Đã lâu chúng tôi mới có dịp trở lại bản Cò Nòi, xã Cò Nòi (Mai Sơn) - vùng đất huyền thoại, một phần trong chiến dịch Điện Biên Phủ lịch sử, nút giao thông quan trọng để các mũi tiến công của quân và dân ta cùng vũ khí, đạn dược, lương thực, thực phẩm... vươn tới lòng chảo Mường Thanh. Ngã ba Cò Nòi trở thành chiến địa, thực dân Pháp ngày đêm bắn phá ác liệt, âm mưu cắt đứt huyết mạch giao thông của ta. Vùng đất khói lửa năm xưa, nay bước vào công cuộc xây dựng kinh tế sôi động. Người dân nơi này đang phát huy truyền thống cách mạng, chung sức, đồng lòng, đoàn kết xây dựng cuộc sống mới, xây dựng quê hương giàu đẹp.

Đài tưởng niệm thanh niên xung phong Ngã ba Cò Nòi (Mai Sơn). 

Ảnh: Mạnh Hùng

Vang mãi bài ca cách mạng

Chúng tôi cùng anh Lò Văn Quynh, Bí thư chi bộ bản Cò Nòi đến Đài tưởng niệm thanh niên xung phong Ngã ba Cò Nòi - địa danh lịch sử đã được xếp hạng di tích cấp quốc gia, nơi ghi dấu cuộc chiến đấu oanh liệt của lực lượng thanh niên xung phong Việt Nam trong chiến dịch lịch sử Điện Biên Phủ. Chia sẻ với chúng tôi, anh Quynh xúc động: Trong chiến dịch Điện Biên Phủ, nơi đây mỗi ngày thực dân Pháp ném xuống khoảng 69 tấn bom, cày xới từng mét đất, ngăn chặn sự tiếp viện của ta cho chiến trường. Giờ đây, ngã ba Cò Nòi trở thành khu di tích lịch sử Quốc gia và là nơi hội tụ các thế hệ thanh, thiếu niên địa phương đến học tập, ôn lại truyền thống chiến đấu oanh liệt của cha anh, hun đúc thêm truyền thống cách mạng của quê hương, đất nước. Mảnh đất khói lửa bom đạn chiến tranh năm xưa bây giờ các anh chị thấy đấy, đã được phủ trải bằng màu xanh của mía, của các loại cây ăn quả... cuộc sống mới đủ đầy, ngày càng thêm giàu có đang hiện hữu trên vùng đất anh hùng này.

Ông Lò Văn Thanh bản Cò Nòi, xã Cò Nòi kể chuyện lịch sử cách mạng quê hương.

Thắp nén tâm nhang trước anh linh các chiến sỹ thanh niên xung phong đã hy sinh, chúng tôi càng thêm tự hào về truyền thống cách mạng của quê hương, đất nước. Tất cả chúng tôi thấy như trước mắt tái hiện một thời đạn lửa. Nơi đây từng được ví như “tọa độ lửa”, bởi thực dân Pháp bắn phá dữ dội, mỗi tấc đất đều bị bom đạn của địch cày nát, xới tung, chồng chéo. Cũng nơi đây, hàng vạn chiếc xe đạp thồ huyền thoại âm thầm chở theo các nhu yếu phẩm cần thiết phục vụ chiến dịch Điện Biên Phủ, những TNXP với tinh thần “quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh”, dù cho sự sống và cái chết luôn cận kề, tất cả vẫn kiên cường bám trụ, bảo đảm thông đường tiếp viện cho tiền tuyến. 100 thanh niên xung phong đã anh dũng hy sinh khi làm nhiệm vụ trên cung đường này... 

Tới gia đình ông Lò Văn Thanh (bản Cò Nòi), cách trang trí trong ngôi nhà gỗ càng làm chúng tôi liên tưởng tới những năm tháng đất nước còn chiến tranh. Xung quanh những vị trí trang trọng trong nhà treo rất nhiều Huân chương Kháng chiến, Huân chương Lao động, Huy chương, Bằng khen, Giấy khen ghi nhận công lao chủ nhà đã đóng góp trong cuộc chiến tranh bảo vệ Tổ quốc và trong công cuộc xây dựng cuộc sống mới. Ông Thanh bồi hồi: Truyền thống cách mạng của quê hương đã thôi thúc tôi nhập ngũ tham gia giải phóng miền Nam. “Vào sinh ra tử” qua nhiều trận chiến ác liệt. Trận đánh tại cứ điểm Đắc Bét, đường 14, tỉnh Kon Tum, tôi bị thương và xuất ngũ năm 1973. Trở về địa phương, sau nhiều năm tham gia Ban quản trị HTX của xã, tôi được bầu làm Phó Chủ tịch UBND xã, rồi Bí thư Đảng ủy xã, sau đó tham gia 4 khóa BCH Đảng bộ huyện (từ năm 1990-2004). Dù công tác ở vị trí nào, tôi cũng luôn nhắc nhở bản thân phải sống xứng đáng với truyền thống quê hương Anh hùng.

Tiếp lửa truyền thống

Người dân bản Cò Nòi, xã Cò Nòi đưa giống lúa mới vào thâm canh vụ chiêm xuân.

