Những năm gần đây, cây vụ đông ở xã Gia Phù (Phù Yên) trở thành vụ chính bởi cho thu nhập cao gấp 2-3 lần trồng lúa 2 vụ. Vì vậy, Đảng ủy, UBND xã Gia Phù đã và đang tích cực chỉ đạo các cán bộ chuyên môn và các bản tăng cường tuyên truyền, vận động nông dân khẩn trương trồng cây vụ đông, gồm: Tỏi tía, rau, đậu đỗ các loại, khoai lang, khoai tây, ngô, trong đó cây tỏi tía là chủ lực.

Nông dân bản Tạo 1, xã Gia Phù (Phù Yên) trồng cây vụ đông.

Chúng tôi tới bản Tạo 1, ngay từ sáng sớm đã thấy nhiều nông dân có mặt trên cánh đồng. Mỗi người một việc, khẩn trương đào mương dẫn nước vào ruộng, tra hạt giống và rải rơm trên mặt ruộng... tất cả vừa làm, vừa cười nói rôm rả. Luôn tay cắt những gốc rạ sát đất để chuẩn bị trồng tỏi, anh Hoàng Văn Thăng, bản Tạo 1 nói: Năm 2017, gia đình tôi trồng 1.000 m2 tỏi tía, thu được 4 tạ củ, trong đó có 1 tạ tỏi tía một nhánh hay còn gọi là “Tỏi cô đơn”, bán giá 100 nghìn đồng/kg và 3 tạ tỏi tía thường, giá 50 nghìn đồng/kg, gia đình tôi đã thu được 25 triệu đồng. So với trồng lúa 2 vụ thì trồng tỏi tía cho thu nhập cao gần gấp 3 lần, vì 1.000 m2 trồng lúa 2 vụ mới thu được 1,2 tấn thóc, với giá 7.500 đồng/kg thóc, gia đình tôi chỉ thu được 9 triệu đồng.

Từ trồng cây vụ đông năm 2017 hiệu quả, năm nay gia đình anh Thăng đã trồng 1.500 m2 tỏi tía và 700 m2 ngô vụ đông làm thức ăn nuôi 4 con bò và 2 con trâu. Anh Thăng cho biết thêm: Trên địa bàn có Nhà máy may Phù Yên, nên lực lượng lao động trẻ hầu hết đi làm công nhân, thu nhập cao hơn làm ruộng rất nhiều. Vì vậy, nhiều hộ ở xã thiếu lao động nên không trồng cây vụ đông, do đó gia đình tôi đã mượn thêm đất để mở rộng diện tích tỏi, ngô.

Gia Phù là xã có diện tích lúa 2 vụ lớn của huyện Phù Yên và là xã đi đầu trong thực hiện trồng cây vụ đông. Xác định sản xuất cây vụ đông đem lại hiệu quả kinh tế cao cho các hộ dân, UBND xã đã yêu cầu các bản căn cứ vào tình hình thực tế để vận động nông dân thu hoạch lúa mùa đến đâu trồng cây vụ đông ngay đến đó. Xã cũng khuyến khích các hộ dân mượn đất, thuê đất trồng cây vụ đông thành vùng chuyên canh tập trung để thuận lợi cho chăm sóc. Ông Đinh Xuân Yệt, Chủ tịch UBND xã Gia Phù cho biết: Toàn xã hiện có hơn 140 ha lúa 2 vụ, UBND xã đã chỉ đạo các cán bộ chuyên môn phối hợp với 12 bản tích cực tuyên truyền, hướng dẫn nông dân trồng cây vụ đông, phấn đấu đạt 120 ha trở lên, tập trung nhiều ở các bản: Nà Mạc 1, Nà Mạc 2, Tạo 1, Tạo 2... Đến nay, cây vụ đông phát triển rất tốt, điển hình có bản Nà Mạc 1 bà con đã trồng toàn bộ diện tích cây vụ đông trên đất lúa 2 vụ, trong đó có cây tỏi tía được trồng nhiều và cho thu nhập cao.

Nhắc đến địa danh Phù Yên, rất nhiều người tiêu dùng trong và ngoài tỉnh biết đến đặc sản “tỏi cô đơn”, bởi củ tỏi chỉ có 1 nhánh duy nhất và có nhiều ở xã Gia Phù và Tường Phù. Củ “tỏi cô đơn” khi bóc vỏ bên trong có màu trắng ngà, ăn giòn, có vị cay nồng và thơm đặc trưng, vì vậy mà củ “tỏi cô đơn” dùng để làm gia vị nấu ăn rất ngon hoặc có thể ngâm rượu, mật ong để ngậm, uống rất tốt cho sức khỏe, do đó mà củ “tỏi cô đơn” bán được giá và cho thu nhập cao. Theo kinh nghiệm của bà con xã Gia Phù: Củ “tỏi cô đơn” xuất hiện do bà con trồng tỏi thường vào gốc rạ cắt sát gốc ở ruộng có độ ẩm cao, nền đất chặt do không được xới nên củ tỏi không đẻ nhánh được. Để trồng “Tỏi cô đơn” đạt tỷ lệ cao, bà con phải đào rãnh rộng 20cm, sâu 15cm quanh ruộng để thoát nước chống úng cho tỏi. Cách trồng, ấn nửa nhánh tỏi chìm vào đất và để nhô một nửa còn lại ở phía trên nơi lá mầm sẽ mọc lên, sau đó phủ rơm kín ở bên trên để giữ ấm và độ ẩm trong đất. Để củ tỏi không đẻ nhánh, một tháng bà con phải xả nước vào ruộng 2-3 lần để giữ cho đất có độ ẩm cao. Mỗi lần xả nước xong, bà con phải tháo cho nước thoát ra ngay để tránh úng cho tỏi.

Như vậy có thể thấy, vụ đông ở xã Gia Phù được chú trọng, bởi cho thu nhập cao gấp 2-3 lần trồng lúa 2 vụ và trở thành vụ chính của năm. Ngoài việc tuyên truyền, vận động nông dân khẩn trương xuống giống kịp thời vụ, UBND xã Gia Phù cũng tích cực phối hợp với các cơ quan chức năng của huyện tăng cường quản lý phân bón, giống cây trồng, thuốc bảo vệ thực vật để đảm bảo người dân sản xuất đạt hiệu quả cao nhất, góp phần tạo việc làm và tăng thu nhập cho nông dân.