Do mưa lớn liên tục kéo dài những ngày qua, khu đồi cao tại 2 bản Lọng Lót và Tin Tốc của xã Mường Sai, huyện Sông Mã đang có những vết nứt kéo dài, tiềm ẩn nguy cơ sạt lở đất, đá xuống các nhà dân phía dưới chân đồi, đe dọa trực tiếp đến tính mạng và tài sản của người dân.

Điểm sạt lở khu đồi Pu Khặc, bản Tin Tốc (Mường Sai).

Nỗi lo sạt lở đất, đá 

Đến khu đồi Pu Khặc và khu đồi Chót Lót của bản Tin Tốc, dễ dàng nhận thấy các vết nứt kéo dài từ phía trên đồi chạy qua phía sau nhà các hộ dân trong bản. Do bị sụt lún, một số nhà dân đã xiêu vẹo, có thể đổ sập bất cứ lúc nào. Bản Tin Tốc có 45 hộ, thì 25 hộ nằm trong vùng nguy cơ sạt lở, với những vết nứt lớn, có chỗ sâu đến 4 m, rộng 80 cm, kéo dài gần 1.000 m, nứt thành nhiều đoạn dọc theo đường mòn, nhiều điểm đã bị sạt, trượt. Ông Vì Văn Sinh, một trong những hộ trong diện phải di dời lo lắng: Buộc phải di chuyển đi nơi khác ở thôi. Chúng tôi rất mong các cấp chính quyền, giúp đỡ, hỗ trợ để sớm ổn định cuộc sống, yên tâm lao động sản xuất. Còn ông Vì Văn Hiêng thì nhắc chuyện cũ: Năm 2018, gia đình tôi có việc, đang cùng nhiều người mổ lợn chuẩn bị liên hoan thì đất, đá từ trên đồi sạt lở xuống, vùi lấp toàn bộ ngôi nhà sàn và tài sản. Cũng may phát hiện kịp thời nên mọi người hô hoán nhau chạy kịp, không ai bị sao.

Tới bản Lọng Lót, chúng tôi được biết, bản có 38 hộ, thì 21 hộ (18 hộ đồng bào Mông, 3 hộ đồng bào Sinh Mun) nằm trong khu vực có nguy cơ sạt lở đất. Phía trên đồi cách khu dân cư khoảng 500 m, xuất hiện vết nứt dài khoảng 1.500 m, ngắt quãng thành nhiều đoạn, có đoạn sâu gần 5 m, rộng hơn 3 m. Ông Sộng A Vạng, Trưởng bản cho biết: Năm 2018, do ảnh hưởng của cơn bão số 4, mưa lớn kéo dài gây ra nhiều vết nứt, đầu mùa mưa này, vết nứt càng rộng và dài hơn. Người dân trong bản lo lắm, nhiều người sợ sạt lở đã dắt díu nhau xuống ở các lều bạt dã chiến do huyện bố trí sát quốc lộ 4G. Các hộ trong bản còn nghèo, không có tiền di dời, mong chính quyền các cấp và các cơ quan chức năng hỗ trợ kinh phí, bố trí cho chúng tôi chuyển đến nơi ở mới an toàn, để yên tâm lao động sản xuất, sinh hoạt...

Sớm di dân ra khỏi vùng nguy hiểm

Trao đổi vấn đề này với ông Tòng Văn Việt, Chủ tịch UBND xã Mường Sai, chúng tôi được biết: Để bảo đảm an toàn tính mạng, tài sản cho các hộ dân hai bản Tin Tốc, Lọng Lót, ngày 10/7/2019, UBND xã Mường Sai đã báo cáo kết quả rà soát, bố trí chỗ ở tạm cho bà con và lập danh sách, xây dựng phương án di dân khỏi vùng sạt lở, nguy hiểm trình UBND huyện Sông Mã. Tại bản Lọng Lót, UBND xã bố trí chỗ ở tạm cho 10 hộ tại nhà bạt dã chiến, 2 hộ ở lớp học mầm non khu Co Sản, 2 hộ ở lán nương khu Huổi Vần, 1 hộ chung nhà con trai tại bản Nong Phạ, 2 hộ xen ghép cùng anh em khu Co Sản, 4 hộ dựng lán ở tạm tại khu Co Sản (bạt do xã hỗ trợ). Đối với bản Tin Tốc, do làm tốt công tác tuyên truyền, vận động, 7 hộ đã di chuyển đến nơi ở mới, hiện xã đang hướng dẫn làm hồ sơ hỗ trợ theo Nghị định 136/NĐ-CP (4 hộ đã được huyện hỗ trợ kinh phí 20 triệu đồng/hộ để di chuyển); 18 hộ nhất trí di chuyển ra khỏi vùng có nguy cơ sạt lở, tự bố trí đất ở, chỉ cần kinh phí hỗ trợ di chuyển. Các hộ trong khu vực có nguy cơ sạt lở đều ký cam kết di chuyển trong năm 2019. Bên cạnh đó, xã tiếp tục tuyên truyền người dân nâng cao ý thức, chủ động phòng tránh thiên tai. Đồng thời, kiến nghị với UBND huyện Sông Mã và các cấp có thẩm quyền xem xét chuyển đổi mục đích sử dụng đất rừng sản xuất giáp tiểu khu 668B, khoảnh 6, lô B2 với diện tích khoảng 1,5 ha đã giao cho bản Kỳ Nình quản lý để bố trí đất ở cho người dân bản Lọng Lót; hỗ trợ bạt dã chiến để các hộ di chuyển tạm thời khi mưa kéo dài, hỗ trợ kinh phí di chuyển theo Nghị định 136/NĐ-CP.

