Năm 2023, tỉnh Sơn La được giao trên 6.171 tỷ đồng vốn đầu tư công. Trong đó, kế hoạch vốn kéo dài từ năm trước hơn 713 tỷ đồng, kế hoạch vốn năm nay trên 5.458 tỷ đồng. Đến ngày 3/8, vốn đầu tư công đã phân bổ, giao chi tiết cho các dự án trên 5.487 tỷ đồng. Tuy nhiên, mới giải ngân được trên 1.825 tỷ đồng, đạt 33,26% kế hoạch vốn được giao.

Khó khăn, vướng mắc

Ngay từ đầu năm 2023, UBND tỉnh đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo, đôn đốc các ngành, địa phương tập trung các nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm đẩy mạnh phân bổ, giải ngân vốn đầu tư công. Đồng chí Chủ tịch UBND tỉnh trực tiếp chủ trì 3 cuộc họp rà soát, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc; thành lập Tổ công tác kiểm tra, đôn đốc thu ngân sách Nhà nước, thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công năm 2023. Tuy nhiên, do còn nhiều khó khăn, vướng mắc, tiến độ thực hiện các chương trình, dự án và giải ngân vốn đầu tư công 7 tháng qua của tỉnh mới đạt 33,26% kế hoạch vốn giao.

Dự án kè suối Nặm La giai đoạn II, đoạn hồ Tuổi trẻ - cầu Tông Panh thuộc kế hoạch vốn năm 2022 được phép kéo dài thời gian thực hiện và giải ngân sang năm 2023. Dự án khởi công tháng 3/2021, theo hợp đồng đến tháng 11/2023 hoàn thành. Tiến độ thi công bị gián đoạn, vì vướng mắc trong đền bù, giải phóng mặt bằng (GPMB) đối với 2 tập thể, 6 tổ chức, doanh nghiệp, 2 hộ gia đình. Công ty CP tư vấn xây dựng Hoàng Hùng đảm nhận gói thầu số 8 thi công nền, thoát nước đoạn hồ Tuổi trẻ - cầu Tông Panh. Đến nay, đã hoàn thành 80% khối lượng công trình, nhưng khả năng không đạt tiến độ. Anh Nguyễn Việt Cường, cán bộ kỹ thuật Công ty, chia sẻ: Công ty phấn đấu hoàn thành trước 3 tháng so với hợp đồng, nhưng do vướng mắc GPMB, nên khó hoàn thành khối lượng thi công theo kế hoạch.

Cũng gặp khó trong GPMB, nên tiến độ thi công tuyến đường nối quốc lộ 37, huyện Bắc Yên với quốc lộ 279D, huyện Mường La, do Ban Quản lý dự án đầu tư và xây dựng các công trình giao thông tỉnh làm chủ đầu tư cũng chậm tiến độ. Ông Đỗ Văn Mạnh, Phó Giám đốc Ban chỉ ra: Đoạn km0-km44 còn 561/794 hộ chưa thực hiện GPMB. Đoạn km44-km67+200, mặc dù chủ đầu tư ký hợp đồng từ tháng 11/2022, đến nay mới đang hoàn thiện hồ sơ trình phương án bồi thường hỗ trợ đợt I. Việc GPMB chậm, ngoài vướng mắc về cơ chế, còn do kiểm đếm, lập phương án bồi thường, hỗ trợ, GPMB; chủ đầu tư ký hợp đồng với Trung tâm Phát triển quỹ đất tỉnh thực hiện, nhưng đơn vị này đồng thời thực hiện nhiều hợp đồng với nhiều chủ đầu tư, nên tiến độ chậm.

Bên cạnh đó, tình trạng khan hiếm cát, đá xây dựng trên địa bàn huyện Quỳnh Nhai, Sốp Cộp, Thuận Châu, Mộc Châu đã ảnh hưởng tiến độ thi công các công trình, dự án; một số dự án do trùng tuyến, địa điểm xây dựng giữa các chương trình, dự án; phải rà soát điều chỉnh dự án, điều chỉnh chủ trương; một số chủ đầu tư chưa thực sự quyết liệt trong chỉ đạo, đôn đốc thực hiện dự án. Một số dự án khởi công mới đang triển khai đấu thầu, lựa chọn nhà thầu, chưa có khối lượng để nghiệm thu thanh toán.

