Đến xã Chiềng Ban (Mai Sơn) mùa này dọc hai bên đường ngoài màu xanh bạt ngàn của những vườn đồi cà phê chín đỏ còn có thêm màu xanh của những vườn cam. Cam ở Chiềng Ban có vị thơm ngon rất riêng ngày càng được nhiều người biết đến. Đặc biệt hơn, cam Chiềng Ban vụ thu hoạch muộn hơn tạo nên sức hấp dẫn rất riêng, để phục vụ du khách tới thăm quan, trải nghiệm hái quả.

Mô hình trồng cam của các hộ dân xã Chiềng Ban (Mai Sơn).

Từ Thành phố đến xã Chiềng Ban khá thuận tiện chỉ mất khoảng 20 phút đi xe là đến vùng đất trù phú này. Được hẹn trước, Chủ tịch Hội Nông dân xã Chiềng Ban dẫn tôi tới thăm mô hình trồng cam của gia đình anh Đào Đức Năm, bản Hoa Mai. Giới thiệu về vườn cam của mình, anh Năm, cho biết: Vườn cam rộng 1,4 ha được trồng 3 loại là giống cam đường, cam V1, V2 . Trước đây, trồng cà phê, sau khi bị ảnh hưởng sương muối, không kịp thời chặt đốn khôi phục nên cả vườn cà phê bị chết khô tới 90%. Tìm cây trồng mới thay thế, tôi mua 800 cây cam giống về trồng. Chỉ sau 2 năm trồng, cây cam bắt đầu cho thu hoạch, thương lái tìm đến tận vườn đặt mua với giá 35.000 đồng/kg, ước hết vụ sản lượng đạt khoảng 10 tấn, thu nhập đạt trên 300 triệu đồng.

Tiếp tục chúng tôi tới thăm vườn cam của gia đình ông Hoàng Văn Chất, bản Củ 2, xã Chiềng Ban. Ông Chất đã tìm hiểu và đưa giống cam lòng vàng V1, V2, cam đường canh vào trồng trên 1,4 ha đất vườn của gia đình. Thời gian đầu do chưa nắm được kỹ thuật, cam ít nước và quả không đẹp. Qua tìm hiểu từ các hộ trồng cam của xã Chiềng Ban và từ sách báo, ông tích lũy được kinh nghiệm chăm sóc cho từng loại cam. Đặc biệt, ông đầu tư hệ thống tưới nhỏ giọt Israel tưới cho toàn bộ vườn cam, đảm bảo độ ẩm cho cây cam phát triển tốt. Đến nay, ông đã mở rộng lên 4 ha. Vụ trước vườn cam cho sản lượng 13 tấn, năm nay ước đạt khoảng 30 tấn. 

Với hiệu quả kinh tế từ trồng cam mang lại, nhiều hộ dân ở xã Chiềng Ban đã chuyển đổi diện tích trồng cây hoa màu hiệu quả kinh tế thấp sang trồng cam. Đến nay, toàn xã có trên 10 hộ trồng cam, với diện tích khoảng 33 ha, tập trung chủ yếu ở bản Hoa Mai và Bản Củ 2. Cam là loại cây có múi đặc sản, trồng cam đòi hỏi kỹ thuật cao, chịu khó, chịu khổ. Song với bản tính cần cù, chịu khó, như hộ các ông: Đào Đức Năm, Hoàng Văn Chất đã làm chủ kỹ thuật trồng, thâm canh cây cam, có những sáng tạo trong việc chăm sóc vườn cam mà nhiều người không nghĩ tới. Như nghiên cứu xây dựng hệ thống tưới ẩm nhỏ giọt; bón phân, phun thuốc bảo vệ thực vật theo nguyên tắc “4 đúng”; cắt tỉa cành, tạo tán đúng quy trình, kỹ thuật. Không những vậy, với mong muốn xây dựng thương hiệu cho cam Chiềng Ban, ông Hoàng Văn Chất đã sản xuất giống chất lượng cao để cung cấp cho bà con nhiều khu vực trong tỉnh. Giờ đây, những cây cam giống không bó hẹp trong xã Chiềng Ban (Mai Sơn) mà được đưa đến các huyện khác như: Chiềng Khay (Quỳnh Nhai), Phỏng Lái (Thuận Châu), Mường Và (Sốp Cộp), Phiêng Cằm, Chiềng Nơi (Mai Sơn) thậm chí còn lên cả tỉnh Điện Biên và được đưa sang nước bạn Lào.

Chủ tịch Hội Nông dân xã Chiềng Ban, ông Lò Văn Sâm, thông tin: Toàn xã hiện có 100 ha trồng cây ăn quả có múi, trong đó có khoảng 33 ha trồng cam tập trung ở các bản: Hoa Mai, Bản Củ 2, Huổi Khoang, bản Sàng. Đến nay, xã cũng xác định cây cam là cây trồng có lợi thế trong số các cây ăn quả có múi cần khuyến khích phát triển.

Đến nay, mô hình trồng cam ở xã Chiềng Ban ngày càng khẳng định hiệu quả kinh tế vượt trội so với các giống cây ăn quả có múi, đem lại thu nhập cao cho người dân. Tuy nhiên, để quả cam Chiềng Ban phát triển và có chỗ đứng trên thị trường mong rằng các cấp, các ngành quan tâm, hỗ trợ cho các hộ trồng cây ăn quả trong xã xây dựng thương hiệu, quảng bá sản phẩm, từng bước nâng cao giá thành, tạo niềm tin trên thị trường. Bên cạnh đó, các hộ trồng cây ăn quả cũng cần liên kết trong sản xuất, tuân thủ tốt quy trình kỹ thuật, nâng cao chất lượng sản phẩm, xây dựng và duy trì được thương hiệu, tăng khả năng cạnh tranh sản phẩm cùng loại trên thị trường, đem lại thu nhập cho người dân.