Qua 5 năm thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia dân số - kế hoạch hóa gia đình (DS-KHHGĐ) giai đoạn 2011-2015, huyện Mai Sơn đã đạt được nhiều kết quả nổi bật, nhận thức của người dân đã có sự chuyển biến tích cực, nhiều cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh đẻ thực hiện quy mô gia đình ít con; bà con dân tộc thiểu số, vùng sâu, vùng xa đã biết sử dụng các biện pháp tránh thai an toàn, không sinh quá nhiều con ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống; giảm tỷ lệ gia tăng dân số tự nhiên xuống 1,35%; giảm tỷ suất sinh bình quân đạt hơn 0,5%/năm; số cặp vợ chồng thực hiện các biện pháp tránh thai hiện đại đạt 73,5%.

Cán bộ xã Chiềng Nơi (Mai Sơn) tuyên truyền cho nhân dân về DS-KHHGĐ.

Với sự đổi mới về nội dung, hình thức và cách tiếp nhận qua công tác truyền thông, đã tạo sự chuyển biến tích cực trong nhận thức và thay đổi hành vi của nhân dân, đặc biệt là các cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh đẻ, tăng cường sử dụng các biện pháp tránh thai hiện đại và nâng cao kỹ năng chăm sóc sức khỏe bà mẹ, trẻ em. Huyện đã phát động phong trào xây dựng cơ quan, đơn vị văn hóa, gia đình, bản, tiểu khu văn hóa; hình thành nhiều mô hình bản tiểu khu thực hiện tốt chính sách DS-KHHGĐ, không có người tảo hôn, kết hôn cận huyết thống và sinh con thứ 3 trở lên. Tăng cường triển khai việc tuyên truyền qua tờ rơi, pa nô, áp phích tại những nơi công cộng, điểm tập trung đông dân cư. Cùng với đó, Trung tâm DS-KHHGĐ phối hợp với các ban, ngành, đoàn thể của huyện tổ chức các đợt tuyên truyền, vận động; lồng ghép tuyên truyền với dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản, KHHGĐ tại các xã có mức sinh cao, xã đặc biệt khó khăn, vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số có trình độ dân trí không đồng đều. Ngoài ra, các bản, tiểu khu còn xây dựng một số quy định trong chính sách dân số bổ sung vào quy ước, hương ước. Tại các trường học đã có nhiều hình thức giáo dục về dân số, sức khỏe sinh sản, giới tính cho trẻ vị thành niên, thanh niên phù hợp với từng nhóm tuổi.

Hằng năm, huyện tổ chức các buổi tuyên truyền về pháp luật, chính sách và hệ lụy của việc lựa chọn giới tính thai nhi, bình đẳng giới trong chăm sóc sức khỏe sinh sản và cam kết không lựa chọn giới tính thai nhi cho 80% số cặp vợ chồng, nam giới, phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ. Tổ chức 312 buổi truyên truyền tại các bản, tiểu khu, tư vấn cho trên 10.000 lượt trẻ vị thành niên, thanh niên và nhân dân những kiến thức về sức khỏe sinh sản, luật hôn nhân và gia đình, luật bình đẳng giới. Phối hợp tổ chức các buổi sinh hoạt ngoại khóa, thi tìm hiểu về sức khỏe sinh sản, giới tính, KHHGĐ, vấn đề bình đẳng giới trong chăm sóc sức khỏe sinh sản và hậu quả của tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống; tổ chức ký cam kết khám sức khỏe tiền hôn nhân, kết hôn đúng quy định với trên 12.000 học sinh và sinh viên tham dự. Đồng thời, hoàn thiện mạng lưới cung cấp dịch vụ dân số, sức khỏe sinh sản dựa vào cộng đồng, thông qua đội ngũ cộng tác viên dân số và y tế bản, tiểu khu; cung cấp dịch vụ theo phân cấp, phân tuyến kỹ thuật. Hiện nay, đã có 21 xã, thị trấn có cán bộ chuyên trách là viên chức của Trạm Y tế xã làm công tác DS-KHHGĐ; 495 cộng tác viên dân số tại các bản, tiểu khu; 100% cán bộ chuyên trách và cộng tác viên dân số cơ sở được tập huấn nghiệp vụ. Nâng cao hiệu quả thực hiện chương trình quốc gia DS-KHHGĐ, hằng năm, có từ 55% đến 70% số bản, tiểu khu thực hiện tốt chính sách DS-KHHGĐ, không sinh con thứ 3 trở lên, không có người tảo hôn và kết hôn cận huyết thống.

Trong giai đoạn 2016-2020, huyện Mai Sơn đề ra mục tiêu: Giảm tỷ lệ tăng dân số tự nhiên bình quân đạt 0,3%/năm; 75,5% số cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh đẻ thực hiện các biện pháp tránh thai hiện đại; giảm tỷ lệ tảo hôn và kết hôn cận huyết thống bình quân đạt 1,3%/năm. Đồng thời, giảm tỷ lệ phá thai để lựa chọn giới tính, mất cân bằng giới tính khi sinh; cải thiện sức khỏe sinh sản.