Khi thơ bé, chúng tôi thường hay chạy theo những xe kem, xe bỏng ngô, bỏng gạo, dùng những thứ đồng nát kiếm được đổi lấy những que kem, túi bỏng rồi chụm đầu nhau thưởng thức. Bỏng ngô đi vào tuổi thơ của nhiều người nhẹ nhàng như vậy, trở thành thứ quà vặt dân dã khó quên.

Sản phẩm bỏng ngô nếp nổ của cơ sở nổ bỏng ngô Nguyễn Thắm, tiểu khu 19, thị trấn Hát Lót (Mai Sơn).

Bỏng ngô thường được làm từ ngô nếp. Ngô sau khi thu hoạch được tẽ hạt, ngâm nước vôi loãng từ 30 phút đến 1 tiếng cho hạt ngô nở ra, đãi sạch vỏ rồi đem phơi tới khi hạt ngô săn lại, như vậy thì bỏng ngô nổ ra mới mềm, giữ nguyên hình dạng hạt ngô ban đầu. Nổ bỏng ngô vẫn theo phương thức thủ công bằng quả nổ. Quả nổ thường có đường kính 20 cm, làm bằng gang, có một nắp đậy, mỗi quả có thể nổ được 2 kg nguyên liệu. Để làm được một mẻ bỏng ngô nổ ngon thì cần phải có lửa vừa phải, quả nổ phải được quay liên tục thì các hạt ngô chín đều. Sau 15 phút ngô được nung nóng trong quả nổ, hạt ngô sẽ nổ bung ra thành bỏng, công đoạn tiếp theo là sàng lọc các hạt không đủ tiêu chuẩn, rồi đóng gói. Để ngô nổ được giòn, thơm, thường phải sấy thêm khoảng 1 giờ trước khi đóng gói hoặc đảo thêm với các hương vị khác trên chảo nóng. Nghề nổ bỏng ngô cần sự tỷ mỉ, cẩn thận nên hiếm người theo nghề này.

Dọc hai bên quốc lộ 6, đoạn qua ngã tư trung tâm huyện Mai Sơn, không khó bắt gặp những hàng quán bày bán bỏng ngô. Làm quen với các bà, các chị bán hàng ở đây, được biết khoảng 3 năm trở lại đây, người dân địa phương cũng như du khách gần xa đều rất ưa chuộng sản phẩm bỏng ngô, nhất là vào mùa đông hoặc khi tiết trời mát, có mưa.  Món ăn dân dã này có hương vị thơm ngon, giá thành lại rẻ. Khi được hỏi về nguồn hàng, các chị nhiệt tình chỉ chúng tôi tới cơ sở sản xuất bỏng ngô Nguyễn Thắm ở tiểu khu 19, thị trấn Hát Lót (Mai Sơn). Nổ bỏng ngô là nghề truyền thống của gia đình chị Vũ Thị Thắm từ 3 thế hệ nay, đem nghề từ tỉnh Hà Nam lên vựa ngô của Sơn La lập nghiệp đến nay đã được hơn 10 năm, gia đình chị Thắm trở thành một trong số ít những cơ sở nổ bỏng ngô tại huyện Mai Sơn. Chị Thắm bảo: Sản phẩm ngô nếp ở Mai Sơn rất hợp để làm bỏng ngô vì hạt không quá to lại đều nhau, không quá dẻo, vỏ mỏng, hương vị thì thơm ngọt lại có nguồn nguyên liệu dồi dào nên tôi đem nghề ở quê lên đây làm ăn. Nhà tôi có 2 quả nổ ngô, 1 chảo rang chuyên dụng để làm các sản phẩm bỏng. Vì vẫn làm thủ công nên sản lượng không quá cao. Vào mùa hè tiêu thụ ít thì nổ khoảng 20 cân bỏng/ngày còn từ tháng 10 đến tháng 3 sang năm thì hơn 1 tạ/ngày. Những ngày giáp tết, khách hàng đặt hàng nhiều thì có ngày nổ tới 1,5 tạ bỏng nên vào mùa thì phải thuê từ 2 - 3 lao động. Ngoài sản phẩm bỏng ngô truyền thống, tôi cũng tìm hiểu các công thức chế biến mới, kết hợp bỏng ngô truyền thống với các gia vị như bơ, gừng, đường, mật ong, hay tỏi, ớt, muối, tạo ra nhiều sản phẩm đáp ứng nhu cầu của thị trường.

Khác với bắp rang bơ, bỏng ngô nổ không có vị ngọt sắc, thơm nồng của bơ và đường mà ngọt thanh, nhẹ, giòn, thơm mùi ngô nếp và gừng. Hương vị ấy vì thế chiều lòng được mọi lứa tuổi từ già đến trẻ. Giá thành khoảng 45 đến 60 nghìn đồng/kg ngô nổ các loại. Sản phẩm được người dân địa phương, du khách gần xa mua làm món quà vặt cho trẻ nhỏ hay là món quà mời khách như một đặc sản địa phương.

Trong một ngày trời mưa rả rích, hay một đợt gió lạnh đầu mùa, nhâm nhi bỏng ngô nổ thơm ngọt, giòn tan thì thật tuyệt. Món quà vặt dân dã sẽ còn nối dài những câu chuyện tuổi thơ của nhiều thế hệ sau nữa như một món quà đậm hương vị quê hương.

Thu Hằng (CTV)