Sau hơn 30 năm di vén thuộc lòng hồ thủy điện Hòa Bình, đời sống của nhân dân bản Tà Chan, bản Chiềng, bản Sy, bản Kiếng, xã Chiềng Chăn (Mai Sơn) vẫn còn nhiều khó khăn. Cùng với đó, con đường đến trường của con em các bản này cũng gian nan, 100% phải ở trọ nhờ các hộ dân tại trung tâm xã, do nhà trường chưa có nhà ở bán trú cho học sinh.

Học sinh Trường THCS Chiềng Chăn (Mai Sơn) tự học ở nhà trọ.

Năm học 2017-2018, Trường THCS Chiềng Chăn có trên 300 học sinh, trong đó 80 em phải ở trọ hoặc ở nhờ nhà người quen, chủ yếu là các em 4 bản di vén nói trên. Tìm hiểu được biết, dãy nhà trọ của các em học sinh ở cách Trường THCS Chiềng Chăn khoảng 500 m. Mặc dù mới ở độ tuổi từ 10 đến 13, nhưng sống xa nhà nên các em phải chủ động từ việc đi chợ, nấu cơm, giặt giũ, tự lên kế hoạch học tập... Dãy nhà trọ có 17 phòng, được làm hoàn toàn bằng tôn từ vách thưng đến mái lợp. Anh Lê Mạnh Hùng, chủ nhà trọ cho biết: Mỗi phòng ở có khoảng 5-6 cháu. Ngoài việc đóng tiền phòng 100 nghìn đồng/cháu/tháng, tôi tính tiền điện do các cháu dùng, còn nước sinh hoạt không tính tiền. Cũng có lúc, có cháu không có tiền ăn hoặc gia đình chưa gửi, tôi đều ứng tiền cho các cháu.

Ngoài những em ở thuê trọ, nhiều em được gia đình gửi ở nhờ nhà người thân. Các em này không phải lo tiền ở như các bạn khác, hằng tháng bố mẹ hỗ trợ thêm gạo, măng, rau hoặc ít tiền mua thực phẩm. Tuy nhiên, ngoài giờ học, còn phụ giúp việc nhà cho gia đình chủ nhà như: Chăn trâu, bò hoặc làm nương... nên không có nhiều thời gian dành cho việc tự học. Thầy giáo Đặng Minh Văn, Hiệu trưởng, Trường THCS Chiềng Chăn, cho biết: Việc quản lý các em cũng không đơn giản, nhất là việc tự học. Đối với các em nữ dễ hơn, nhưng với các học sinh nam còn ham chơi, nhất là chơi game ở các quán trong và ngoài giờ học. Nhiều lúc nhà trường phải cử giáo viên đến quán game dẫn các em về. Ngoài việc nâng cao chất lượng dạy và học, các thầy cô còn khá vất vả trong việc duy trì sỹ số học sinh trên lớp. Trong 4 bản di vén thì có bản Kiếng là xa trung tâm xã nhất, năm học 2016-2017, chỉ có duy nhất 1 em học THCS, còn năm học 2017-2018, có 2 em theo học. Học sinh dễ bỏ học một phần là do điều kiện gia đình khó khăn, một phần do thiếu người trực tiếp quản lý. Đặc biệt, một số trường hợp học sinh lớp 8, lớp 9 đã bỏ học lấy vợ, lấy chồng. 

Anh Vàng A Dạ, bản Tong Chiêng, xã Chiềng Chăn, nói: Gia đình tôi cách trường khoảng 7 km. Nhưng đường đi khó khăn, không đưa đón các cháu được, nên gia đình cho 2 cháu ở trọ để tiện đi học, hiện 1 cháu học lớp 7 và 1 cháu học lớp 8. Nhà không có điều kiện, ngoài cho gạo, mỗi tháng tôi chỉ chu cấp cho 2 cháu 50 nghìn đồng để sinh hoạt trong một tuần. Rất mong Nhà nước quan tâm xây dựng nhà ở bán trú để các cháu yên tâm học tập và giảm bớt gánh nặng về kinh tế cho gia đình.

Với thực tế khó khăn trên, việc tạo điều kiện chỗ ở cho các em học sinh Trường THCS Chiềng Chăn là rất cần thiết. Rất mong các cấp, các ngành quan tâm xây dựng nhà ở bán trú giúp các em học sinh có điều kiện học tập, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục ở xã còn nhiều khó khăn này.