Trong tiết trời se lạnh đầu đông, chúng tôi về bản Lọng Nghịu, xã Chiềng Chung, huyện Mai Sơn tìm hiểu câu chuyện khởi nghiệp của nhóm phụ nữ dân tộc Thái mạnh dạn thành lập Hợp tác xã Ara-Tay Coffee, tạo ra các sản phẩm cà phê đặc sản, chất lượng cao của Sơn La.

Đến xã Chiềng Chung, thời điểm này, hai bên đường là màu xanh ngát của những nương cà phê phủ kín các sườn đồi, với những cành cà phê sai trĩu quả, bắt đầu vào vụ thu hoạch.

Đón chúng tôi tại khu sản xuất, chế biến của HTX, chị Cầm Thị Mòn, Giám đốc HTX Ara-Tay Coffee, giới thiệu: Ara-Tay chế biến từ giống cà phê đặc sản Arabica do chính những phụ nữ dân tộc Thái, xã Chiềng Chung sản xuất. Ý nghĩa của tên gọi, “Ara” có nghĩa là Arabica, “Tay” vừa có nghĩa là người Thái, vừa có nghĩa là bàn tay. Chúng tôi chọn thương hiệu Ara-Tay mang hàm ý chỉ bàn tay nâng niu, tận tụy của người phụ nữ dân tộc Thái với cây cà phê Arabica vùng Tây Bắc. Ara-tay còn khẳng định vị trí, vai trò làm chủ của người phụ nữ dân tộc Thái trong phát triển kinh tế và cộng đồng.

Tham quan xưởng chế biến của HTX, chị Cầm Thị Mòn cho biết thêm: Năm 2018, có Dự án Care thuộc tổ chức phi chính phủ của Úc hỗ trợ, thành lập nhóm phụ nữ tiết kiệm ở Chiềng Chung, tôi và một số thành viên được Dự án lựa chọn cho đi thăm mô hình HTX sản xuất cà phê chất lượng cao ở Tây Nguyên. Với sự giúp đỡ của các chuyên gia Dự án Care, đầu năm 2019, tôi vận động 14 chị em trong xã thành lập HTX, với số vốn góp ban đầu 534 triệu đồng để sản xuất sản phẩm cà phê đặc sản, chất lượng cao.

Cùng với sự hỗ trợ của Dự án Care, HTX đầu tư xây dựng xưởng sản xuất; xây dựng nhà màng để sấy cà phê, sử dụng hiệu ứng nhà kính, đảm bảo sạch, duy trì nhiệt độ sấy ổn định; đầu tư 2 máy xát vỏ cà phê hiện đại dùng công nghệ chế biến ướt, công suất 5 tấn quả/giờ; bảo đảm hương vị cà phê tự nhiên, tiết kiệm nước; vỏ cà phê được tận dụng ủ thành phân vi sinh bón cho vườn cà phê, tiết kiệm chi phí, không gây ô nhiễm môi trường.

Ngoài ra, HTX còn mua máy rửa quả, máy pha cà phê, sản xuất bao bì, đóng gói sản phẩm. Nhờ đó, ngay khi đi vào hoạt động, HTX chính thức sản xuất 4 sản phẩm cà phê chất lượng cao, gồm: Cà phê nhân xanh Natural; cà phê Honey nhân xanh; cà phê bột và hạt Natural; cà phê bột và hạt Honey.

Để sản xuất ra các sản phẩm cà phê chất lượng cao, HTX Ara-Tay Coffee chú trọng chất lượng nguyên liệu đầu vào được kiểm soát chặt chẽ. Khi thu hoạch, lựa chọn kỹ lưỡng quả cà phê chín đỏ, đủ độ đường, bảo đảm không lẫn quả xanh. Toàn bộ 70 ha cà phê nguyên liệu của các thành viên HTX và 300 hộ vệ tinh trên địa bàn xã Mường Chanh và Chiềng Chung đều được sản xuất theo hướng hữu cơ, đảm bảo sạch, an toàn. 

Quá trình sản xuất, chế biến cà phê Ara-Tay được giám sát thường xuyên, đảm bảo đúng quy trình kỹ thuật, tiêu chuẩn an toàn thực phẩm. Mỗi công đoạn thực hiện tỉ mỉ; tùy từng dòng sản phẩm Honey hay Natural, sẽ có phương pháp, quy trình chế biến khác nhau, tạo ra những hương vị tự nhiên đặc trưng.

Chị Lường Thị Pành, thành viên của HTX Ara-Tay Coffee, cho biết: Tham gia HTX, tôi được tiếp cận với rất nhiều kiến thức về khoa học kỹ thuật, chăm sóc cây cà phê, cách tỉa cành, bón phân, thu hái, sơ chế cũng như làm ra thành phẩm cà phê cuối cùng. Mong muốn của tôi và các thành viên sẽ mở rộng thị trường tiêu thụ, đưa được sản phẩm cà phê của bà con đến với nhiều thị trường trong và ngoài nước, góp phần nâng cao giá trị cà phê Sơn La.

Thưởng thức các sản phẩm cà phê Ara-Tay của HTX, cảm nhận được hương vị tự nhiên với sắc nâu, đỏ đậm đà, vị trái cây lên men thơm mát, chua thanh, đắng nhẹ, kèm hậu vị ngọt, khiến người thưởng thức “say mê”. 

Bà Hoàng Thị Hoa, Tổng Giám đốc Công ty cổ phần REVI Coffee & Tea Việt Nam, Hà Nội cho biết: Tôi đã thử nhiều loại cà phê Arabica đã có tiếng trên thị trường rồi. Tuy nhiên, khi được thưởng thức sản phẩm cà phê Arabica của HTX Ara-Tay, tôi khá bất ngờ vì hương vị đặc biệt với hương hoa quả khác biệt. Thời gian tới, tôi sẽ liên kết với HTX tiêu thụ cà phê nhân phục vụ cho chế biến các sản phẩm của Công ty để giới thiệu tới khách hàng.

Với sự năng động, mạnh dạn, dám nghĩ, dám làm của những phụ nữ dân tộc Thái ở Chiềng Chung, sản phẩm cà phê Ara-Tay đã được chứng nhận cà phê chất lượng cao và đặc sản trong các cuộc thi cà phê đặc sản Việt Nam và đạt sản phẩm OCOP 4 sao cấp tỉnh.

Hiện nay, mỗi năm HTX xuất bán ra thị trường từ 8 - 10 tấn nhân, xay; cung ứng, tạo nên dòng sản phẩm đặc trưng cho các cửa hàng cà phê ở Hà Nội và các tỉnh, thành phố trên cả nước, được người tiêu dùng đón nhận. Doanh thu hằng năm của HTX đạt khoảng 1,6 tỷ đồng.

Chia tay HTX Ara-Tay Coffee, hương vị cà phê đặc trưng được tạo nên từ những bàn tay của phụ nữ dân tộc Thái xã Chiềng Chung, huyện Mai Sơn còn đọng mãi trong mỗi chúng tôi. Mỗi buổi sáng được thưởng thức một ly cà phê Ara-Tay, giúp tinh thần sảng khoái, đầy năng lượng; càng khiến chúng tôi cảm phục những người phụ nữ dân tộc Thái năng động, dám nghĩ, dám làm tạo nên thương hiệu cà phê ngay trên mảnh đất quê hương mình.