Chỉ đạo quyết liệt, rõ tiến độ

Quyết tâm hoàn thành mục tiêu giải ngân vốn đầu tư công năm 2023, UBND tỉnh đã giao các sở, ban, ngành của tỉnh, UBND các huyện, thành phố lập kế hoạch, tiến độ giải ngân chi tiết của từng dự án; phân công cụ thể lãnh đạo phụ trách trực tiếp, thường xuyên giám sát, kiểm tra hiện trường, kịp thời chấn chỉnh tồn tại, bất cập, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong giải ngân của từng nhiệm vụ, dự án. Đồng thời, kiểm tra, rà soát từng dự án được bố trí kế hoạch vốn năm 2023, chủ động điều chỉnh kế hoạch vốn theo thẩm quyền hoặc đề xuất cấp có thẩm quyền điều chỉnh từ các dự án chậm giải ngân sang các dự án có tiến độ giải ngân tốt, có nhu cầu bổ sung vốn, đẩy nhanh tiến độ, sớm hoàn thành, bàn giao, đưa vào sử dụng. Yêu cầu UBND các huyện, thành phố báo cáo Ban Thường vụ huyện ủy, thành ủy trực tiếp lãnh đạo, chỉ đạo bồi thường, hỗ trợ, GPMB phục vụ thi công các dự án. Phấn đấu đến 30/9/2023, giải ngân vốn đầu tư công của tỉnh đạt trên 2.969 tỷ đồng, bằng 48,1% kế hoạch.

Thành phố là địa phương đã và đang triển khai nhiều công trình trọng điểm từ các nguồn vốn đầu tư công. UBND Thành phố đã xây dựng kế hoạch giải ngân chi tiết đến từng tuần của các tháng, từng công trình và phân công Phòng Tài chính - Kế hoạch theo dõi, báo cáo tiến độ giải ngân. Hội đồng đền bù GPMB Thành phố tiếp tục phối hợp với các đơn vị, xã, phường đối thoại tuyên truyền, vận động, thuyết phục tạo sự đồng thuận của người dân. Chỉ đạo chủ đầu tư đôn đốc tiến độ hoàn thành, khởi công mới các công trình, dự án, đẩy nhanh tiến độ giải ngân, thanh toán các nguồn vốn.

Ông Nguyễn Thế Phương, Phó Chủ tịch UBND Thành phố, cho biết: Tổng các nguồn vốn đầu tư do thành phố quản lý năm 2023 trên 475 tỷ đồng, để thực hiện 59 công trình, dự án chuyển tiếp năm 2022 và khởi công mới năm 2023. Đến 31/7, Thành phố đã giải ngân thanh toán trên 187 tỷ đồng, đạt 39,5% kế hoạch, phấn đến 30/9, giải ngân đầu tư công đạt 70% kế hoạch vốn giao.

Nỗ lực tháo gỡ khó khăn, hoàn thành giải ngân

Đẩy nhanh tiến độ thi công, giải ngân các dự án trong kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025 do Ban Quản lý dự án các công trình giao thông tỉnh làm chủ đầu tư, ngày 10/8/2023, UBND tỉnh ban hành Quyết định số 1482/QĐ-UBND về việc thành lập Tổ công tác chỉ đạo, tháo gỡ các vướng mắc trong công tác bồi thường, hỗ trợ GPMB đối với 2 dự án: Dự án nâng cấp đường giao thông Nậm Ty, huyện Sông Mã - Mường Chanh, huyện Mai Sơn và dự án cải tạo, nâng cấp đường nối quốc lộ 37 huyện Bắc Yên với quốc lộ 279D huyện Mường La. Tổ công tác có nhiệm vụ chỉ đạo, tháo gỡ các vướng mắc trong bồi thường, hỗ trợ GPMB đối với 2 dự án.