Đến bất cứ đâu ở Cò Nòi giờ cũng thấy rất khác. Bây giờ đâu đâu cũng mọc lên những ngôi nhà xây kiên cố, những nếp nhà sàn làm bằng gỗ theo hình thức truyền thống nhưng cách tân khá hiện đại. Ngoài phiêng bãi, mía, ngô đang chờ thu hoạch; những sườn đồi phủ xanh màu xanh của các loại cây ăn quả; đàn trâu, bò hàng trăm con được nuôi nhốt chuồng vỗ béo làm hàng hóa... cách làm ăn, phát triển kinh tế của người dân bản Cò Nòi hết sức năng động, sáng tạo. 103 hộ dân trong bản, 100% là đồng bào dân tộc Thái luôn đoàn kết, chỉ bảo cho nhau cách khai thác tiềm năng, lợi thế về đất đai rộng lớn, bằng phẳng, khí hậu tương đối thuận lợi, vị trí nằm dọc quốc lộ 6 thuận tiện trong tiếp cận, giao thương với thị trường. Ở đây, bà con đã biết lựa chọn những loại cây trồng, vật nuôi có giá trị kinh tế cao trong sản xuất, chăn nuôi theo hướng hàng hàng hóa, 85 ha trồng mía được chăm sóc đúng quy trình kỹ thuật, năng suất bình quân trên 8 tấn/ha, chuyên cung cấp cho Công ty CP Mía đường Sơn La với giá 800 đồng/kg; 30 ha ngô lai các loại, năng suất bình quân 7-8 tấn/ha; thực hiện chủ trương trồng cây ăn quả trên đất dốc, mấy năm qua, nhiều hộ dân trong bản đã chuyển 15 ha đất trồng ngô, sắn kém hiệu quả sang trồng giống xoài Đài Loan, nhãn ghép... đã bắt đầu cho thu hoạch. Hộ gia đình nào trong bản cũng sắp xếp gọn gàng, bảo quản cẩn thận dưới gầm sàn những bó ngọn mía làm nguồn thức ăn dự trữ cho đàn trâu, bò nuôi nhốt chuồng. Hầu hết các gia đình trong bản đều trồng mía, thành ra đàn trâu, bò cũng được duy trì và phát triển khá nhanh, tính bình quân mỗi hộ nuôi khoảng 3 con trâu, bò. Điều đó cho thấy, phương thức chăn nuôi đã được thay đổi theo hướng sản xuất hàng hóa, vừa xóa bỏ tập quán thả rông gia súc, vừa mang lại thu nhập cao cho người chăn nuôi. Cùng với đó, đàn dê cũng được phát triển về quy mô đàn, cả bản hiện có gần 500 con dê. Dê thương phẩm của bản Cò Nòi đã được bán ở khắp thị trường trong huyện và các vùng lân cận. Câu chuyện làm giàu không dừng lại ở trồng trọt và chăn nuôi, lĩnh vực kinh doanh dịch vụ cũng phát triển khá mạnh. Đó là những hộ sống ven quốc lộ 6 mở rộng phát triển kinh doanh dịch vụ ăn uống, sửa chữa xe máy, xe ô tô, bán hàng tạp hóa... bản chỉ còn 10 hộ nghèo (theo tiêu chí mới), thu nhập bình quân ngưỡng 28 - 30 triệu đồng/người/năm. Nhiều hộ thu nhập hàng trăm triệu đồng/năm từ kinh doanh dịch vụ và sản xuất nông nghiệp như gia đình các ông, bà Lò Văn Chiến, Lò Văn Thanh, Lò Văn Binh, Hà Thị Quyết… nhà nào trong bản cũng có ti vi, xe máy, nhiều hộ mua xe ô tô vận chuyển hàng nông sản, mua máy cày để cơ giới hóa nông nghiệp, giải phóng sức lao động...

Mô hình phát triển trồng cây ăn quả của gia đình ông Lò Văn Quynh bản Cò Nòi, xã Cò Nòi.

Tới thăm nhà anh Hà Văn Rơm, anh bảo: Tôi thường nói với các con, được sống trên vùng đất anh hùng là niềm tự hào; trách nhiệm của những thế hệ sau là phải gắng sức xây dựng quê hương giàu mạnh, mà trước hết gia đình không được đói nghèo. Sau 3 năm tham gia bảo vệ biên giới phía Bắc (1979-1982), xuất ngũ trở về quê hương, tôi cùng gia đình tìm hướng phát triển kinh tế phù hợp với điều kiện thực tế ở địa phương. Nhà tôi trồng 2,2 ha mía, bán cho Công ty cổ phần Mía đường Sơn La, trừ chi phí lãi 130 triệu đồng. Ngọn mía, lá mía, tôi tận dụng làm thức ăn cho 6 con trâu, bò. Ngoài ra, gia đình còn trồng 1,5 ha ngô, sản lượng khoảng 10 tấn/năm. Mức sống khá ổn định, con cái trưởng thành, tích cực tham gia các hoạt động, phong trào của bản, của xã.

Gia đình anh Hà Văn Rơm bản Cò Nòi, xã Cò Nòi phát triển chăn nuôi trâu, bò hàng hóa.

Ngã ba Cò Nòi - địa danh lịch sử, đã viết lên trang hùng ca của dân tộc Việt Nam nói chung, của Sơn La, trong đó có bản Cò Nòi nói riêng. Truyền thống cách mạng đó đã, đang và sẽ luôn là niềm tự hào, là động lực để người dân bản Cò Nòi thêm vững tin đi theo con đường đổi mới do Đảng khởi xướng và lãnh đạo để xây dựng cuộc sống ấm no, hạnh phúc, xây dựng quê hương to đẹp hơn, đàng hoàng hơn như Bác Hồ kính yêu hằng mong muốn.