Bản Tang Lang, xã Đá Đỏ (Phù Yên) nằm ngay ven hồ sông Đà. Lâu nay, bà con chủ yếu sống dựa vào trồng ngô trên đất dốc, khoanh nuôi bảo vệ rừng, đánh bắt thủy sản... Song, do canh tác nhiều năm, đất bạc màu, xói mòn, năng suất ngô giảm mạnh, bà con đang chuyển dần sang trồng xoan và cây ăn quả vào diện tích này, bước đầu mang lại hiệu quả thiết thực.

Rừng xoan ở bản Tang Lang, xã Đá Đỏ (Phù Yên).

Mang câu chuyện chuyển đổi cây trồng của bà con bản Tang Lang hỏi ông Đinh Quang Chưởng, nguyên Phó Chủ tịch HĐND xã, được ông chia sẻ: Khí hậu vùng hồ sông Đà luôn nóng ẩm, rất phù hợp với trồng cây xoan, khai thác, vận chuyển bằng đường thủy rất thuận lợi. Vùng này vốn có rất nhiều xoan rừng, tự mọc xen lẫn trên các đám nương rẫy. Cây xoan cũng cho thu hoạch nhanh hơn các loại cây lấy gỗ khác, chỉ khoảng 5 năm tuổi là đã có thể khai thác được. Riêng nhà tôi hiện có hơn 1.000 cây xoan sắp được khai thác, vì sau khi nghỉ hưu, tôi cùng vợ con đi nhặt quả, gieo trồng xoan trên toàn bộ diện tích đất trồng ngô hằng năm của gia đình.

Trao đổi với Trưởng bản Đinh Văn Hạnh, được biết, 2/3 diện tích trồng ngô của Tang Lang được bà con chuyển sang trồng xoan, tếch, xoài, nhãn. Hiện rừng xoan chưa khép tán, bà con tranh thủ trồng ngô, sắn và cỏ nuôi bò để lấy ngắn nuôi dài. Cây xoan rất dễ trồng, ở đâu cũng dễ sống, dù là trên nương hay dưới bờ nước, cũng chẳng cần tưới tắm, bón phân, chỉ cần phát quang là được. Trưởng bản Hạnh còn kể ra mấy hộ trồng nhiều xoan như gia đình anh Đinh Văn Tiêng, trồng 3.500 cây; Đinh Văn Tỷ 2.000 cây đã khép tán. Đến hết vụ trồng rừng năm 2017, bản Tang Lang đã trồng được 45 ha xoan, trong đó 35 ha đã đến tuổi khai thác.

Theo bà con, trồng xoan không tốn nhiều thời gian, chi phí chăm sóc, giá cả khá ổn định, thậm chí tư thương còn đặt cọc trước hàng năm để thầu lại khi đến tuổi khai thác. Tính chung, xoan bán tại vườn có giá khoảng 3 triệu đồng/m3; cây xoan nào đủ tiêu chuẩn làm cột, xà nhà, dài 5m, thẳng, đường vanh đạt 100 cm trở lên có giá 2,5 triệu đồng/cây. Ở đây, bà con còn trồng xen ghép thêm cây tếch vào rừng xoan, do cây tếch rất thẳng, xoan mọc chen lên cùng tếch cũng phải thẳng. Vậy là bà con lại có thêm hàng nghìn cây tếch, nếu đủ 8 năm tuổi, khai thác cũng thu bình quân 10 triệu đồng/m3 tếch và 8 triệu đồng/cây tếch đủ các tiêu chuẩn làm cột nhà.

Không chỉ bản Tang Lang, bây giờ các bản vùng ven sông Đà của các xã Bắc Phong, Đá Đỏ (Phù Yên), Tân Hợp (Mộc Châu) cũng đang rộ phong trào trồng xoan. Rất mong Nhà nước có chính sách khuyến khích, hỗ trợ thêm vốn trồng rừng; phối hợp tìm thị trường đầu ra ổn định cho bà con; giúp bà con yên tâm trồng rừng và bảo vệ rừng ở vùng hồ sông Đà.