Với mục tiêu đa dạng giống cây trồng để tăng thu nhập cho người dân, góp phần xóa đói, giảm nghèo bền vững, tháng 5/2019, huyện Phù Yên phối hợp với Công ty CP Đầu tư phát triển sản xuất và xuất nhập khẩu An Phước (Hà Nội) trồng thử nghiệm 10 ha cây gai xanh tại 4 xã trên địa bàn, trong đó có xã Gia Phù.

Mô hình trồng cây gai xanh của gia đình ông Đinh Việt Anh (bản Chát, xã Gia Phù).

Cây gai xanh rất có giá trị kinh tế, thân và vỏ dùng sản xuất sợi dệt vải chất lượng cao; lá sử dụng trong chế biến bánh gai; tách chiết lấy tinh dầu, sản xuất chất màu tự nhiên phục vụ công nghiệp thực phẩm và sử dụng làm thức ăn gia súc; thân cây gai còn được sử dụng làm nguyên liệu sản xuất giấy, chất đốt và nguyên liệu để sản xuất phân bón hữu cơ vi sinh... Đặc biệt, cây gai xanh dễ chăm sóc, có thể trồng trên đất dốc 10%, khả năng chịu hạn tốt, có khả năng giữ ẩm, cải tạo lý tính của đất, tăng độ phì nhiêu, làm đất tơi xốp, tăng độ che phủ, chống xói mòn và bảo vệ đất hiệu quả. Loại cây này ưa khí hậu nóng ẩm, trồng sau 75 ngày là có thể thu hoạch vụ đầu tiên, sau đó chặt sát gốc, cây sẽ mọc lại, sau 45 ngày cho thu hoạch vụ thứ 2. Gai xanh trồng 1 lần nhưng có thể thu hoạch trong vòng 10 năm, mỗi năm thu từ 4 - 5 lứa, thu nhập trên 80 triệu đồng/ha... 

Trong khi cùng chúng tôi đi thăm mô hình trồng cây gai xanh tại bản Nà Mạc, xã Gia Phù, bà Bạc Cầm Thị Xiêng, Phó trưởng Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện, thông tin: Mô hình này được thực hiện theo chương trình liên kết sản xuất vùng nguyên liệu trồng cây gai xanh giữa huyện Phù Yên và Công ty CP Đầu tư phát triển sản xuất và xuất nhập khẩu An Phước. Triển khai khảo nghiệm trên 8 ha, với 13 hộ dân tại 4 xã: Tân Lang, Gia Phù, Tường Thượng và Suối Tọ tham gia. Đây là những vùng có điều kiện khí hậu, địa hình phù hợp để trồng loại cây này. Tham gia mô hình, bà con được Công ty ứng trước giống cây (18 triệu đồng/ha), phân bón, máy tuốt vỏ và chuyển giao kỹ thuật trồng, chăm sóc, thu hoạch, ký hợp đồng bao tiêu sản phẩm...

Ông Cầm Ngọc Sung, một trong những người tham gia mô hình trồng cây gai xanh tại bản Nà Mạc cho hay, tháng 5/2019, gia đình ông chuyển 2 ha đất trồng nhãn sang trồng thử nghiệm cây gai xanh. Tham gia mô hình, ông được Công ty CP Đầu tư phát triển sản xuất và xuất nhập khẩu An Phước hỗ trợ giống, phân bón bằng hình thức vay trả chậm (trả dần sau khi thu hoạch từ lứa thứ 3 đến lứa thứ 9). Trong quá trình thực hiện, được cán bộ Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện tư vấn, hướng dẫn các kỹ thuật cần thiết. Mặc dù đất vườn của gia đình cằn cỗi, nhiều sỏi đá, nhưng sau 2 tháng trồng, cây phát triển tốt và đã cao khoảng 2 m. Hiện, đã chuẩn bị cho thu hoạch lứa thứ 2, năng suất khoảng 5 tạ vỏ khô/ha.

Ngoài gia đình ông Cầm Ngọc Sung, xã Gia Phù còn có 3 hộ khác tham gia mô hình, đó là hộ các ông Lò Văn Năng, Cầm Hoài Thanh (bản Nà Mạc), Đinh Việt Anh (bản Chát), với gần 2,7 ha. Qua trao đổi, bà con cho biết rất yên tâm và hy vọng loại cây trồng này sẽ cho hiệu quả kinh tế; đầu ra của sản phẩm đã có Công ty CP Đầu tư phát triển sản xuất và xuất nhập khẩu An Phước bao tiêu. Sau lứa thu hoạch đầu tiên, 4 hộ tham gia thu hơn 1,6 tấn vỏ gai khô, giá bán tại vườn 40 nghìn đồng/kg. Hội Nông dân xã Gia Phù đang tiếp tục tuyên truyền, vận động các gia đình hội viên nông dân tham gia và cải tạo thêm 5 ha đất để mở rộng diện tích loại cây này.

Với tiềm năng và hiệu quả bước đầu, cây gai xanh đã và đang tạo thêm cơ hội  để đa dạng giống cây trồng trên địa bàn các xã trong huyện Phù Yên, nhằm tăng thu nhập cho người nông dân, góp phần nâng cao hiệu quả công tác xóa đói, giảm nghèo, đẩy nhanh tiến độ hoàn thành các tiêu chí xây dựng nông thôn mới của địa phương.