Xoài tròn là một trong những loại trái cây đặc sản thơm ngon nổi tiếng của huyện Yên Châu nói riêng và tỉnh Sơn La nói chung. Nét riêng biệt nữa là thời vụ thu hoạch xoài tròn Yên Châu sớm hơn so với các địa phương khác, nên giá trị thương mại cao.

Năm 2012, xoài tròn Yên Châu được Cục Sở hữu trí tuệ cấp giấy chứng nhận đăng ký chỉ dẫn địa lý và hệ thống nhận diện thương hiệu. Theo đó, chỉ có cây xoài quả tròn được trồng ở xã Chiềng Pằn, Viêng Lán và Sặp Vạt thì mới được lấy tên “Xoài tròn Yên Châu”. Ông Cao Xuân Dũng, Phó trưởng Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Yên Châu, cho biết: Hiện nay, toàn huyện có khoảng 300 ha xoài tròn, trong đó 180 ha cho thu hoạch, năng suất bình quân 6 tấn/ha. Trong đó, sản lượng được tiêu thụ qua HTX khoảng 30%, với giá bán bình quân 25.000 đồng/kg, 1 ha xoài tròn cho thu nhập 150 triệu đồng.

Thành lập năm 2017, HTX nông nghiệp Xuân Tiến, xã Sặp Vạt có 38 thành viên, trồng 60 ha xoài. Ông Quàng Văn Xuân, Giám đốc HTX, thông tin: Năm nay, sản lượng xoài tròn của HTX đạt khoảng 300 tấn. Để giữ được thương hiệu hiệu “Xoài tròn Yên Châu” phải sản xuất đúng theo quy trình, sử dụng phân bón hữu cơ, thuốc bảo vệ thực vật sinh học. HTX còn thành lập Ban quản trị chuyên giám sát các thành viên từ lúc bón phân, tưới nước, thu hái, đóng gói sản phẩm.

Theo thông tin từ các HTX và nhà vườn, hiện nay, rất nhiều khách hàng trong và ngoài tỉnh đã liên hệ đặt mua xoài. Yên Châu đang triển khai kế hoạch tổ chức Ngày hội xoài và hỗ trợ các HTX giới thiệu, quảng bá, tiêu thụ sản phẩm tại Ngày hội du lịch văn hóa tỉnh Sơn La năm 2023 diễn ra vào cuối tháng 5 tại huyện Mộc Châu. Hiện nay, các HTX đã chuẩn bị mọi điều kiện từ bao bì, tem nhãn, nhân lực để đóng gói sản phẩm.

Ông Hoàng Văn Ngoãn, bản Mệt Sai, xã Sặp Vạt, phấn khởi nói: Năm 2018, gia đình được huyện Yên Châu hỗ trợ giống, phân bón và hướng dẫn kỹ thuật trồng, chăm sóc 2 ha xoài theo quy trình VietGAP. Năm nay, vườn xoài bắt đầu cho thu hoạch khoảng 6 tấn quả, gia đình đã liên kết và cam kết bán sản phẩm cho HTX nông nghiệp Xuân Tiến.

Theo kinh nghiệm các nhà vườn, xoài tròn Yên Châu được trồng bằng giống bản địa từ nhiều năm trước với đặc điểm quả nhỏ, tròn, vỏ có màu xanh thường nhám, có các vệt đốm nâu đen chứ không láng bóng, khi chín cùi dầy, thịt mịn có màu đỏ hoặc vàng cam, vị ngọt đậm, thơm. Vì vậy,  quả xoài tròn Yên Châu còn được gọi là “xoài trứng” để người tiêu dùng dễ phân biệt với các giống xoài của các địa phương khác.

Yên Châu những ngày này, dọc hai bên đường quốc lộ 6, nhiều điểm đã bắt đầu bày bán những trái xoài tròn đầu vụ, với giá 25.000 đồng/kg. Qua khảo sát thực tế, vụ xoài tròn Yên Châu năm nay được mùa, những cây xoài cổ thụ gần 100 năm tuổi có thể thu hoạch 1 tấn quả/cây. Để bảo tồn và phát triển thương hiệu “Xoài tròn Yên Châu”, huyện tiếp tục hướng dẫn nhân dân cải tạo, thâm canh, chăm sóc, phòng trừ sâu bệnh, bảo đảm năng suất, chất lượng sản phẩm.

Do vụ thu hoạch xoài tròn ngắn, chỉ kéo dài trong khoảng một tháng, thời điểm này, du khách có thể đến trải nghiệm và thưởng thức những trái xoài tròn Yên Châu đầu vụ thơm ngon ngay tại vườn.