Lãnh đạo xã Mường Sai (Sông Mã) thực địa điểm sạt lở tại bản Lọng Lót.

Ông Nguyễn Văn Phương, Phó Chủ tịch UBND huyện cho biết: UBND huyện đã ban hành Tờ trình số 1026/TTr-UBND xin chủ trương đầu tư dự án sắp xếp dân cư bị sạt lở đất tại xã Mường Sai; Tờ trình số 1061/TTr-UBND đề nghị UBND tỉnh, Sở Kế hoạch và Đầu tư hỗ trợ kinh phí để huyện khắc phục thiên tai tại bản Lọng Lót, Nà Un, với kinh phí 14 tỷ đồng. Tuy nhiên, UBND tỉnh, các sở, ngành hiện vẫn chưa cân đối được kinh phí cho huyện để thực hiện lập dự án sắp xếp dân cư đến nơi an toàn. Đối với chính sách hỗ trợ di chuyển khẩn cấp từ nguồn bảo trợ xã hội huyện, do xã, bản chưa bố trí được quỹ đất để di chuyển, nên huyện chưa thể thực hiện hỗ trợ theo quy định. Tại điểm bản Lọng Lót, nơi đề nghị di chuyển đến lại là đất rừng tự nhiên, phòng hộ của bản Kỳ Nình, nên không thể thực hiện được, vì theo khoản 2, Điều 14, chương III, Luật Lâm nghiệp quy định: “Không chuyển mục đích sử dụng từ rừng tự nhiên sang mục đích khác; trừ dự án quan trọng quốc gia; dự án phục vụ quốc phòng, an ninh quốc gia; dự án cấp thiết khác được Chính phủ phê duyệt”; UBND huyện đã có công văn chỉ đạo UBND xã Mường Sai rà soát, đánh giá lại ảnh hưởng tại các bản Lọng Lót, Tin Tốc; yêu cầu UBND xã khẩn trương tìm quỹ đất khác để bố trí cho các hộ dân di chuyển hoặc hướng dẫn các hộ tự tìm đất ở bằng hình thức xen ghép với các hộ tại điểm Co Sản hoặc các điểm khác trong khu vực. Trong khi chờ đợi nguồn kinh phí của tỉnh cấp, UBND xã Mường Sai phải kiên quyết di dời các hộ đến nơi an toàn, bố trí cho các hộ tạm trú tại nhà văn hóa các bản, các điểm trường trong khu vực hoặc liên hệ với Ban Chỉ huy PCTT - TKCN huyện, bố trí cấp nhà bạt dã chiến để người dân có chỗ ở an toàn; huyện cũng yêu cầu UBND xã Mường Sai tuyên truyền, vận động các hộ dân hai bản Lọng Lót, Tin Tốc di dời đến nơi an toàn, không tiếp tục sinh sống trong khu vực nguy hiểm.

Các hộ dân bản Lọng Lót, xã Mường Sai di chuyển tạm thời đến khu lều bạt dã chiến cạnh quốc lộ 4G.

Việc di dời 46 hộ, 219 nhân khẩu của 2 bản Tin Tốc, Lọng Lót ra khỏi vùng nguy hiểm thực sự đang là bài toán khó, do quỹ đất hẹp, kinh phí hạn chế. Tuy nhiên, đây là nhiệm vụ cấp bách, bắt buộc, không thể trì hoãn. Rất mong các cấp chính quyền quan tâm cân đối, bố trí vốn xây dựng điểm tái định cư, di dân khẩn cấp ra khỏi vùng nguy hiểm.