Xã Mường Bon (Mai Sơn) có 1.527 hộ, với 6.719 nhân khẩu, trong đó 1.336 phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ. Thời gian qua, công tác dân số - kế hoạch hóa gia đình (DS-KHHGĐ) của xã gặp nhiều khó khăn, số người sinh con thứ 3 và tỷ lệ chênh lệch giới tính khi sinh gia tăng. Đây là nhiệm vụ đang được cấp ủy, chính quyền xã chỉ đạo quyết liệt để người dân trong xã thực hiện tốt chính sách dân số.

Cán bộ chuyên trách DS-KHHGĐ xã Mường Bon giới thiệu thuốc tránh thai an toàn cho phụ nữ bản Bó Định. 

Anh Trìn Duy Bình, cán bộ chuyên trách DS - KHHGĐ xã Mường Bon, cho biết: Những năm qua, cấp ủy, chính quyền xã Mường Bon đã chỉ đạo Trạm Y tế xã tăng cường tuyên truyền công tác DS-KHHGĐ tới người dân; xã cũng chỉ đạo đưa công tác này vào quy ước, hương ước của các bản để nhân dân thực hiện, song vẫn có nhiều trường hợp sinh con thứ 3. Qua khảo sát cho thấy: 70% cặp vợ chồng mong muốn có con trai, 10% muốn có con gái, 20% thì con trai hay con gái đều được; 51,9% phụ nữ nạo phá thai liên quan đến việc lựa chọn giới tính. Cũng theo số liệu thống kê, năm 2016, xã Mường Bon có 34 trường hợp sinh con thứ 3; trong 8 tháng năm 2017, có 10 trường hợp sinh con thứ 3, tập trung ở các bản: Xa Căn, bản Bon, bản Ỏ, bản Lẳm, Mai Quỳnh, Tiến Xa, Ta Xinh... tỷ lệ giới tính khi sinh trong thời gian này là 32 bé trai/16 bé gái. Từ những số liệu trên cho thấy, nguyên nhân dẫn đến tỷ lệ sinh con thứ 3 và tỷ lệ mất cân bằng giới tính khi sinh chủ yếu là do tư tưởng trọng nam khinh nữ ăn sâu vào tiềm thức của một số người dân, phải có con trai để nối dõi tông đường, cùng với tâm lý muốn đông con, đông cháu...

Qua tìm hiểu được biết thêm, tỷ lệ sinh con thứ ba ở Mường Bon cao, ngoài tư tưởng lạc hậu của người dân, một phần còn do cộng tác viên dân số thường xuyên thay đổi nên số cộng tác viên có kinh nghiệm lâu năm không nhiều, vì vậy công tác tuyên truyền chưa hiệu quả; một số bản chưa bổ sung chính sách DS-KHHGD vào quy ước, hương ước của bản để nhân dân thực hiện. Bên cạnh đó, mức thù lao hỗ trợ cho đội ngũ cộng tác viên thấp, không bù đắp được công sức của họ trong công việc... 

Là người gắn bó với công tác DS-KHHGĐ chưa lâu, chị Lò Thị Thảo, CTV dân số bản Bó Định (Mường Bon) chia sẻ: Bản có 68 hộ, trong đó 73 phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ. Để người dân nâng cao nhận thức về công tác DS-KHHGĐ, chúng tôi đã tham mưu cho Chi bộ, Ban Quản lý bản lồng ghép tuyên truyền công tác DS-KHHGĐ trong các buổi họp của bản, tập trung vào các nội dung: Tác hại của việc sinh con thứ 3; không chọn giới tính trước khi sinh; không tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống... Vì vậy, năm 2016, bản chỉ còn 1 trường hợp sinh con thứ 3. Tuy nhiên, tư tưởng lạc hậu phải có con trai vẫn tiềm ẩn trong người dân.

Từ những thực tế trên, cấp ủy, chính quyền xã Mường Bon đã đề ra một số giải pháp cụ thể để giảm thiểu tình trạng sinh con thứ 3 và từng bước đưa tỷ số giới tính khi sinh về mức cân bằng. Trong đó, thành lập đoàn công tác về các bản tuyên truyền trực tiếp cho người dân về công tác DS-KHHGĐ; chỉ đạo các tổ chức đoàn thể trong xã thành lập câu lạc bộ “Gia đình không sinh con thứ ba”, thu hút đoàn viên, hội viên tham gia để chuyển đổi hành vi dân số. Việc thực hiện công tác dân số là một trong những tiêu chuẩn để đánh giá xếp loại cán bộ, đảng viên hằng năm và cũng là tiêu chuẩn để xét bản, gia đình văn hóa. Cùng với đó, khuyến khích, động viên đội ngũ CTV dân số các bản thực hiện tốt phương châm “đi từng ngõ, gõ từng nhà, rà từng đối tượng”, nắm chắc từng gia đình có khả năng sinh con thứ ba để tuyên truyền, vận động họ nâng cao nhận thức về Luật bình đẳng giới, thực hiện tốt chính sách dân số...