Do Việt Nam có độ mở kinh tế cao, giá cả một số mặt hàng thiết yếu trong nước đã tăng theo giá thế giới, tạo ra nhiều khó khăn cho công tác điều hành giá và gây áp lực lạm phát rất lớn. Ngay trong tháng 1/2023, CPI đã tăng 4,89% so với cùng kỳ nhưng sau đó đã giảm dần. Đến tháng 6/2023 mức tăng chỉ còn 2%, bình quân cả năm 2023 lạm phát ở mức 3,25%, đạt mục tiêu Quốc hội đề ra.

Bài học thành công

Kết quả này là điểm sáng của kinh tế trong bối cảnh thị trường hàng hóa thế giới trải qua nhiều biến động. Bà Nguyễn Thu Oanh, Vụ trưởng Thống kê giá, Tổng cục Thống kê nhận định, có được kết quả này là nhờ Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương đã tích cực triển khai đồng bộ, hiệu quả nhiều giải pháp như: Giảm mặt bằng lãi suất cho vay, ổn định thị trường ngoại hối; thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công; triển khai các gói tín dụng hỗ trợ các ngành, lĩnh vực; giảm thuế giá trị gia tăng với một số nhóm hàng hóa và dịch vụ từ 10% xuống 8% từ ngày 1/7/2023; giảm thuế môi trường với nhiên liệu bay; miễn, giảm, gia hạn thuế, phí, tiền sử dụng đất, hỗ trợ doanh nghiệp; gia hạn visa cho khách du lịch; tháo gỡ khó khăn, vướng mắc của thị trường trái phiếu doanh nghiệp, bất động sản; công tác an sinh xã hội được quan tâm thực hiện. Theo đó, thị trường các mặt hàng thiết yếu không có biến động bất thường, nguồn cung được bảo đảm.

“Để chủ động ứng phó với những thách thức trước áp lực lạm phát gia tăng, Chính phủ đã chỉ đạo quyết liệt các bộ, ngành, địa phương thực hiện đồng bộ các giải pháp bình ổn giá, hạn chế những tác động tiêu cực đến phát triển kinh tế-xã hội, qua đó giúp kiềm chế lạm phát cả năm. Ngoài ra, giá một số mặt hàng giảm theo giá thế giới như giá xăng dầu bình quân năm 2023 giảm 11,02% so với năm 2022, giá gas giảm 6,94% cũng góp phần giúp giảm áp lực lạm phát chung”, bà Nguyễn Thu Oanh chia sẻ.

Chính phủ đã chỉ đạo quyết liệt các bộ, ngành, địa phương thực hiện đồng bộ các giải pháp bình ổn giá, hạn chế những tác động tiêu cực đến phát triển kinh tế-xã hội, qua đó giúp kiềm chế lạm phát cả năm. Ngoài ra, giá một số mặt hàng giảm theo giá thế giới như giá xăng dầu bình quân năm 2023 giảm 11,02% so với năm 2022, giá gas giảm 6,94% cũng góp phần giúp giảm áp lực lạm phát chung.

Bà Nguyễn Thu Oanh, Vụ trưởng Thống kê giá, Tổng cục Thống kê

Đáng lưu ý, việc kiểm soát tốt lạm phát đã tạo dư địa để Việt Nam duy trì trạng thái chính sách tiền tệ hỗ trợ thực hiện mục tiêu phục hồi và phát triển kinh tế. Trong khi các ngân hàng Trung ương trên thế giới tiếp tục duy trì chính sách tiền tệ thắt chặt để kiểm soát lạm phát, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam lại quyết định nới lỏng chính sách tiền tệ thông qua bốn lần giảm lãi suất điều hành chỉ trong vòng ba tháng. Các đợt điều chỉnh lãi suất được thực hiện từ tháng 3 đến tháng 6/2023 với mức giảm 0,5-2%/năm nhằm tạo điều kiện cho các ngân hàng thương mại giảm mặt bằng lãi suất cho vay hỗ trợ người dân và doanh nghiệp tăng khả năng tiếp cận vốn.

