Là địa phương có nhiều sông, suối, được bồi đắp trữ lượng cát, sỏi làm vật liệu xây dựng. Một số đối tượng lợi dụng các khu vực vùng sâu, vùng xa (khu tiếp giáp với các huyện khác), lợi dụng lúc đêm tối để tiến hành khai thác, vận chuyển cát trái phép. Cụ thể, tại các xã Chiềng Lao, Hua Trai, Chiềng San, Ngọc Chiến diễn ra tình trạng khai thác cát, sỏi trên lòng suối và sông Đà.

Ông Dương Xuân Nam, Trưởng phòng Tài nguyên và Môi trường huyện, cho biết: Huyện tổ chức thực hiện ký cam giữa UBND các xã, thị trấn với Chủ tịch UBND huyện trong công tác quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trường trên địa bàn. Chỉ đạo UBND các xã, thị trấn tăng cường kiểm tra, xử lý không để xảy ra các hiện tượng khai thác, vận chuyển và tập kết khoáng sản trái phép trên địa bàn quản lý.

Đồng thời, đẩy mạnh tuyên truyền để nhân dân nâng cao nhận thức, ý thức chấp hành pháp luật về tài nguyên khoáng sản và tham gia tích cực cung cấp thông tin để giúp các cơ quan chức năng và chính quyền địa phương nắm được tình hình để có các biện pháp tổ chức kiểm tra, xử lý; tăng cường công tác kiểm tra, xử lý các vi phạm về đất đai, tài nguyên khoáng sản trên địa bàn.

Từ năm 2022 đến nay, Công an huyện đã phối hợp phát hiện, xử lý 26 vụ, 26 đối tượng tập kết, vận chuyển khoáng sản không có nguồn gốc hợp pháp, phạt tiền 13 triệu đồng, tịch thu 180m³ cát. Trung tá Lê Mùi, Trưởng Công an huyện Mường La, thông tin: Công an huyện tăng cường công tác kiểm tra, phát hiện, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trường, tài nguyên khoáng sản; thực hiện tốt công tác nắm tình hình, không để phát sinh các vấn đề nổi cộm phức tạp.

Trước đây, tại xã Pi Tong diễn ra tình trạng khai thác vàng sa khoáng trái phép tại khu vực suối Toong. Ông Lò Văn Phiêu, Chủ tịch UBND xã, cho biết: Xã đã tuyên truyền người dân không tham gia khai thác vàng sa khoáng trái phép; 100% các hộ dân ký cam kết không khai thác vàng trái phép, không chứa chấp, hoặc tiếp tay cho các đối tượng ở nơi khác đến khai thác; tuyên truyền vận động các 4 bản trọng điểm đã từng xảy ra hoạt động khai thác trái phép, gồm các bản: Ten, Cang Phiêng, Chà Lào và bản Lứa không tham gia khai thác vàng trái phép; kịp thời tố giác các hành vi vi phạm trong khai thác, vận chuyển và tập kết khoáng sản trái phép. Đến nay, trên địa bàn xã không còn diễn ra tình trạng khai thác vàng sa khoáng, nếu phát hiện hành vi khai thác trái phép, xã sẽ báo cáo cấp trên tổ chức ngăn chặn, lập hồ sơ xử lý vi phạm hành chính theo đúng quy định của pháp luật.

Còn tại xã Tạ Bú hiện tượng khai thác cát trái phép vẫn còn xảy ra. Trong năm 2022, xã Tạ Bú phối hợp Công an huyện, Phòng Tài nguyên và Môi trường kiểm tra, xử lý 2 bãi tập kết cát trái phép, thực hiện tuyên truyền và ký cam kết không được tái vi phạm. Điển hình đã tiến hành kiểm tra 1 tàu cát vận chuyển khoảng 200 m³ cát tại khu vực bản Két, xã Tạ Bú. Qua kiểm tra chủ tàu đã cung cấp đủ giấy tờ pháp lý tuy nhiên chưa cung cấp được hợp đồng thuê vận chuyển của công ty Việt Hưng Tây Bắc với chủ tàu, đoàn làm việc đã yêu cầu chủ tàu dừng mọi hoạt động vận chuyển, tập kết, kinh doanh đến khi cung cấp đủ giấy tờ chứng minh về nguồn gốc của số cát trên.

Mặc dù đạt được kết quả tích cực, tuy nhiên, việc quản lý hoạt động khai thác khoáng sản trên địa bàn huyện Mường La gặp nhiều khó khăn, do nhận thức của một số bộ phận quần chúng nhân dân còn hạn chế; nhu cầu xây dựng ngày càng cao, nhân dân thường tận dụng cát, sỏi lòng suối, ven sông để phục vụ mục đích sử dụng tại gia đình. Hiện tại, huyện mới có 1 điểm được quy hoạch, cấp phép khai thác khoáng sản đang hoạt động, đó là: mỏ khai thác đá của Công ty cổ phần Đức Minh Edulight, bản Nang Phai, xã Mường Bú. Địa bàn huyện rộng, đồi núi cao, bị chia cắt mạnh, có sông Đà và nhiều suối nhỏ chảy qua, lực lượng thực hiện nhiệm vụ còn mỏng, kiêm nghiệm nhiều nhiệm vụ khó khăn trong công tác nắm tình hình, bảo vệ môi trường, tài nguyên khoáng sản…

Tiếp tục thực hiện đồng bộ các giải pháp, huyện Mường La tăng cường quản lý chặt chẽ nguồn tài nguyên khoáng sản trên địa bàn, ngăn chặn tình trạng khai thác trái phép khoáng sản. Đồng thời kiến nghị, đề xuất với các cơ quan có thẩm quyền, nghiên cứu cấp phép cho các đơn vị đủ điều kiện để thực hiện khai thác khoáng sản theo đúng quy định của pháp luật trên địa bàn, phục vụ nhu cầu xây dựng, thúc đẩy kinh tế - xã hội.