Một vụ án nghiêm trọng xảy ra vào ngày 13/1/2024 trên Quốc lộ 4G, đoạn qua xã Chiềng Khoong, huyện Sông Mã khiến nhiều người không khỏi rùng mình bởi mức độ manh động và hậu quả đặc biệt nghiêm trọng.

Theo bản án của Tòa án nhân dân huyện Sông Mã, bị cáo Nguyễn Minh Quý Tâm, sinh năm 2003, trú tại bản Chiềng Khương, xã Chiềng Khương và bị cáo Hoàng Việt Hùng, sinh năm 2008, trú tại bản Mường Hung, xã Mường Hung đã điều khiển xe máy, đội mũ trùm kín mặt, mang theo kiếm để tấn công nhóm thanh niên trên đường, gây thương tích cho 7 người. Hành vi có chủ đích, chuẩn bị kỹ lưỡng và mang tính chất trả thù cá nhân.

Các nạn nhân đều bị thương ở những vị trí hiểm, như: Cổ, mặt, vai, lưng, phải nhập viện điều trị tại Bệnh viện Đa khoa huyện Sông Mã. Tại phiên tòa, Tòa án nhân dân huyện Sông Mã tuyên phạt Nguyễn Minh Quý Tâm 7 năm tù, Hoàng Việt Hùng 5 năm tù, cùng về tội danh “Cố ý gây thương tích”. Gia đình hai bị cáo phải bồi thường tổng cộng 200 triệu đồng cho các nạn nhân.

Vụ việc nữa liên quan đến người chưa thành niên vi phạm pháp luật xảy ra vào đêm ngày 17/4/2024, do mâu thuẫn từ trước, gặp Lường Quốc Việt, sinh năm 2007 tại tiệc rượu ở nhà người quen,

Lò Chính Lương, sinh năm 2009 và Hoàng Văn Tiến, sinh năm 2006, trú ở xã Chiềng Sung, huyện Mai Sơn đã về trước chuẩn bị 2 con dao, 1 đoạn gậy sắt phục ở đoạn đường vắng, khi thấy Lường Quốc Việt đi xe mô tô một mình để về nhà, 2 đối tượng đã dùng gậy sắt vụt, chân đạp làm Việt ngã xuống đường, lăn xuống rãnh. Sau đó, Lương và Tiến dùng dao chém, dùng gậy sắt vụt nhiều nhát vào đầu làm Việt tử vong tại chỗ.

Để che giấu hành vi phạm tội, Lương và Tiến đã kéo nạn nhân lên lề đường, tạo dựng hiện trường giả là Lường Quốc Việt bị chết do tai nạn giao thông, sau đó cất giấu hung khí, rồi gọi dân bản đến cấp cứu Việt. Bằng các biện pháp nghiệp vụ, sau 6 giờ truy vết, lực lượng Công an đã xác định được thủ phạm và tiến hành bắt người bị giữ trong trường hợp khẩn cấp đối với Lò Chính Lương và Hoàng Văn Tiến, cùng trú tại xã Chiềng Sung, huyện Mai Sơn, về hành vi giết người và thu giữ hung khí gây án.

Đó chỉ là 2 trong số rất nhiều vụ việc đau lòng liên quan đến hành vi cố ý gây thương tích do người chưa thành niên gây ra. Từ những mâu thuẫn nhỏ nhặt trong lời ăn tiếng nói, xích mích cá nhân hay va chạm trên mạng xã hội, không ít em đã lựa chọn giải quyết bằng bạo lực, bằng hung khí, để rồi đánh đổi cả tương lai, sự nghiệp và thậm chí là mạng sống của chính mình hoặc người khác.

