Cùng với phát triển trồng cây ăn quả trên đất dốc, nuôi cá lồng trên lòng hồ các công trình thủy điện, thời gian gần đây, huyện Mường La đã và đang phát huy tiềm năng, lợi thế về điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng nhân rộng mô hình phát triển cây dược liệu, với các loại cây trồng cho hiệu quả kinh tế cao như: sơn tra, thảo quả, sa nhân, sả java... theo chuỗi giá trị, mở hướng làm giàu cho người dân.

Mô hình trồng thảo quả ở bản Tảo Ván, xã Chiềng Công (Mường La).

Với sự quan tâm, đầu tư của tỉnh, huyện thông qua các chương trình, dự án, nhiều loại cây dược liệu đã được trồng và ngày càng nhân rộng. Hiện nay, toàn huyện có 140 ha sả Java, 160 ha thảo quả, 30 ha sa nhân, 2.229 ha sơn tra với sản lượng hàng nghìn tấn quả/năm. Trên địa bàn, ngày càng nhiều HTX tập trung phát triển cây dược liệu như: HTX Tinh dầu dược liệu Mường La (xã Pi Toong); HTX Liên Sơn (xã Tạ Bú), HTX Hoàng Lâm (xã Hua Trai); HTX Thành Công (xã Ngọc Chiến)...

Ông Nguyễn Văn Tâm, Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện, cho biết: Thực hiện chủ trương trồng cây dược liệu của tỉnh, ngày 2/4/2019, huyện Mường La đã ban hành kế hoạch hỗ trợ phát triển sản xuất các sản phẩm dược liệu liên kết theo chuỗi giá trị, gắn sản xuất với tiêu thụ sản phẩm giai đoạn 2019 - 2020 trên địa bàn. Huyện xác định phát triển cây dược liệu là thế mạnh, vừa tạo sinh kế cho người dân, vừa phủ xanh đất trống, đồi trọc và bảo vệ rừng. Theo đó, Phòng đã phối hợp với các cơ quan, đơn vị liên quan, các xã, thị trấn tuyên truyền, vận động các HTX, hộ gia đình chuyển đổi diện tích đất trồng cây hoa màu năng suất thấp sang trồng cây dược liệu. Cụ thể, tại các xã vùng thấp, khí hậu nóng, như: Pi Toong, Hua Trai, Tạ Bú, Mường Bú, Mường Chùm và thị trấn Ít Ong tập trung trồng cây sả, cây hương nhu. Tại các xã vùng cao như: Chiềng Công, Chiềng Ân, Chiềng Muôn, Ngọc Chiến sẽ trồng sơn tra, sa nhân và thảo quả dưới tán rừng.

Tìm hiểu được biết, trong số những loại dược liệu phát huy hiệu quả phải kể đến mô hình trồng sả Java của HTX Tinh dầu dược liệu Mường La với quy mô 80 ha, trong đó 45 ha đã cho thu hoạch. Năng suất trung bình đạt 17,5 tấn/ha/năm, giá thu mua thời điểm hiện tại của HTX cho các xã viên khoảng 1.800 - 2.000 đồng/kg, đạt 35 triệu đồng/ha/năm. Năm 2019, tổng doanh thu của HTX đạt trên 1,2 tỷ đồng, đem về lợi nhuận hơn 200 triệu đồng. Đặc biệt, sản phẩm “Tinh dầu sả Java Mường La” đã được công nhận là sản phẩm OCOP 3 sao cấp tỉnh năm 2019; được trao chứng nhận sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu cấp tỉnh năm 2019... Hiện nay, sản phẩm đã xây dựng được thương hiệu trên thị trường trong nước, đầu ra của sản phẩm luôn ổn định với chất lượng và giá thành tương đối cao, giao động từ 60-150 nghìn đồng/chai tùy loại; sản phẩm của HTX đã và đang được tiêu thụ cho nhiều tỉnh thành trong nước...

Bên cạnh những kết quả đạt được, việc phát triển cây dược liệu tại Mường La còn gặp một số khó khăn để nhân rộng mô hình như: vốn đầu tư ban đầu cao; hệ thống cơ sở hạ tầng của các vùng trồng dược liệu còn thiếu, chưa đáp ứng yêu cầu sản xuất với quy mô lớn, tập trung. Hầu hết các vùng trồng cây dược liệu đều là bà con dân tộc thiểu số, khả năng tiếp thu kỹ thuật mới còn hạn chế. Đặc biệt, hình thức tổ chức sản xuất vẫn còn mang tính tự phát, nhỏ lẻ, người dân vẫn chưa tin tưởng về hiệu quả mô hình trồng dược liệu...

Để thúc đẩy phát triển dược liệu theo chuỗi giá trị, huyện Mường La tiếp tục triển khai lồng ghép hiệu quả các nguồn vốn hỗ trợ cây giống, kỹ thuật trồng, chăm sóc; đẩy mạnh xúc tiến thương mại, tạo điều kiện cho các tổ hợp tác, HTX tham gia các hội chợ, gian hàng trưng bày, giới thiệu sản phẩm nông sản. Tăng cường tuyên truyền, vận động người dân chuyển đổi cơ cấu cây trồng theo quy hoạch và định hướng, đảm bảo phát huy tiềm năng, lợi thế từng xã. Đồng thời, đẩy mạnh cải cách hành chính, tạo môi trường thuận lợi khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư, liên kết, liên doanh với nông dân phát triển trồng dược liệu theo chuỗi cung ứng sản phẩm, xây dựng các nhà máy sơ chế, chế biến sâu các sản phẩm từ dược liệu hướng tới xuất khẩu dược liệu và các sản phẩm từ dược liệu, cũng như tạo sản phẩm phục vụ du khách tại các điểm du lịch, tạo nên sự đa dạng, phong phú cho các sản phẩm nông sản địa phương, góp phần thực hiện hiệu quả lộ trình tái cơ cấu nông nghiệp, nông thôn huyện nhà.