duy trì và phát triển các HTX sẽ thúc đẩy quá trình xây dựng nông thôn mới trên địa bàn. Tuy nhiên, hoạt động của HTX cũng đang gặp nhiều khó khăn: Vốn đầu tư hạn chế, chưa tiếp cận vốn vay của các tổ chức tín dụng trên địa bàn do thiếu các thủ tục pháp lý. Mặt khác, nhiều HTX chưa có trụ sở làm việc; nguồn nhân lực chưa được đào tạo một cách hệ thống nên trình độ quản lý chưa cao; trang thiết bị phục vụ hoạt động hầu như không có nên trong quá trình chỉ đạo, điều hành, xây dựng mối liên kết, cập nhật thông tin còn khó khăn...

Với mục tiêu thành lập mới 5 HTX trong năm 2018, huyện Sông Mã sẽ tập trung đề xuất, bố trí các nguồn vốn hỗ trợ cho các HTX xây dựng cơ sở vật chất, mở rộng sản xuất, tăng cường xúc tiến thương mại cho sản phẩm của HTX; chỉ đạo các cơ quan chuyên môn chuyển giao khoa học kỹ thuật; xây dựng các mô hình ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất, hình thành và phát triển các vùng nguyên liệu tập trung, đủ lớn cung cấp cho nhà máy chế biến hoa quả trên địa bàn trong và ngoài tỉnh; khuyến khích các HTX tham gia các hội chợ quảng bá, giới thiệu và bán sản phẩm nông sản tại các thị trường tiềm năng; tăng cường thu hút các doanh nghiệp, HTX, các tổ chức, cá nhân tham gia đầu tư trong lĩnh vực trồng, chế biến và tiêu thụ sản phẩm nông sản...