Những ngày này, trên khắp các cánh đồng của xã Chiềng Khoi (Yên Châu), nông dân đang hối hả thu hoạch lúa mùa trong niềm vui hân hoan, phấn khởi được mùa nhờ áp dụng kỹ thuật cấy lúa theo hiệu ứng hàng biên.

Tại cánh đồng bản Tủm, lúa chín vàng trĩu bông. Chị Mè Thị May, phấn khởi, nói: Gia đình tôi có 2.000 m² ruộng nước, những năm trước chỉ thu được 1,2 tấn thóc. Năm nay, gia đình áp dụng cấy lúa theo hiệu ứng hàng biên, bông lúa to, hạt chắc mẩy, giảm chi phí giống và công lao động, thu 1,6 tấn thóc.

Mô hình cấy lúa theo hiệu ứng hàng biên của phụ nữ xã Chiềng Khoi (Yên Châu) cho năng suất, chất lượng cao.

Còn ở bản Mé, bản Nà Đông, cũng rộn vang tiếng máy tuốt lúa hòa cùng tiếng nói cười của những người nông dân đang hối hả thu hoạch lúa mùa. Chị Lò Thị Kim, Chi hội trưởng Chi hội phụ nữ bản Mé, thông tin: Vụ mùa năm nay, cả bản có 95 gia đình hội viên phụ nữ gieo cấy gần 15 ha lúa áp dụng kỹ thuật hiệu ứng hàng biên, năng suất tăng từ 7-10 tạ/ha so với cấy truyền thống.

Chở những bao thóc về nhà, chị Mè Thị Đanh, bản Mé, trò chuyện rôm rả về năng suất lúa mùa năm nay: Khi được hướng dẫn cấy thưa, tôi tiếc đất không muốn làm theo. Sau đó, được cán bộ khuyến nông giải thích rõ lợi ích của việc cấy thưa giúp lúa đẻ nhánh nhiều hơn, bông lúa nhiều và to hơn, ít sâu bệnh, chi phí giảm và hiệu quả kinh tế cao hơn. Gia đình tôi đã cấy 1.800 m² lúa theo phương pháp mới; vụ mùa năm nay, thu hơn 1,3 tấn thóc.

Năm 2018, Hội LHPN huyện Yên Châu đã cử 10 cán bộ phụ nữ đi huyện Tân Sơn, tỉnh Phú Thọ, học tập kinh nghiệm mô hình cấy lúa hiệu ứng hàng biên và triển khai thí điểm tại xã Chiềng Khoi với 3.000m² vụ xuân. Qua tổng kết mô hình cho thấy, cấy theo hiệu ứng hàng biên giảm 30% lượng giống, 20% công làm mạ và công cấy, công chăm sóc; giảm chi phí thuốc bảo vệ thực vật, tiết kiệm 40% phân bón; lúa sinh trưởng, phát triển tốt, ít sâu bệnh, đẻ nhánh nhanh, trổ đều, bông to, chắc hạt. Năng suất lúa tăng từ 10-20% so với cấy lúa truyền thống...

Từ mô hình đó, Hội LHPN xã Chiềng Khoi đã tuyên truyền, vận động các hội viên nhân rộng mô hình. Trong đó, chọn 10 cán bộ nòng cốt của các bản trực tiếp tham gia làm quen phương pháp cấy lúa mới; mời các cán bộ, hội viên tham quan và trực tiếp kiểm định kết quả mô hình vào giai đoạn lúa bắt đầu đẻ nhánh và khi chuẩn bị thu hoạch. Phối hợp với khuyến nông viên cơ sở hướng dẫn kỹ thuật cho các hộ tham gia mô hình.

Mô hình thâm canh lúa theo hiệu ứng hàng biên là phương pháp áp dụng gieo cấy hàng rộng - hàng hẹp. Các khóm lúa được cấy thưa để tận dụng nhiều ánh sáng hơn. Khi chiếu thẳng, ánh sáng vẫn lọt xuống thân lá tầng dưới; còn khi chiếu xiên, ánh sáng vẫn chiếu vào thân lá dưới gốc. Nhờ vậy, lúa quang hợp tốt, vận chuyển và tích lũy các chất hữu cơ hiệu quả hơn hẳn so với với lúa cấy theo các phương pháp khác. Khi cấy hiệu ứng hàng biên, mỗi mét vuông chỉ cần từ 8-16 khóm. Hội LHPN huyện phối hợp với Trung tâm dịch vụ nông nghiệp huyện tập huấn mô hình ứng dụng cấy lúa hiệu ứng hàng biên kết hợp với bón phân viên dúi nhả chậm, giúp lúa cứng cây, hạn chế sâu bệnh, cải tạo đất, kích thích cây lúa đẻ nhánh, tiết kiệm công lao động, giảm lượng phân bón, tăng năng suất và chất lượng.

Chị Lò Thị Điện, Chủ tịch Hội LHPN xã Chiềng Khoi, cho biết: Lúc đầu, triển khai gặp một số khó khăn, bởi tập quán quen với việc cấy dày, khi cấy thưa hội viên lo lãng phí đất; nhưng được tham quan mô hình và thấy được hiệu quả khi áp dụng phương pháp cấy theo hiệu ứng hàng biên, các hội viên rất phấn khởi và hưởng ứng nhiệt tình. Vụ mùa năm nay, toàn xã có 280/684 hội viên ở 6/6 bản nhân rộng mô hình cấy lúa hiệu ứng hàng biên với diện tích 40/80 ha lúa mùa. Qua đánh giá, năng suất vụ mùa cấy theo cách mới đạt 70 tạ/ha, cao hơn 7-10 tạ/ha so với cấy truyền thống.

Với hiệu quả rõ rệt, Hội LHPN xã Chiềng Khoi đang tiếp tục phối hợp với cán bộ khuyến nông cơ sở đến các bản khảo sát nhu cầu cấy lúa theo mô hình hiệu ứng hàng biên; tuyên truyền cho các hội viên về những ưu điểm khi thực hiện mô hình thâm canh lúa theo phương pháp mới; tổ chức các lớp tập huấn cho các hội về các kỹ thuật cơ bản để thực hiện cấy lúa theo hiệu ứng hàng biên, góp phần thay đổi nếp nghĩ, cách làm của người dân trong sản xuất nông nghiệp, nâng cao sản lượng và chất lượng lúa.