Ngày 19/7/1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ban hành Sắc lệnh số 130/SL quy định về thể thức thi hành các bản án của tòa án. Sự kiện này đánh dấu sự ra đời của các cơ quan thi hành án dân sự. Ngày 5/3/2013, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định số 397 lấy ngày 19/7 hằng năm là “Ngày truyền thống Thi hành án dân sự”.

Cùng với phát triển và lớn mạnh của ngành Thi hành án cả nước, 23 năm qua, ngành Thi hành án dân sự tỉnh ta đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao, góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác thi hành án dân sự trong toàn tỉnh, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong giai đoạn hiện nay.

Thực hiện Pháp lệnh Thi hành án dân sự ban hành ngày 21/4/1993 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Ngày 8/6/1993, Bộ trưởng Bộ Tư pháp đã ký Quyết định số 25/QĐ-BTP về việc thành lập Phòng Thi hành án thuộc Sở Tư pháp tỉnh Sơn La và ngày 12/6/1993, ký các quyết định thành lập 10 đội thi hành án dân sự trực thuộc Phòng Tư pháp các huyện, thị xã. Ngày 16/6/1993, UBND tỉnh ban hành Quyết định số 332/QĐ-UBND về việc thành lập Ban Chỉ đạo bàn giao công tác thi hành án dân sự từ Tòa án nhân dân tỉnh sang Sở Tư pháp, theo đó, tiếp nhận bàn giao bộ máy tổ chức gồm: Phòng Thi hành án dân sự thuộc Sở Tư pháp và 10 đội thi hành án dân sự thuộc phòng tư pháp các huyện, thị xã và 897 hồ sơ thi hành án. Trong đó, Phòng Thi hành án tiếp nhận 102 hồ sơ thi hành phần dân sự trong các vụ án hình sự, 13 hồ sơ hôn nhân và tranh chấp dân sự, với số tiền phải thi hành gần 480 triệu đồng; các đội thi hành án tiếp nhận 782 hồ sơ, với số tiền phải thi hành trên 800 triệu đồng. Thời điểm này, đội ngũ công chức từ Tòa án nhân dân tỉnh và các tòa án cấp huyện chuyển sang Sở Tư pháp quản lý là 16 cán bộ. Trong đó, trình độ đại học 3 cán bộ; trung cấp 6 cán bộ; sơ cấp 4 cán bộ... Trình độ lý luận: 1 cán bộ có trình độ Trung cấp lý luận. Hệ thống cơ sở vật chất thiếu thốn, 100% các đơn vị không có trụ sở làm việc riêng, điều kiện vật chất, kinh phí phục vụ hoạt động của đơn vị gặp nhiều khó khăn.

Sau 23 năm xây dựng và trưởng thành, hệ thống các cơ quan Thi hành án dân sự tỉnh Sơn La đã có sự phát triển tích cực. Cục Thi hành án dân sự tỉnh hiện có 4 phòng chuyên môn và 12 chi cục thi hành án dân sự trực thuộc; đội ngũ cán bộ công chức có chất lượng cao, với 46 chấp hành viên, 106 công chức có trình độ cử nhân; 24 công chức có trình độ cao đẳng, trung cấp. Toàn ngành hiện có 9 cán bộ có trình độ cao cấp lý luận, 8 cán bộ đang theo học cao cấp lý luận, 25 cán bộ có trình độ trung cấp lý luận, 17 cán bộ là chuyên viên chính và tương đương. Toàn ngành có 74 đảng viên, 100% các đơn vị trong ngành có tổ chức cơ sở đảng, đảm bảo giữ vững vai trò lãnh đạo toàn diện của các cấp ủy đảng. Cùng với đó, cơ sở vật chất được đầu tư xây dựng khang trang, nhất là trụ sở cơ quan thi hành án dân sự, các kho vật chứng, cùng nhiều cơ sở, vật chất khác...

Công tác tổ chức thi hành án dân sự không ngừng được nâng cao về chất lượng, hiệu quả. Kết quả thi hành án đều tăng cả về số việc, số tiền và tỷ lệ giảm án tồn, hàng năm đều đạt và vượt chỉ tiêu thi hành án của Bộ Tư pháp giao. Chỉ tính riêng giai đoạn 2010-2015, toàn tỉnh đã thụ lý trên 32.500 việc; giải quyết xong 30.645 việc có điều kiện giải quyết, đạt tỷ lệ trung bình trên 87%/năm. Tổng số tiền thụ lý trên 390 tỷ đồng; đã giải quyết xong gần 185 tỷ đồng có điều kiện giải quyết, đạt tỷ lệ trung bình 74%/năm. Tỷ lệ giảm án chuyển kỳ sau tiếp tục thi hành là 19%/năm. Số tiền thu nộp vào ngân sách địa phương trong 5 năm gần 28 tỷ đồng. Từ 1/10/2015 đến hết 30/6/2016, các cơ quan thi hành án dân sự toàn tỉnh đã thụ lý 4.570 việc, giải quyết xong 2.811 việc/ 3.859 việc có điều kiện, đạt tỷ lệ 72,88%, với tổng số tiền thụ lý trên 135 tỷ đồng; đã giải quyết xong trên 27 tỷ đồng có điều kiện giải quyết. 

Ghi nhận những thành tích mà cán bộ, đảng viên, công chức ngành Thi hành án đã đạt được trong 23 năm qua, Đảng, Nhà nước, Chính phủ, Bộ, ngành, tỉnh đã tặng nhiều danh hiệu thi đua và khen thưởng. Đặc biệt, trong 5 năm (2010-2015), Ngành Thi hành án dân sự tỉnh được Bộ Tư pháp xếp loại là đơn vị hoàn thành tốt và hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ; 3 năm liền (2013, 2014, 2015)  được Bộ Tư pháp và UBND tỉnh tặng Cờ thi đua xuất sắc. Năm 2015, được Chính phủ tặng Cờ thi đua xuất sắc.

Trong thời gian tới, ngành Thi hành án dân sự tỉnh tiếp tục tích cực, chủ động trong việc đưa ra các biện pháp giải quyết dứt điểm, đúng pháp luật các việc có điều kiện thi hành, các vụ án mới thụ lý. Kiện toàn tổ chức bộ máy, đội ngũ công chức làm công tác thi hành án dân sự đủ về số lượng, đảm bảo về chất lượng. Trong đó, đặc biệt chú trọng việc kiện toàn đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý các phòng chuyên môn thuộc Cục, đảm bảo chất lượng và cơ bản đủ số lượng, đáp ứng yêu cầu thực hiện nhiệm vụ được giao. Tiếp tục duy trì và phát huy có hiệu quả các quy chế phối hợp liên ngành trong công tác thi hành án dân sự; tập trung triển khai thực hiện nghiêm túc, có hiệu quả các quy chế. Thực hiện tốt công tác tiếp công dân; giải quyết khiếu nại, tố cáo về thi hành án dân sự khi có phát sinh. Cán bộ, công chức ngành Thi hành án dân sự quyết tâm xây dựng ngành vững mạnh toàn diện, thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ chính trị được giao, xứng đáng với niềm tin của Đảng bộ và nhân dân các dân tộc trong tỉnh.