Những ngày này, đường vào xã Phiêng Khoài, Lóng Phiêng – thủ phủ mận hậu của huyện Yên Châu sẽ bắt gặp nhiều xe tải, xe container lạnh xếp hàng dài đỗ chờ mua mận hậu. Trung bình mỗi ngày, hàng trăm tấn mận hậu của huyện Yên Châu được thu mua, tỏa đi cung cấp cho các chợ đầu mối, hệ thống các siêu thị trên toàn quốc, đưa đến khách hàng những trái mận hậu thơm ngon.

Toàn huyện Yên Châu đang có trên 3.000 ha mận hậu, tập trung chủ yếu các xã Phiêng Khoài, Lóng Phiêng, sản lượng dự kiến niên vụ 2023 đạt khoảng 30.000 tấn quả. Thời vụ thu hoạch chính bắt đầu từ trung tuần tháng 5 kéo dài đến đầu tháng 7 dương lịch.

Ngay sau khi kết thúc mận chín sớm, các thành viên của HTX Tiến Đạt, bản Yên Thi, xã Lóng Phiêng bắt tay thu hái mận hậu chính vụ. Ngồi trên chiếc xe bán tải của anh Đỗ Văn Hoàng, Phó Giám đốc HTX, mua để chuyên phục vụ vận chuyển mận hậu, chúng tôi đi thăm vùng chuyên canh trồng mận hậu chất lượng cao của HTX. Dọc hai bên đường, những sườn đồi phủ xanh bạt ngàn cây ăn quả, trong đó mận hậu kéo dài hàng cây số, làm dịu đi nắng nóng như đổ lửa của những ngày tháng 5.

Vườn mận trồng trên đồi cao, dốc nhưng được chăm sóc cẩn thận, nên xanh tốt, sai quả, nhìn rất bắt mắt. Tới nơi, khá đông thương lái ngồi chờ để thăm vườn và đặt đơn hàng. Anh Hoàng giới thiệu: HTX có 35 ha mận, dự kiến sản lượng năm nay đạt khoảng 800-1.000 tấn. Vườn mận chăm sóc theo quy trình VietGAP, bón phân hữu cơ, sử dụng hệ thống tưới nhỏ giọt, kết hợp kỹ thuật tỉa cành, tạo tán, tỉa quả, nên mẫu mã, chất lượng đáp ứng tiêu chuẩn khắt khe của các bạn hàng khó tính nhất. Hơn 1 tuần nay, vườn mận hậu bắt đầu cho thu hoạch, ngoài bạn hàng thân thiết, các thành viên của HTX còn sử dụng phương thức livestream bán mận trực tuyến để tìm kiếm thêm nhiều bạn hàng trong cả nước. Trung bình mỗi ngày, HTX bán gần 1 tấn mận với giá 25-30 nghìn đồng/kg mận xô tại vườn; 50-70 nghìn đồng/kg mận size VIP.

Còn tại HTX nông sản bản địa Noọng Piêu, xã Phiêng Khoài, tuy mới thành lập, nhưng với sự đầu tư bài bản, chú trọng sản xuất theo hướng hữu cơ, sản phẩm mận hậu của HTX được đánh giá cao, tạo dựng được thương hiệu “mận RUBY”, được người tiêu dùng ưa chuộng. Từ năm 2021, HTX hợp tác với Công ty cổ phần BIO FARM Việt Nam áp dụng thử nghiệm trồng mận hậu theo hướng hữu cơ. Sau hơn 1 năm trồng và chăm sóc, toàn bộ diện tích mận hậu của HTX phát triển tốt. Với tổng diện tích 46 ha, từ những gốc mận trước đây, HTX cắt tỉa cành, giảm số lượng quả để chăm sóc kỹ hơn về dinh dưỡng; tăng cường phòng trừ sâu bệnh bằng phương pháp sinh học; sử dụng phân hữu cơ ủ hoại mục để bón cho mận hậu; lắp đặt hệ thống tưới tiết kiệm.

Anh Nguyễn Hữu Huynh, thành viên HTX nông sản bản địa Noọng Piêu, chia sẻ: Gia đình tôi có 10 ha mận hậu, năm nay, sản lượng dự kiến đạt khoảng 40 tấn quả. Ngay từ đầu vụ, ngoài những bạn hàng thân thiết như: Chuỗi siêu thị, cửa hàng thực phẩm sạch AEON MALL, Homefood, BigC Sài Gòn, các sàn thương mại điện tử của VietPOST, Sendo… thì HTX còn bán hàng trên Facebook, zalo, livestream tại vườn để thu hút nhiều khách hàng hơn.

