Một ngày đầu tháng 2, các phạm nhân thuộc Trại giam Yên Hạ đã dậy và chuẩn bị bắt tay vào các công việc hằng ngày theo quy định. Một số phạm nhân chuẩn bị vở, bút của mình để có mặt tại lớp học xóa mù chữ được tổ chức ngay tại Trại. “Thầy giáo” của họ là các cán bộ của Trại. Hơn 10 năm qua, các “Thầy giáo” đã nỗ lực giúp cho gần 1.000 phạm nhân thuộc nhiều lứa tuổi biết đọc, biết viết và thắp sáng lên trong họ niềm tin vào cuộc sống, khơi dậy ý chí quyết tâm làm lại cuộc đời.

Sinh ra và lớn lên ở một bản vùng cao của huyện Mường Nhé, tỉnh Điện Biên, phạm nhân Vàng A Sang phạm tội buôn bán trái phép chất ma túy và nhận bản án 15 năm tù. Với nụ cười ngượng ngùng khi được hỏi, phạm nhân Vàng A Sang cho biết: Cũng bởi hoàn cảnh khó khăn, không được đi học, không biết đọc, biết chữ, nên bị người xấu bảo đi vận chuyển ma túy. Trong thời gian cải tạo, tôi tham gia học từ tháng 8/2022, đến nay đã đọc, viết được rồi.

Ngồi sau bàn phạm nhân Vàng A Sang, là phạm nhân Hoàng Văn Thuân đang chậm rãi nắn nót viết dòng chữ “Tết Nguyên đán Quý Mão 2023”. Cũng như các phạm nhân khác trong lớp học, sau khi được Ban Giám thị Trại giam Yên Hạ tạo điều kiện tham gia lớp học xóa mù chữ, phạm nhân Hoàng Văn Thuân đã có thể viết thư về cho gia đình, tự đọc sách, báo tại thư viện hay thư gia đình gửi. Phạm nhân Hoàng Văn Thuân chia sẻ: Với tôi, việc đọc sách, báo hay viết thư về cho gia đình giờ đây không còn là trở ngại. Còn hơn 1 năm nữa là chấp hành xong bản án, tôi luôn tự nhủ cải tạo thật tốt, sau này trở về gia đình sẽ không đi theo con đường tội lỗi nữa, mà phải cùng vợ phát triển kinh tế, nuôi dạy các con thật tốt.

Để giúp các phạm nhân thêm động lực cải tạo tốt, nhận thức được những lỗi lầm của mình để biết phân biệt đúng sai, tránh sau này tái hòa nhập cộng đồng lại vi phạm pháp luật, Đảng ủy, Ban Giám thị Trại giam Yên Hạ thường xuyên nâng cao chất lượng giáo dục phạm nhân, đa dạng hóa các biện pháp, hình thức giáo dục. Luôn chủ động xây dựng kế hoạch tổ chức các hoạt động bổ trợ giáo dục, vui chơi, giải trí thiết thực cho phạm nhân dịp lễ, tết; luân chuyển sách từ Thư viện tỉnh đến thư viện phạm nhân phục vụ nhu cầu học tập, giải trí cho phạm nhân...

Đại tá Nguyễn Ngọc Chiến, Giám thị Trại giam Yên Hạ, thông tin: Chấp hành chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước về tính nhân văn, nhân đạo trong giáo dục phạm nhân, đơn vị phát động phong trào thi đua học tập, lao động cải tạo cho phạm nhân. Thực hiện đúng chế độ, chính sách, pháp luật đối với phạm nhân, chế độ sinh hoạt; phòng và khám chữa bệnh, trong đó tạo điều kiện để các phạm nhân chưa biết chữ tham gia lớp học tập văn hóa xóa mù chữ tại đơn vị.

Từ những lớp học tập văn hóa xóa mù chữ dành cho phạm nhân được mở trong hơn 10 năm qua đã tạo thêm cơ hội và động lực cho rất nhiều phạm nhân. Bởi qua lớp học, không chỉ được học chữ, mà còn giúp mối quan hệ giữa cán bộ trại giam với phạm nhân không còn khoảng cách. Nhiều phạm nhân cũng vì thế thay đổi được cách sống tiêu cực hoặc không có những hành vi lôi kéo phạm nhân khác chống đối trong quá trình cải tạo.

Đại úy Chử Thị Hồng, cán bộ Trại giam Yên Hạ, hơn 10 năm “đứng lớp” dạy chữ cho các phạm nhân, tâm sự: Nhiều phạm nhân gặp khó khăn khi giao tiếp bằng tiếng phổ thông. Cũng có phạm nhân không muốn tham gia học, nhưng qua tuyên truyền, vận động đã cảm hóa được các phạm nhân, giúp họ không chỉ biết đọc, biết viết mà còn nhận thức được sai lầm của mình để sau đó chấp hành tốt nội quy và nỗ lực cải tạo, để nhận được sự khoan hồng của Nhà nước. Thậm chí, có nhiều phạm nhân sau khi trở về hòa nhập với cộng đồng còn viết thư cảm ơn cán bộ và đơn vị.

Ở Trại giam Yên Hạ, khi nhắc tới tên phạm nhân Hồ Bảo Vân, bị Tòa án nhân dân tỉnh Vũng Tàu kết án chung thân về hành vi đánh chết người, ai cũng biết; bởi đây là phạm nhân được chuyển từ Trại giam Xuân Lộc sau sự việc các phạm nhân gây rối và chống người thi hành công vụ vào tháng 6/2013. Khi được chuyển về Trại giam Yên Hạ, phạm nhân Hồ Bảo Vân có nhiều hành vi chống đối và thái độ rất tiêu cực, ảnh hưởng tới tâm lý cải tạo của các phạm nhân khác. Nhưng từ tình cảm, lời lẽ chân thành của cán bộ Trại giam Yên Hạ, phạm nhân Hồ Bảo Vân đã thay đổi suy nghĩ, hành vi của mình. Sự thay đổi đáng kể nhất là sau khi phạm nhân được tham gia lớp học tập văn hóa xóa mù chữ. Sau đó đã viết thư gửi về cho gia đình và nhận được thư của mẹ gửi lại. Kể từ đó, phạm nhân Hồ Bảo Vân đã thức tỉnh và thay đổi được những suy nghĩ, hành vi tiêu cực của mình để quyết tâm cải tạo thật tốt...

Qua hơn 10 năm tổ chức, nhiều hoạt động ý nghĩa, trong đó có lớp học tập văn hóa xóa mù chữ đã giúp các phạm nhân những kiến thức cơ bản. Từ những nét bút nguệch ngoạc ban đầu đầy bỡ ngỡ, đến nay đã thành những dòng chữ rõ nét về tình yêu quê hương, đất nước, đạo đức, lối sống, kỹ năng sống... góp phần lan tỏa nhiều thông điệp ý nghĩa, nhân văn, dần thắp sáng thêm ý chí hoàn lương của các phạm nhân.