Đến bản Xúm Hom, xã Nà Ớt (Mai Sơn) hỏi ông Sồng A Lù, ai cũng biết, bởi đã hơn 90 tuổi, nhưng ông vẫn quan tâm, giữ gìn nghề rèn truyền thống của dân tộc Mông.

Ông Sồng A Lù, bản Xúm Hom, xã Nà Ớt (Mai Sơn) chuẩn bị sản phẩm giao cho khách hàng.

Sau gần 70 năm gắn bó với nghề, những sản phẩm của ông chủ yếu là cuốc, dao, xoong, thìa... ông cũng không nhớ là đã rèn bao nhiêu con dao, cái cuốc... phục vụ bà con trong bản. Ông Lù cho biết: Để tạo ra được một sản phẩm, phải trải qua nhiều công đoạn. Những sản phẩm rèn từ các mảnh bom ngày xưa và các mảnh nhôm, sắt, chặt nhỏ cho vào lò nung. Khác với lò của người miền xuôi, lò rèn của tôi không cầu kỳ, được đắp bằng đất, mặt lò võng xuống để cho than vào, không phải than đá mà than củi. Khi vào công đoạn nung, tôi cho sắt, thép vào nung đỏ và giữ lửa sao cho không quá non cũng không quá già, hơn 1 giờ sau, bỏ ra để đe, rồi dùng búa đập, khi sắt nguội cho vào lò nung tiếp, sau đó đập tạo hình, cứ như vậy lặp đi lặp lại cho đến khi tạo ra được hình dáng ưng ý cho từng sản phẩm.

Trước đây, 1 ngày ông Lù sản xuất từ 15 - 20 con dao, 45 - 50 chiếc thìa... Nhưng bây giờ mỗi ngày, ông chỉ làm 10 - 20 chiếc thìa, bán cho bà con trong bản, với giá 10 nghìn đồng/chiếc; từ 3 - 5 con dao, bán với giá từ 200 - 300 nghìn đồng/chiếc. Ngoài ra, ai có nhu cầu làm dụng cụ gì thì đặt hàng ông mới làm. Khi nào có hội chợ hay vào những dịp Tết độc lập 2/9, gia đình ông mang sản phẩm dao, cuốc, thìa ra chợ bán cho khách hàng. Những sản phẩm do ông Lù làm ra không chỉ bền, đẹp, mà còn thể hiện tấm lòng của người muốn giữ nét đẹp văn hóa truyền thống của dân tộc Mông.

Theo ông Lù, nghề rèn đòi hỏi sự khéo léo, sự kiên trì, sáng tạo để có thể cho ra lò những sản phẩm tinh xảo, có giá trị làm vật dụng. Hiện nay, trong bản Xúm Hom chỉ có ông Sồng A Lù và con trai thứ 3 của ông là Sồng A Su làm nghề rèn. Vì vậy, ông Lù luôn mong muốn được truyền nghề cho các thế hệ trẻ, vừa để giữ nghề truyền thống của đồng bào dân tộc Mông, vừa tăng thêm thu nhập cho gia đình .

Hạnh Vi (CTV)