Khi tiếng ve râm ran gọi hè, cũng là lúc các em học sinh chia tay thầy cô, bạn bè để nghỉ ngơi, vui chơi sau những tháng ngày miệt mài đèn sách. Nhưng đối với trẻ em vùng nông thôn ở Sông Mã, đây cũng là thời gian các em làm thêm việc nhà, lên nương phụ giúp bố mẹ.

Trò chơi ngày hè của trẻ em nông thôn Sông Mã.

Công việc ngày hè

Ở các vùng quê nông thôn, thu nhập của người dân chủ yếu dựa vào sản xuất nông nghiệp, nên việc các em được đến trường học chữ đã là sự nỗ lực, cố gắng của gia đình. Dù còn bé, các em đã biết trông em, nấu cơm, lấy nước, chăn trâu, bò...; lớn hơn chút nữa, các em cũng lên nương, leo đồi, cầm dao, cầm cuốc phụ giúp bố mẹ làm nương, kiếm củi.

Dắt con bò vào vệ đường, em Lò Văn Hoàng (13 tuổi), xã Mường Sai tay đưa chiếc liềm thoăn thoát cắt cỏ ven đường, mồ hôi chảy nhễ nhại, ướt sũng chiếc áo phông mặc trên người. Gạt những giọt mồ hôi trên trán, Hoàng nói: “Bố mẹ em đi làm nương nên trong lúc đi chăn bò em tranh thủ cắt cỏ. Không chỉ nghỉ hè mà kể cả lúc đi học em vẫn đi cắt cỏ cho bò hoặc ở nhà trông em”.

Dọc đường về trung tâm huyện, tôi cũng thấy nhiều em nhỏ ngồi một mình ở sạp bán hàng ven đường. Ghé vào một sạp xoài ở bản Cang, xã Chiềng Cang, cuộc trò chuyện với Vì Văn Công (12 tuổi). Em bảo vào kỳ nghỉ hè là mẹ mua xoài cho em ngồi bán tránh chơi nắng hay ra ao, suối tắm. Công cũng tỏ ra rất có kinh nghiệm bán hàng khi biết mời chào đon đả và giới thiệu các loại xoài, cũng như giá cả để khách lựa chọn.

Còn khu vực bản Xum Côn, xã Nà Nghịu, các em lại tụ lại với nhau thành từng nhóm chơi trò chơi trốn tìm. Thấy người lạ hỏi chuyện, các em nhìn nhau rồi chạy, nấp vào những ngôi nhà gần đó. Ghé vào nhà chị Lường Thị Doãn, chị cho hay, đang là mùa tra ngô nên bọn trẻ thường theo bố mẹ lên nương, ra đồng. Khi nắng quá, bọn trẻ mới ở nhà với người già và thế là tụ tập thành những nhóm chơi với nhau.

Và những ước mơ...

Dù còn nhiều khó khăn, thiếu thốn nhưng trẻ em ở đây luôn khao khát, ước mơ. Khi được hỏi nếu có điều ước, các em ước gì trong kỳ nghỉ hè? Hầu hết các em trai ước có quả bóng để đá, hay con rô bốt, máy xúc để chơi. Các em gái thì nữ tính hơn khi thích có búp bê, đồ chơi đồ hàng, xem ti vi...

Được hỏi ước mơ về tương lai, em Lò Văn Hoàng, thật thà: “Em ước, nghỉ hè không phải đi làm nương mà được đi học thêm để học giỏi sau này trở thành bác sỹ”. Còn Vì Văn Công thì mong muốn trong kỳ nghỉ hè được dành thời gian học tập và tham quan nhà máy thủy điện Sơn La, sau này muốn trở thành thầy giáo!.

Qua khảo sát thực tế trên địa bàn huyện Sông Mã, các điểm vui chơi, giải trí cho trẻ đến nay còn thiếu nhiều; việc tổ chức sinh hoạt hè tại cơ sở có lẽ là giải pháp phù hợp. Chị Lò Thị Yên, Bí thư Đoàn xã Chiềng Cang nói: Hiện nay, việc tổ chức sinh hoạt hè cho trẻ em rất khó thực hiện vì các hộ dân ở phân tán, mùa hè cũng vào thời điểm chăm sóc cây trồng trên nương, thu hoạch lúa xuân, làm đất gieo cấy vụ mùa nên hầu hết các em đều theo cha mẹ đi làm. Mặt khác, nếu có tổ chức các hoạt động vui chơi, giải trí thì đồ dùng phục vụ cũng không có nên khó thu hút các em tham gia.

Với 3 tháng nghỉ hè, có lẽ công việc của các em nhỏ vùng nông thôn này chỉ là nương rẫy, phụ giúp bố mẹ việc nhà. Chúng tôi mong rằng, các cấp, ngành, tổ chức đoàn thể và gia đình sẽ quan tâm, tạo điều kiện để các em có một kỳ nghỉ hè bổ ích, lành mạnh, an toàn sau một năm học và chuẩn bị tinh thần vào năm học mới phấn khởi, gạt hái được nhiều thành tích.