Với những nét văn hóa đặc trưng của đồng bào dân tộc Thái, cảnh quan thiên nhiên đẹp và thuận lợi giao thông gần quốc lộ 6, bản Khá, xã Sặp Vạt, huyện Yên Châu đang được huyện đầu tư để phát triển mô hình du lịch cộng đồng kiểu mẫu gắn với nông nghiệp nông thôn.

Đến bản Khá, chúng tôi cảm nhận không gian thanh bình, tự nhiên của một bản Thái cổ xưa. Nơi đây phong cảnh sơn thủy hữu tình, rợp bóng mát của vườn cây xoài, cây me cổ thụ. Trải dài bên dòng suối Vạt uốn lượn là những cánh đồng lúa đang vào mùa gặt. Bản Khá hiện có nhiều ngôi nhà sàn kiến trúc truyền thống của đồng bào Thái; các hộ dân vẫn lưu giữ và phát huy những nét văn hóa đặc trưng độc đáo, như: Lễ hội Đông sửa; hát dân ca, biểu diễn nhạc cụ dân tộc; duy trì các nghề thủ công truyền thống dệt vải, thêu khăn piêu; nghề đan lát các vật dụng sinh hoạt hằng ngày như ép khẩu, giỏ cá, đó cá. An ninh đảm bảo, cả bản không có người nghiện ma túy. Tuy địa bàn cư trú rộng, có nhiều không gian mở, địa hình bằng phẳng nhưng tất cả các hộ gia đình đoàn kết, tin tưởng nhau nên cả bản không có hộ nào làm hàng rào hay bờ rào của gia đình.

Bản Khá có nhiều cây xoài cổ thụ.

Giữ gìn và phát triển các giá trị văn hóa của cộng đồng ở bản Khá, UBND huyện Yên Châu đã chỉ đạo xã Sặp Vạt và nhân dân bản Khá tuyên truyền, vận động nhân dân không xây nhà mới bằng vật liệu bê tông cốt thép nhằm bảo tồn kiến trúc nhà truyền thống, phát huy tiềm năng, lợi thế để phát triển mô hình bản du lịch cộng đồng đặc trưng văn hóa dân tộc gắn với phát triển nông nghiệp nông thôn...

Ông Trần Văn Hoàng, Chủ tịch UBND xã Sặp Vạt, cho biết: Xã đã khảo sát, vận động các hộ dân bố trí quỹ đất ngoài khu vực dân cư bản Khá để di dời chuồng trại chăn nuôi; không để vật nuôi dưới gầm sàn; thường xuyên dọn dẹp nhà cửa, đường đi trong bản để đảm bảo môi trường xanh, sạch, đẹp. Giữ gìn, bảo tồn và phát huy cảnh quan, tiềm năng, lợi thể để phát triển mô hình bản du lịch nông thôn để tạo việc làm và thu nhập cho người dân thông qua làm các dịch vụ phục vụ du khách, khôi phục và sản xuất các sản phẩm thủ công mỹ nghệ truyền thống, ẩm thực và đặc sản của địa phương.

Hiện, nhiều hộ dân ở bản Khá đã được tập huấn kiến thức làm du lịch cộng đồng. Chị Quàng Thị Nhất, Trưởng bản Khá, xã Sặp Vạt, cho biết: Bản đã lựa chọn, lập danh sách từ 5 gia đình có khả năng cải tạo nâng cấp thành homestay; 3 gia đình có khả năng mở nhà hàng ẩm thực dân tộc; 3 gia đình có khả năng dệt vải, thêu khăn piêu, đan mây tre thủ công phục vụ đón khách du lịch. Thành lập 2 đội văn nghệ dân gian, thường xuyên tổ chức tập luyện và biểu diễn các chương trình dân ca, dân vũ, dân nhạc để phục vụ khách du lịch.

Để du lịch cộng đồng ở bản Khá phát triển bền vững, các cơ quan chức năng của huyện Yên Châu cũng đang xây dựng và hướng dẫn áp dụng bộ tiêu chí về môi trường văn hóa tại điểm du lịch cộng đồng bản Khá. Tổ chức các lớp tập huấn, đào tạo, nâng cao nhận thức về môi trường văn hóa, xây dựng những chuẩn mực về lối sống, hành vi trong giao tiếp, trong ứng xử cũng như trong các hoạt động kinh doanh du lịch khác.

Ông Nguyễn Quang Hưng, Trưởng Phòng Văn hóa và Thông tin huyện Yên Châu, cho biết: Phòng đang tích cực phối hợp với các đơn vị liên quan đẩy nhanh tiến độ xây dựng Đề án phát triển du lịch cộng đồng nông nghiệp, nông thôn bản Khá. Trung tâm Truyền Thông - Văn hóa huyện cử cán bộ chuyên môn, phối hợp với UBND xã Sặp Vạt và bản Khá tổ chức hướng dẫn, truyền dạy các làn điệu dân ca, dân vũ, dân nhạc để phục vụ khách du lịch. Hướng dẫn xây dựng quy định đối với cộng đồng cư dân trong hoạt động du lịch để tránh tình trạng lai căng, du nhập văn hóa không lành mạnh, bảo vệ và giữ gìn môi trường xã hội, văn hóa bản địa, bảo vệ và giữ gìn môi trường thiên nhiên. Tăng cường truyền thông và huy động sự tham gia của các bên liên quan trong việc xây dựng môi trường văn hóa, nhất là phát huy vai trò của chính quyền và người dân địa phương, trong đó có vai trò của người lãnh đạo chính quyền địa phương và những cá nhân có uy tín trong cộng đồng.

Với những ưu thế về vị trí địa lý, điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng và các yếu tố phù hợp với du lịch cộng đồng, cùng sự giúp đỡ của các cấp, ngành, sự đoàn kết thống nhất của các hộ dân trong bản, bản Khá sẽ xây dựng thành công mô hình bản du lịch cộng đồng, góp phần bảo tồn văn hóa bản địa, tăng nguồn thu cho các hộ dân từ các dịch vụ du lịch, thúc đẩy kinh tế, xã hội địa phương ngày càng phát triển.