Khắc phục tình trạng khan hiếm vật liệu xây dựng trên địa bàn các huyện Mộc Châu, Vân Hồ, Quỳnh Nhai và Sông Mã, ông Phùng Kim Sơn, Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường, cho biết: Trước mắt, sẽ rà soát, xem xét đến phương án cấp phép khai thác trong phạm vi khu vực có dự án đầu tư xây dựng công trình (đối với các công trình có khối lượng đào đá, đất lớn) để cấp phép khai thác theo quy định của pháp luật. Sở TN&MT đã ban hành công văn số 1242/STNMT-TNN,KS&KTTV ngày 8/4/2023 hướng dẫn các huyện, thành phố, các chủ đầu tư thực hiện.

Về lâu dài, Sở TN&MT phối hợp với các sở, UBND các huyện, thành phố tổng rà soát 106 mỏ khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường nhưng chưa cấp giấy phép thăm dò, khai thác khoáng sản, đã xác định 55 mỏ khoáng sản đủ điều kiện đấu giá (đang tổ chức thực hiện quy trình đấu giá). Tiếp tục rà soát, tháo gỡ 38/68 mỏ khoáng sản được quy hoạch còn lại, dự kiến tiếp tục đưa ra đấu giá các mỏ đủ điều kiện trong năm 2024. Đẩy nhanh thủ tục thăm dò, cấp giấy phép mỏ đá vôi làm vật liệu xây dựng trên địa bàn các huyện Thuận Châu, Quỳnh Nhai, Sốp Cộp, Mộc Châu. Sở cũng yêu cầu Công ty cổ phần Quỳnh Ngọc đẩy nhanh tiến độ thăm dò 8 mỏ cát trên sông Mã, huyện Sông Mã, trình cấp có thẩm quyền phê duyệt trữ lượng và các thủ tục cấp phép khai thác khoáng sản.

Kho bạc Nhà nước (KBNN) tỉnh đẩy mạnh giao dịch trên dịch vụ công trực tuyến và áp dụng linh hoạt 2 phương thức thanh toán vốn là “Thanh toán trước, kiểm soát sau” và “Kiểm soát trước, thanh toán sau”. Với cách làm này, giúp doanh nghiệp tiết kiệm thời gian, chi phí đi lại nhiều lần. Ngay sau khi có khối lượng được nghiệm thu hoặc có nhu cầu tạm ứng theo tiến độ hợp đồng, doanh nghiệp chỉ cần hoàn thiện thủ tục, gửi KBNN kiểm soát, giải ngân.

Cùng với đó, thực hiện báo cáo tiến độ giải ngân hàng ngày, cập nhật lên Trung tâm điều hành thông minh của tỉnh. Ông Đặng Hồng Quang, Giám đốc Kho bạc Nhà nước tỉnh, cho biết: Báo cáo tiến độ giải ngân cập nhật lên IOC tỉnh giúp lãnh đạo tỉnh, các huyện, thành phố nắm bắt tiến độ giải ngân của từng chủ đầu tư cũng như của từng dự án hàng ngày. Từ đó, đưa ra chỉ đạo, hướng xử lý kịp thời, đẩy nhanh tiến độ giải ngân.

Với sự nỗ lực, cố gắng của các sở, ban, ngành của tỉnh, các huyện, thành phố, chủ đầu tư, nhà thầu, những vướng mắc về GPMB, khan hiếm vật liệu xây dựng do vướng mắc về cơ chế, chính sách, sớm được tháo gỡ. Phấn đấu đến hết quý IV năm 2023, đạt trên 90% kế hoạch vốn năm 2023; riêng kế hoạch vốn năm 2022 được cấp thẩm quyền cho phép kéo dài sang năm 2023 đạt 100%. Đến hết ngày 31/1/2024, giải ngân 100% vốn đầu tư công kế hoạch vốn năm 2023.