Bản Suối Sát, xã Hua Nhàn, huyện Bắc Yên, có 90 hộ, 544 nhân khẩu, 100% là đồng bào dân tộc Mông. Là bản vùng cao đặc biệt khó khăn, cách trung tâm xã gần 20 km, địa hình chia cắt phức tạp. Hầu hết các hộ dân định cư trên các sườn đồi có độ dốc cao, trong đó, 36 hộ, hơn 200 nhân khẩu nằm trong khu vực sạt lở đất đá đặc biệt nguy hiểm.

Để lên được bản Suối Sát, chúng tôi phải đi vòng qua trung tâm xã Tạ Khoa; sau 1 giờ đồng hồ vật lộn với hơn 7 km con đường đất dốc cao, ngoằn ngoèo, một bên là núi cao, một bên vực sâu, mới đặt chân được đến bản. Hàng chục hộ dân nằm trên sườn núi trọc lốc, không có lấy một bóng cây to; phía trên là những tảng đá chông chênh có thể lăn xuống bất cứ lúc nào.

Hộ chúng tôi gặp đầu tiên là gia đình ông Thào A Cho, ngay cạnh nhà là những tảng đá to chắn ngang lối vào. Chỉ tay vào một tảng đá to, ông Cho nói: Đây là tảng đá lăn từ trên đỉnh đồi xuống từ năm 2018 sau một trận mưa lớn, rất may là không vào nhà. Bây giờ, kể cả khi trời nắng, thỉnh thoảng vẫn có đá lăn từ trên đỉnh núi xuống.

Cách đó không xa, trên lối vào gia đình ông Thào A Chua và các hộ gia đình khác cũng ngổn ngang những tảng đá to. Ông Chua bảo, đấy là tảng đá quá to, không thể di chuyển nổi, còn những tảng đá nhỏ đã được bà con di chuyển ra nơi khác rồi. Bây giờ bà con lo lắm, ban ngày người lớn đi làm nương hết, chỉ có trẻ con nghỉ hè ở nhà. Hoặc ban đêm, nếu có đá lăn thì không biết chạy đi đâu. Bà con mong cấp ủy, chính quyền sớm có phương án di chuyển các hộ đến nơi ở an toàn để yên tâm lao động, sản xuất.

Trao đổi với ông Sồng A Chông, Bí thư Chi bộ, Trưởng bản Suối Sát, được biết, những năm gần đây, mỗi khi mùa mưa đến là có nhiều đá lăn, khiến bà con rất lo lắng. Điển hình, vào năm 2018, do ảnh hưởng của cơn bão số 6, mưa to kéo dài đã làm sạt lở bùn đất, đá từ trên núi cao tràn xuống làm thiệt hại nhiều tài sản, cây trồng và nhà ở của 36 hộ dân sát sườn núi, rất may không có thiệt hại về người. Bây giờ, bản đã trang bị loa để cảnh báo mỗi khi có mưa to để nhân dân nhanh chóng di chuyển đến các điểm trường trú ẩn. Đồng thời, bản đã kiến nghị với xã có phương án di chuyển các hộ bị ảnh hưởng đến nơi ở mới an toàn và cắm biển cảnh báo tại các điểm nguy cơ xảy ra sạt lở, tránh thiệt hại về người và tài sản.

Ông Đào Văn Nguyên, Chủ tịch UBND huyện Bắc Yên, cho biết: Trước những nguy hiểm luôn thường trực đe dọa đến tính mạng, ảnh hưởng đến đời sống nhân dân bản Suối Sát, tỉnh đã phê duyệt chủ trương đầu tư Dự án sắp xếp dân cư bản Suối Sát và đưa vào kế hoạch đầu tư công trung hạn 2021-2025. Đồng thời, đề xuất với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn bổ sung Dự án di dời dân cư khẩn cấp khỏi khu vực nguy cơ cao sạt lở đất, lũ ống, lũ quét, trong đó có bản Suối Sát. Sau khi được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chấp thuận, tỉnh đã đưa ra khỏi chủ trương đầu tư Dự án sắp xếp dân cư bản Suối Sát, xã Hua Nhàn, bằng nguồn vốn trong Kế hoạch đầu tư công trung hạn 2021-2025. Tuy nhiên, tại Công văn số 8305/BNN-KH ngày 8/12/2022 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn về việc triển khai kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025, thì Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã quyết định dừng triển khai thực hiện dự án trên. Như vậy, hiện nay Dự án sắp xếp dân cư bản Suối Sát, xã Hua Nhàn, không còn nằm trong kế hoạch đầu tư của Trung ương và tỉnh.

Trước tình hình trên, huyện Bắc Yên đã khảo sát, dự kiến di chuyển nhân dân bản Suối Sát đến điểm tái định cư tại khu Suối Mợi, thuộc bản Sập Việt, xã Tạ Khoa. Nhưng do địa hình đi lại khó khăn, nguồn nước sinh hoạt không đảm bảo, nên huyện đã chọn phương án lấy quỹ đất sản xuất của bản, đền bù, giải phóng mặt bằng, san ủi, xây dựng cơ sở hạ tầng, thành điểm tái định cư cho những hộ dân nằm trong vùng nguy hiểm. Trong khi chờ được bố trí cấp kinh phí thực hiện dự án, trước mắt, huyện đang rà soát, sử dụng kinh phí của địa phương để thi công một số các hạng mục, như nâng cấp cải tạo đường nội bản; công trình nước sinh hoạt; hệ thống điện; tiến hành phá những tảng đá ở trên sườn núi, để đảm bảo an toàn cho các hộ dân trước khi có điểm tái định cư mới.

Mùa mưa lũ đang đến gần, rất mong các cấp, các ngành sớm có phương án sắp xếp, di chuyển các hộ dân bản Suối Sát ra khỏi vùng nguy hiểm, để bà con yên tâm sản xuất, ổn định cuộc sống.