Nhiều năm nay, ông Vì Thượng Khùn, bản Cuộm I, xã Chiềng Mai (Mai Sơn) thường xuyên nghiên cứu và truyền thụ những giai điệu dân ca Thái cho thế hệ trẻ, bởi ông luôn mong muốn những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc được lưu giữ và phát triển.

Ông Vì Thượng Khùn, bản Cuộm I, xã Chiềng Mai dạy con cháu những giai điệu dân ca Thái.

Chúng tôi tìm đến gia đình ông Vì Thượng Khùn, đúng lúc ông đang say sưa dạy con cháu những giai điệu dân ca Thái. Rót chén trà mời khách, ông kể cho chúng tôi nghe về việc đã gắn bó với làn điệu dân ca của dân tộc mình trong suốt những năm qua: Do có năng khiếu kẻ vẽ, năm 21 tuổi, tôi theo học lớp kẻ vẽ khóa IV của Tổng cục Thông tin. Những năm tháng học tập, tôi đã gặp gỡ những người chế tác, chơi nhạc cụ dân tộc, từ đó đem lòng yêu mến âm nhạc dân tộc và tôi bắt đầu học thêm lớp nghệ thuật sân khấu, viết kịch bản, thuyết minh phim, biên kịch, múa xòe. 2 năm sau, tốt nghiệp loại khá và về công tác tại Phòng Thông tin tuyên truyền huyện Mai Sơn, đảm nhiệm việc kẻ vẽ pa nô áp phích, cắt chữ, dán băng khẩu hiệu tuyên truyền và dạy múa, hát cho đội văn nghệ các xã. Bên cạnh đó, tôi còn nghiên cứu, tự học những bài hát dân ca Thái.

Qua câu chuyện với ông, được biết, năm 1978, ông sáng tác bài hát đầu tiên gửi cộng tác với Đài Phát thanh Khu tự trị Tây Bắc (nay là Đài Phát thanh - Truyền hình Sơn La). Sau đó, ông gắn bó với chương trình dân ca Thái của Đài Phát thanh - Truyền hình Sơn La. Điều này đã giúp ông phát huy năng lực, sở trường ca hát cũng như khả năng sáng tác những làn điệu dân ca Thái. Những sáng tác và thể hiện bằng tiếng Thái của ông có lời ca phỏng theo các làn điệu dân gian, làn điệu cổ, làn điệu mới... được đông đảo khán giả yêu thích như: Chieng Mai pàng maứ (Chiềng Mai đổi mới), Khộ pộ lai lụ (Khổ vì đông con)... Cùng với đó, ông còn viết kịch tấu của dân tộc Thái, những câu chuyện của ông dựa trên cốt chuyện có thật trong cuộc sống hàng ngày có nội dung tuyên truyền cai nghiện ma túy, phòng chống bạo lực gia đình... Đặc biệt, ông còn trực tiếp thể hiện tác phẩm của mình, đây là điều hiếm có ở những người đam mê văn hóa dân tộc.

Gần 40 năm qua, ông đã sáng tác hơn 2.000 bài hát với chủ đề ca ngợi Đảng, Bác Hồ, ca ngợi quê hương, đất nước... Mỗi tác phẩm đều chứa đựng nhiều tâm huyết. Đối với ông, âm nhạc của dân tộc đã trở thành một phần máu thịt và là món ăn tinh thần không thể thiếu trong cuộc sống. Với việc giữ gìn, nghiên cứu, sáng tác và truyền thụ, ông Vì Thượng Khùn đã khơi dậy và thắp lên ngọn lửa đam mê âm nhạc dân tộc của con cháu trong gia đình và cho lớp trẻ trong bản, trong xã, góp phần tích cực trong việc bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa dân tộc Thái.

Hạnh Vi (CTV)