Năm 2024 và quý I/2025, Công an tỉnh đã phát hiện, bắt giữ 18 vụ, 78 đối tượng về hành vi cố ý gây thương tích do người dưới 18 tuổi thực hiện, trong đó đã điều tra, khởi tố 9 vụ, 34 bị can; xử lý hành chính 7 vụ, 36 đối tượng, đang điều tra, xác minh 2 vụ, 8 đối tượng. Trong đó, quý I/2025, dưới 18 tuổi phạm tội tăng 20 đối tượng so với cùng kỳ năm 2024. Đáng nói, các vụ cố ý gây thương tích chiếm tới 44%, nhiều nhất trong các nhóm hành vi vi phạm. 

Thượng tá Nguyễn Trường Giang, Trưởng phòng Cảnh sát Hình sự, Công an tỉnh, cho biết: Điểm chung của các vụ án trên là người phạm tội đều rất trẻ, nhiều trường hợp chỉ mới 14-16 tuổi. Điều đáng lo ngại là bạo lực, hành vi ứng xử, thiếu kiểm soát cảm xúc và lệch chuẩn đạo đức ngày càng phổ biến ở một bộ phận người chưa thành niên. Không ít vụ việc xảy ra chỉ từ mâu thuẫn nhỏ nhặt, phút bốc đồng, nhưng để lại hậu quả nghiêm trọng, thậm chí là án mạng.

Qua phân tích, các nguyên nhân chủ yếu dẫn đến tình trạng người chưa thành niên vi phạm pháp luật, đặc biệt là hành vi cố ý gây thương tích, thường bắt nguồn từ thiếu sự quản lý, giáo dục từ gia đình. Nhiều em sống trong môi trường gia đình cha mẹ ly hôn hoặc mải mưu sinh, thiếu quan tâm, buông lỏng quản lý. Nhiều trường hợp bỏ học sớm, bị bạn xấu lôi kéo; mạng xã hội và game bạo lực ảnh hưởng lớn đến tâm lý vị thành niên, thúc đẩy các hành vi hung hăng, thiếu kiểm soát; dùng bạo lực để thể hiện bản thân dẫn đến thực hiện hành vi phạm tội...

Trước thực trạng đáng báo động, lực lượng Công an tỉnh Sơn La đã chủ động triển khai nhiều giải pháp phòng ngừa, đấu tranh hiệu quả với các hành vi vi phạm pháp luật ở lứa tuổi vị thành niên, đặc biệt là tội phạm cố ý gây thương tích. Công an các địa phương tăng cường nắm tình hình tại các trường học, khu dân cư, chủ động phát hiện mâu thuẫn tiềm ẩn giữa các nhóm thanh thiếu niên để ngăn chặn sớm hành vi bạo lực. Đồng thời, phối hợp chặt chẽ với các đơn vị liên quan tổ chức các buổi tuyên truyền pháp luật, kỹ năng phòng tránh bạo lực học đường, kỹ năng sống và ứng xử lành mạnh cho lứa tuổi chưa thành niên.

Cùng với đó, các đội nghiệp vụ còn rà soát, quản lý chặt các đối tượng thanh thiếu niên có biểu hiện tụ tập, sử dụng hung khí, hoặc từng vi phạm pháp luật để tập trung áp dụng các biện pháp quản lý nhằm chủ động phát hiện, ngăn chăn kịp thời các hành vi phạm tội, vi phạm pháp luật.

Mặc dù lực lượng Công an đã khởi tố, xử lý nghiêm nhiều vụ án cố ý gây thương tích có đối tượng dưới 18 tuổi, nhưng thực tế cho thấy tình hình này vẫn tiềm ẩn nhiều yếu tố phức tạp, khó lường. Cùng với sự vào cuộc của lực lượng chức năng, rất cần sự đồng hành của gia đình, nhà trường và cả cộng đồng trong việc giáo dục, quản lý, định hướng hành vi, cảm xúc, nhân cách cho thế hệ trẻ. Chỉ khi thanh thiếu niên được sống trong môi trường lành mạnh, được trang bị đầy đủ kiến thức pháp luật và kỹ năng sống, tội phạm mới bị đẩy lùi ngay từ trong ý nghĩ, gìn giữ một môi trường sống an toàn, lành mạnh cho thế hệ tương lai.