Những năm gần đây, tội phạm, vi phạm pháp luật ở tuổi vị thành niên diễn biến phức tạp cả về tính chất, mức độ và hậu quả, chiếm 23,7% trên tổng số vụ vi phạm trật tự xã hội toàn tỉnh, gây tâm lý lo lắng, bức xúc cho gia đình và xã hội, ảnh hưởng xấu đến tình hình an ninh trật tự.

Điển hình tháng 11/2022, tại khu vực đoạn đường thuộc bản Nà Cưa, xã Chiềng Ngàm, huyện Thuận Châu, có 2 nhóm thanh niên xã Chiềng Ngàm và xã Tông Cọ gồm 13 người, xảy ra xô xát và sử dụng hung khí để giải quyết mâu thuẫn. Hậu quả khiến 1 thanh niên bị thương tích vùng đầu. Nhận được tin của quần chúng nhân dân, lực lượng Công an tiến hành truy bắt 2 nhóm đối tượng, thu giữ nhiều hung khí nguy hiểm. Điều đáng lo ngại là những đối tượng tham gia đánh nhau có 6 em có tuổi đời từ 14-16, đều là học sinh.

Vụ án giết người, hiếp dâm ở xã Suối Tọ, huyện Phù Yên, xảy ra vào ngày 23/7/2022, tuy đã khép lại nhưng cái chết thương tâm của em Thào Thị T (16 tuổi), do chính anh họ là Thào A Lệnh, chỉ mới 14 tuổi giết đã để lại nỗi đau, ám ảnh cho nhiều người. Thủ đoạn của đối tượng manh động, tính chất nghiêm trọng, dã man; thái độ của đối tượng sau khi gây án hết sức lạnh lùng. Sau khi thực hiện hành vi, Lệnh tiếp tục lấy trộm chiếc xe máy của một người khác trú cùng bản để bỏ trốn khỏi địa phương. Đến ngày 31/7, khi Lệnh đang lẩn trốn tại tiểu khu 6, thị trấn Hát Lót, huyện Mai Sơn thì bị tổ công tác Công an huyện Mai Sơn phát hiện, bắt giữ. 

Thượng tá Nguyễn Trường Giang, Trưởng phòng Cảnh sát Hình sự, cho biết: Qua các vụ việc xảy ra trên địa bàn thời gian qua cho thấy, các đối tượng vi phạm pháp luật đều còn rất trẻ, nhiều trường hợp chỉ mới 13 -15 tuổi; tập trung vào hành vi xâm hại tình dục, trộm cắp tài sản, cố ý gây thương tích và các hành vi liên quan đến ma tuý… Hoàn cảnh gia đình của các đối tượng này đa phần bị khiếm khuyết, cha mẹ ly hôn, ly thân hoặc đi làm ăn xa không ai quản lý, chăm sóc…

Nguyên nhân do một số bộ phận người dưới 18 tuổi bị tiêm nhiễm những nội dung bạo lực, khiêu dâm trên mạng, trò chơi điện tử, xuất hiện lối sống thực dụng, buông thả, hư ảo, lệch chuẩn hành vi, rối loạn nhân cách, thích tụ tập chơi bời, lêu lổng, thích thể hiện mình, làm theo ý thức chủ quan của bản thân và coi thường người khác, dễ nóng nảy, dễ bị kích động, không làm chủ được bản thân, bản tính côn đồ, ngang bướng, bốc đồng… Việc lạm dụng và uống rượu bia say có xu hướng trẻ hoá, không được kiểm soát, dễ dẫn đến tinh thần bị kích động, xúi giục tham gia các hành vi vi phạm pháp luật.

Công tác phối hợp trong quản lý, giáo dục đạo đức, kỹ năng sống, đối với người chưa thành niên của gia đình, nhà trường và tổ chức, đoàn thể xã hội có lúc, có nơi chưa được quan tâm đúng mức, chưa thường xuyên và chặt chẽ. Nhiều gia đình, nhất là những gia đình có hoàn cảnh éo le, thiếu hoàn thiện hoặc coi việc giáo dục con em là việc của nhà trường, nên buông lỏng quản lý, giáo dục, không trang bị kỹ năng và thiếu quan tâm đến đời sống tình cảm, học tập, mối quan hệ của con.

Trước thực trạng đó, thời gian qua, Công an tỉnh đã phối hợp với các sở, ban ngành, đoàn thể triển khai nhiều biện pháp phòng, ngừa, đấu tranh chống tội phạm, trong đó có tội phạm, vi phạm pháp luật liên quan đến người dưới 18 tuổi; phối hợp với các đơn vị liên quan tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật, tập trung cho lứa tuổi chưa thành niên. Đẩy mạnh phòng chống tội phạm xâm hại trẻ em và phòng, chống tội phạm, vi phạm pháp luật liên quan đến người dưới 18 tuổi, giai đoạn 2021-2025.

Rà soát, lên danh sách đối tượng người chưa thành niên có biểu hiện vi phạm pháp luật để tập trung áp dụng các biện pháp quản lý nhằm chủ động phát hiện, ngăn chăn kịp thời các hành vi phạm tội, vi phạm pháp luật. Lập hồ sơ xử lý, đưa đi trường giáo dưỡng với những người chưa thành niên đã vi phạm pháp luật nhiều lần, đã tiến hành giáo dục nhưng không sửa chữa, tiến bộ. Thường xuyên mở các đợt cao điểm tấn công, trấn áp tội phạm, nhất là tội phạm, vi phạm pháp luật liên quan đến người dưới 18 tuổi. Tăng cường công tác điều tra, xử lý các hành vi phạm tội do người chưa thành niên thực hiện kết hợp với công tác đấu tranh, phòng ngừa vi phạm pháp luật trong thanh, thiếu niên, học sinh.

Năm 2021 và 2022, Công an tỉnh đã phát hiện, bắt giữ 192 vụ tội phạm, vi phạm pháp luật do người dưới 18 tuổi thực hiện, trong đó đã điều tra, khởi tố 121 vụ, 154 bị can; xử lý hành chính 70 vụ, 199 đối tượng.

Mặc dù lực lượng chức năng đã phát hiện bắt giữ được nhiều vụ việc, song thực tế cho thấy, tình hình tội phạm, vi phạm pháp luật liên quan đến tuổi vị thành niên vẫn còn tiềm ẩn nhiều phức tạp. Rất cần sự quan tâm của các cấp, các ngành, đoàn thể, nhất là sự phối hợp giữa gia đình và trường học trong quản lý, giáo dục người tuổi vị thành niên, góp phần ngăn ngừa, đẩy lùi tội phạm, vi phạm pháp luật.