Áp lực lạm phát năm 2024 không quá lớn

Về triển vọng năm 2024, bà Nguyễn Thu Oanh cho biết dự báo áp lực lạm phát năm 2024 không quá lớn. Các yếu tố có thể tác động đến lạm phát gồm: Giá nguyên vật liệu đầu vào thế giới đang ở mức cao và đồng USD tăng giá sẽ ảnh hưởng đến chi phí, giá thành, tạo áp lực cho sản xuất của doanh nghiệp và từ đó đẩy giá hàng hóa tiêu dùng trong nước tăng lên. Cùng với đó, việc thực hiện điều chỉnh giá dịch vụ do nhà nước quản lý và khả năng Tập đoàn Điện lực Việt Nam tiếp tục tăng giá điện khi nguyên liệu đầu vào tăng giá sẽ tác động làm tăng CPI.

Trong năm 2024 còn có đợt cải cách tiền lương và tăng lương tối thiểu vùng từ tháng 7/2024 cũng là yếu tố kéo theo giá các hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng trong gia đình tăng lên, đồng thời, các chương trình hỗ trợ phục hồi, giải ngân đầu tư công của Chính phủ, dịch vụ du lịch... dự kiến cũng sẽ gây áp lực lên mặt bằng giá trong thời gian tới. Tuy nhiên, bên cạnh những yếu tố có khả năng tạo áp lực lên lạm phát cũng có những yếu tố giúp giảm áp lực lên mặt bằng giá như hỗ trợ giảm thuế môi trường đối với xăng dầu, giảm thuế VAT tiếp tục được thực hiện trong năm 2024...

Theo chuyên gia kinh tế Đinh Trọng Thịnh, lạm phát năm 2024 có chiều hướng thuận nhiều hơn. Dự báo, nếu giá dầu và nguồn cung nguyên vật liệu tiếp tục tăng, lạm phát của các nền kinh tế lớn vẫn ở mức cao, kinh tế thế giới phục hồi chậm nhưng nếu doanh nghiệp trong nước tận dụng được cơ hội từ các Hiệp định thương mại tự do, kinh tế Việt Nam có thể tăng trưởng 5,5-6,5% thì khả năng lạm phát sẽ trong khoảng 3,2-3,5%. Ở kịch bản cao hơn, tăng trưởng kinh tế được hỗ trợ bởi các yếu tố trong và ngoài nước, dự báo CPI bình quân 2024 sẽ dao động ở mức 3,5%-3,8%.

Để kiểm soát lạm phát năm 2024 đạt được mục tiêu Quốc hội đề ra, Tổng cục Thống kê kiến nghị Chính phủ, các bộ, ngành và địa phương cần theo dõi chặt chẽ diễn biến giá cả, lạm phát trên thế giới, kịp thời cảnh báo các nguy cơ ảnh hưởng đến giá cả, lạm phát của Việt Nam để có các biện pháp ứng phó phù hợp nhằm bảo đảm nguồn cung, bình ổn giá trong nước; bảo đảm thông suốt hoạt động cung ứng, lưu thông, phân phối hàng hóa, dịch vụ, nhất là đối với xăng dầu và các mặt hàng chiến lược; theo dõi sát diễn biến giá cả của các mặt hàng thiết yếu để có giải pháp điều hành phù hợp và chủ động chuẩn bị các nguồn hàng vào dịp cuối năm nhằm hạn chế tăng giá. Phát huy những kết quả đạt được, Chính phủ cần tiếp tục điều hành chính sách tiền tệ chủ động, linh hoạt, thận trọng, phối hợp chặt chẽ với chính sách tài khóa và các chính sách kinh tế vĩ mô khác nhằm kiểm soát lạm phát theo mục tiêu đề ra ■