Ai đã từng thưởng thức măng ớt Suối Tọ (Phù Yên) sẽ không thể quên được vị cay, hương thơm đậm đà, độ chua giòn riêng biệt của loại măng ớt này. Đây là món ăn kèm, gia vị pha nước chấm của người dân vùng cao Suối Tọ trong bữa ăn hằng ngày.

Chị Hà Thị Kim Huệ, bản Lũng Khoai, xã Suối Tọ giới thiệu sản phẩm măng ớt với khách hàng.

Măng ngâm ớt phải là giống măng của cây tre gai, mọc trong rừng sâu ở độ cao trên 1.000 m, hình dáng nhỏ bằng ngón tay, đặc ruột, màu xanh nhạt. Măng dùng để ngâm ớt chỉ mọc từ đầu tháng 9 đến tháng 11, nên đồng bào dân tộc Mông Suối Tọ đã tranh thủ thời gian để hái đúng vụ. Măng sau khi lấy về được bóc vỏ, phần ống non và ngọn được sơ chế làm sạch, ngâm vào nước muối pha loãng khoảng 30 phút, sau đó vớt ra để ráo nước. Ớt chọn quả tươi, không bị dập, bỏ cuống, quả to thì thái nhỏ, giã nát hoặc xay nhuyễn, nếu quả nhỏ thì để nguyên quả. Tỏi bóc vỏ, có thể để cả nhánh hoặc thái mỏng. Xếp măng vào hộp nhựa hoặc thủy tinh, cứ một lượt măng cho một lượt ớt, tỏi rồi rắc thêm chút muối. Cuối cùng đổ nước dấm có pha một ít đường, đảm bảo dấm ngập hết măng ớt, đậy nắp kín, để chỗ thoáng mát khoảng 2 - 3 tuần. Măng ớt có thể ăn kèm với nhiều món khác nhau, làm giảm vị ngấy, béo đối với món xào, rán; tăng thêm phần ngon miệng cho các món luộc; tạo vị cay nóng cho nồi lẩu mùa đông; xào với lòng gà, ngan, vịt... Khi dùng cần sử dụng đũa sạch, thìa sạch múc măng trong lọ ra bát. Nắp hộp măng phải luôn đóng chặt để tránh không khí bên ngoài vào khiến măng bị thâm, hỏng.

Măng ớt Suối Tọ.

Những năm gần đây, nhiều hộ dân ở xã Suối Tọ đã lên rừng hái măng gai bán hoặc làm măng ớt để bán cho các tiểu thương và du khách với giá 25.000 đồng/kg, tăng thêm thu nhập cho gia đình. Một trong những hộ kinh doanh măng tre gai và măng ớt tại địa phương, chị Hà Thị Kim Huệ, bản Lũng Khoai, xã Suối Tọ, cho biết: Từ năm 2015, nhận thấy nhu cầu của thị trường về măng tre gai, măng ớt, nên gia đình tôi đã mở rộng kinh doanh mặt hàng này. Mỗi năm, gia đình tôi bán trung bình khoảng 4 tạ măng tươi và 3 - 4 tạ măng ớt đóng lọ nhựa, trọng lượng từ 2 - 10 kg/lọ. Măng ớt được chế biến đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm, thường được bán cho các cửa hàng tạp hóa tại huyện Phù Yên, thành phố Sơn La, các tỉnh Hà Nội, Phú Thọ... Gia đình tôi dự kiến sẽ đầu tư thêm máy hút chân không để đóng măng ớt, đảm bảo cho việc vận chuyển đi xa.

Là món ăn kèm, gia vị dân dã, măng ớt Suối Tọ đã được nhiều người ở các vùng biết đến và ưa chuộng, trở thành nét văn hóa ẩm thực của người Mông ở Suối Tọ. Vì vậy, nếu có dịp về Suối Tọ, du khách không nên bỏ qua cơ hội thưởng thức măng ớt đặc sản của người dân nơi đây.