Sau 8 tháng triển khai trồng cây Sachi ở xã Chiềng Ve (Mai Sơn) cho thấy phù hợp với khí hậu, thổ nhưỡng nơi đây, hiện cây sinh trưởng phát triển tốt, một số diện tích đã cho thu hoạch, bước đầu mang lại thu nhập cho các hộ trồng.

Người dân bản Púng, xã Chiềng Ve (Mai Sơn) chăm sóc vườn sachi.

Tìm hiểu được biết, cây Sachi có nguồn gốc từ Nam Mỹ, thuộc họ thầu dầu, là cây thân bò, phù hợp trồng ở khu vực khí hậu nhiệt đới; cây chịu được thời tiết khô hạn, ít bị bệnh, có thể sinh trưởng ở nhiều loại đất khác nhau, tuổi thọ cây từ 20 -30 năm. Sachi được coi là loại cây đa công dụng, nhờ những dưỡng chất của cây có giá trị dinh dưỡng cao, các bộ phận của cây từ hạt, thân, lá, rễ đều được sử dụng để chế biến thực phẩm, mỹ phẩm và dược phẩm.

Cùng chúng tôi đi thăm vườn sachi của các hộ trong xã, anh Tòng Văn Phong, Phó Giám đốc HTX Quang Vinh, xã Chiềng Ve cho biết: Sau khi đi tham quan thực tế các mô hình trồng cây sachi của Công ty cổ phần Inca Việt Nam tại tỉnh Hòa Bình, HTX đã mời cán bộ kỹ thuật của Công ty lên đánh giá tiềm năng và các điều kiện để triển khai trồng. Tháng 6 năm 2018, HTX ký hợp đồng với Công ty việc trồng và bao tiêu sản phẩm lá, quả, hạt sachi trong 10 năm. Đồng thời, triển khai trồng 5 ha cây Sachi, với sự tham gia của 20 hộ dân tại 5 bản: Thẳm, Khiềng, Púng, Tô Vuông, Nà Mè. Các hộ tham gia được cán bộ kỹ thuật của Công ty hướng dẫn cách trồng, chăm sóc, phòng trừ sâu bệnh hại; định kỳ 3 tháng lấy mẫu lá, hoa, quả non đưa về Công ty kiểm định chất lượng. Sau 6 - 8 tháng trồng, hiện 2,5 ha cây sachi đã cho thu hoạch lần đầu, HTX thu mua trên 100 kg hạt của các hộ dân, với giá 55 nghìn đồng/kg. Để thuận tiện trong việc trao đổi kinh nghiệm, kỹ thuật chăm sóc sachi giữa các thành viên, HTX đã lập thành nhóm giúp các thành viên hoạt động qua internet.

Theo tính toán của người trồng: 1 ha trồng cây sachi, năm đầu năng suất đạt khoảng 1,3 tấn hạt khô, từ năm thứ 2 trở đi năng suất trung bình từ 2 - 4 tấn hạt khô, 5 - 7 tạ lá khô/năm, với giá bán 35 nghìn đồng/kg quả khô, 55 nghìn đồng/kg hạt khô, 10 nghìn đồng/kg lá tươi và 35 nghìn đồng/kg lá khô, từ năm thứ 3 trở đi, cây Sachi sẽ cho thu nhập từ 150 đến 200 triệu đồng/ha/năm.      

Là hộ đầu tiên triển khai trồng cây Sachi và hiện đang được thu hoạch, ông Quàng Văn Lẻ, bản Khiềng, xã Chiềng Ve chia sẻ: Tháng 6 năm 2018, gia đình tôi chuyển đổi 5.000 m2 đất vườn trồng chuối sang trồng cây sachi. Cây sachi dễ trồng, dễ chăm sóc, sinh trưởng phát triển tốt, chưa thấy có hiện tượng sâu bệnh hại. Sau khi trồng khoảng 3 tháng cây ra hoa, đậu quả. Trong quá trình trồng, tôi được HTX Quang Vinh hướng dẫn kỹ thuật, ký kết bao tiêu toàn bộ sản phẩm, gia đình rất yên tâm. Gia đình tôi đã thu hoạch được hơn 20 kg hạt khô, bán giá 55 nghìn đồng/kg, thu hơn 1 triệu đồng, hiện đang tiếp tục thu hoạch quả. Trong năm 2019, cây Sachi của gia đình sẽ cho thu hoạch thêm lá, giúp tăng thêm thu nhập.

Để minh chứng cho việc cây Sachi được coi là loại cây đa dụng, anh Quàng Văn Hà, bản Thẳm, xã Chiềng Ve cho chúng tôi thưởng thức món lá non, ngọn cây sachi xào với thịt bò. Sau khi chế biến lá non và ngọn cây Sachi có vị đắng nhẹ, vị ngọt đọng lại trong miệng, có mùi thơm dễ chịu. Anh Hà cho biết: Gia đình tôi ký hợp đồng với HTX Quang Vinh trồng 5.000 m2 cây sachi. Sau 4 tháng trồng, cây phát triển tốt hiện đã ra quả non. Thường ngày, ngọn và lá non của cây Sachi được gia đình sử dụng làm thực phẩm thay thế rau xanh, lá và ngọn cây có tác dụng mát gan, lợi tiểu, tốt cho hệ tiêu hóa.

Sachi là cây trồng mới tại xã Chiềng Ve, bước đầu cho hiệu quả, có thể nói đây là cơ hội để các hộ dân trong xã chuyển đổi cơ cấu cây trồng nâng cao hiệu quả trên diện tích đất canh tác. Tuy nhiên, để phát triển cây Sachi bền vững cần  có sự quy hoạch phù hợp; cơ chế bao tiêu sản phẩm và giá cả hợp lý, giúp người trồng sachi trong xã yên tâm mở rộng diện tích trồng Sachi.