Mận hậu Yên Châu có đặc điểm khác biệt so với mận hậu trồng những vùng khác đó là quả có màu tím đậm, phủ kín phấn trắng, ăn giòn, róc hạt và vị ngọt đậm. Thời vụ thu hoạch mận chính vụ kéo dài từ trung tuần tháng 5 đến hết tháng 7. Hiện nay, sản phẩm mận hậu Yên Châu được các doanh nghiệp thu mua đưa vào tiêu thụ tại hệ thống siêu thị trên toàn quốc.

Nâng cao giá trị cho quả mận, thời gian qua, huyện Yên Châu hỗ trợ, khuyến khích nông dân thay đổi tư duy canh tác, dịch chuyển từ lượng sang chất. Từ chỗ trồng, để phát triển tự nhiên, đến nay, khoảng 70% diện tích mận ở Yên Châu đã được người dân đầu tư hệ thống nước tưới. Cây được đốn tỉa, tạo tán và bón phân theo từng chu kỳ. Để quả to, đồng đều, người dân còn áp dụng kỹ thuật tỉa bớt khoảng 30% tỷ lệ quả. Nhờ vậy, mận cho chất lượng ngon, kích thước to đều, có thể đạt 18-22 quả/kg.

Trao đổi với ông Lại Hữu Hưng, Phó trưởng Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Yên Châu, được biết: Nâng cao giá trị thương hiệu mận hậu, những năm qua, phòng tham mưu UBND huyện chỉ đạo Trung tâm Dịch vụ Nông nghiệp huyện phối hợp với các xã tập trung hướng dẫn các HTX, người dân đẩy mạnh áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào trồng, chăm sóc mận hậu theo quy trình VietGAP, đốn tỉa, tạo tán, chăm sóc, sử dụng nhiều phân hữu cơ; chủ động trong tưới tiêu. Đến nay, giá trị trái mận hậu của Yên Châu trên thị trường tương đối cao so với các sản phẩm cùng loại.

Bà Nguyễn Thị Lương, Giám đốc Công ty cổ phần BNC Nguyễn Trần, thông tin: Hiện nay, trung bình mỗi ngày, công ty thu mua khoảng 10-13 tấn mận hậu ở Yên Châu và 2-3 tấn mận hậu ở Mộc Châu để cung ứng cho chợ đầu mối Thủ Đức (Thành phố Hồ Chí Minh), hệ thống siêu thị và hệ thống bán hàng online toàn quốc. Ngày 29/5, chúng tôi đang thu mua mận hậu với giá 68.000 đồng/kg mận size VIP (18-22 quả/kg); 59.000 đồng/kg mận size 20-25 quả/kg; 10.500-13.500 đồng/kg mận size 40-60 quả/kg.

Qua kiểm tra sản phẩm, chị Lương đánh giá: So với năm trước, trái mận hậu năm nay nhỏ, tỷ lệ quả to ít hơn do thời tiết năm nay khắc nghiệt, nắng nóng kéo dài, nhưng đổi lại trái mận ăn róc hạt, giòn và ngọt đậm vị. Chúng tôi khuyến khích và thu mua mận hậu, bà con thu hái đúng quy cách, đó là mận thu hái còn nguyên phấn, nguyên lá tươi.

Ông Lù Văn Cường, Chủ tịch UBND huyện Yên Châu, cho biết: Cùng với xoài và nhãn, mận hậu là cây trồng chủ lực của Yên Châu. Huyện đang tập trung cao cho việc giới thiệu sản phẩm mận đến các thị trường lớn; tìm kiếm đối tác tiêu thụ; nhân rộng mô hình trồng theo hướng hữu cơ, tạo ra những trái mận hậu “Ruby” chất lượng đáp ứng tiêu chí khắt khe thị trường trong nước và tiến tới xuất khẩu. Cùng với đó, sẽ thực hiện mở rộng việc cấp mã số vùng trồng; khảo sát, mời đơn vị tư vấn, thiết kế mẫu mã bao bì riêng cho sản phẩm mận hậu Yên Châu.

Thêm thông tin vui, ngày 10/6 này, tại xã Phiêng Khoài, huyện Yên Châu, UBND tỉnh Sơn La sẽ tổ chức Lễ khởi hành đưa sản phẩm xoài, mận Sơn La về Cảng hàng không Quốc tế Nội Bài và ký kết hợp đồng cung cấp, tiêu thụ nông sản an toàn Sơn La vào các suất ăn với Công ty Cổ phần suất ăn hàng không Nội Bài và Công ty Cổ phần Dịch vụ suất ăn hàng không Việt Nam. Đây sẽ là cơ hội để sản phẩm nông sản Sơn La nói chung, sản phẩm mận hậu Yên Châu nói riêng được biết tới nhiều hơn, giúp mở rộng thị trường tiêu thụ trong và ngoài nước.