Đầu năm 2023, tại huyện Bắc Yên, UBND tỉnh Sơn La đã công khai Kết luận thanh tra việc quản lý đất đai, quản lý về trật tự xây dựng đối với UBND huyện Bắc Yên và các đơn vị có liên quan. Theo đó, có 93 công trình xây dựng làm cơ sở lưu trú, kinh doanh ăn uống, khu vui chơi giải trí và các công trình khác phục vụ hoạt động du lịch thuộc các xã: Phiêng Ban, Tà Xùa, Háng Đồng, Làng Chếu đã vi phạm xây dựng trên đất có nguồn gốc là đất nông nghiệp và lâm nghiệp. Sau 10 tháng công bố kết luận, đến nay, nhiều hộ dân, doanh nghiệp đầu tư xây dựng trái phép đang tự giác tháo dỡ công trình vi phạm.

Tại Nhà nghỉ May Hill, bản Tà Xùa, xã Tà Xùa, có 5 phòng nghỉ, do ông Thào A Sáy làm chủ. Trước khi xây dựng nhà nghỉ, khu đất này được UBND huyện cấp Giấy chứng nhận đất nông nghiệp và đất rừng sản xuất, với diện tích đất được giao gần 3.000 m² để sản xuất. Nhưng ông không sử dụng đúng mục đích, đã tự ý thay đổi hiện trạng đất, xây dựng nhà nghỉ trái phép trên đất không được phép xây dựng.

Sau khi được cán bộ xã tuyên truyền, vận động, gia đình ông đã dừng kinh doanh nhà nghỉ, tháo dỡ công trình xây dựng trái phép. Ông Thào A Sáy cho biết: Mấy năm gần đây, do nhu cầu khách du lịch tăng cao, nên gia đình tôi xây dựng nhà nghỉ để phục vụ du khách, mà không biết đó là sai phạm. Nhưng khi có Kết luận thanh tra của UBND tỉnh về các sai phạm trong quản lý đất đai tại các điểm du lịch ở Tà Xùa, tôi mới biết làm như vậy là sai quy định. Sau khi được cán bộ xã, huyện tuyên truyền, tôi nhận thức rõ những sai phạm, chấp hành nộp phạt, đồng ý và tự nguyện dỡ, phá bỏ những công trình xây dựng phạm vi đất không được phép xây dựng, trả lại hiện trạng ban đầu. Đồng thời, mong muốn các cấp nhanh chóng quy hoạch khu du lịch để chúng tôi được tiếp tục kinh doanh.

Cũng vi phạm về đất và trật tự xây dựng tại xã Tà Xùa, bà Trần Thị Loan, chủ Nhà nghỉ Mando Homestay, bản Tà Xùa, nói: Tôi ở Hà Nội lên đây mua đất của các hộ dân sở tại để kinh doanh du lịch, rồi tự ý cải tạo đất, xây dựng nhà nghỉ trái phép trên đất lâm nghiệp 200 m². Sau khi có Kết luận thanh tra của UBND tỉnh, tôi đã biết mình làm như vậy là sai với quy định, nên sẵn sàng sửa và nộp phạt theo quy định, tự nguyện tháo dỡ các phần vi phạm, trả lại hiện trạng đất ban đầu. Qua sự việc này, tôi thấy về lâu dài, chủ trương quy hoạch lại Khu du lịch Tà Xùa là đúng, để khu du lịch này xây dựng quy mô, trở thành khu du lịch xứng đáng với tiềm năng, lợi thế, thu hút đầu tư và khách du lịch. Vì vậy, tôi đồng tình cùng mọi người tích cực tuyên truyền tới các hộ dân ở đây tháo dỡ các phần vi phạm, chấp hành nghiêm các quy định của Nhà nước.

Cùng với các điểm sai phạm, Khu du lịch Pu Nhi Farm, thuộc Công ty Cổ phần Pu Nhi, tại xã Phiêng Ban, có quy mô 3 ha, đã xây dựng trái phép trên đất nông nghiệp, gồm: Nhà nghỉ cộng đồng đến các phòng Bungalow cùng các khu vui chơi, giải trí, phục vụ khách du lịch. Theo đó, Công ty bị áp dụng hình thức phạt tiền và buộc khôi phục lại tình trạng ban đầu cho đất theo quy định tại điểm a, khoản 4, Điều 11, Nghị định số 91/2019/NĐ-CP và buộc nộp lại số lợi bất hợp pháp có được do thực hiện hành vi vi phạm theo quy định tại Nghị định này, với tổng số tiền xử phạt vi phạm hành chính và số lợi nhuận thu được bất hợp pháp có được do hành vi vi phạm trên 27 triệu đồng.

Ông Phạm Quang Hưng, Giám đốc Công ty Cổ phần Khu du lịch Pu Nhi Farm, cho biết: Ngay sau khi nhận được Quyết định của UBND huyện, chúng tôi đã nghiêm chỉnh chấp hành việc nộp phạt hành chính. Hiện nay, chúng tôi đã tháo dỡ công trình vi phạm để khắc phục theo sự chỉ đạo của UBND huyện, tiến hành khôi phục lại hiện trạng ban đầu của đất theo quyết định của UBND huyện đã chỉ ra.

Đến thời điểm này, UBND huyện Bắc Yên đã chỉ đạo UBND các xã Tà Xùa, Háng Đồng, Phiêng Ban, Làng Chếu, ký cam kết với các tổ chức, cá nhân, hộ gia đình về quy định sử dụng đất đai và trật tự xây dựng; khắc phục tháo dỡ 15 công trình, trong đó 3/93 công trình đã tháo dỡ xong; 12 công trình khắc phục, tháo dỡ 1 phần; ban hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính 82/93 công trình, trong đó Tà Xùa 41/51 công trình; Háng Đồng 28/29 công trình; Làng Chếu 7/7 công trình; Phiêng Ban 6/6 công trình; đã chấp hành nộp tiền phạt 68/82 công trình; 11/93 công trình đang tiếp tục hoàn thiện hồ sơ xử phạt vi phạm hành chính…

Tiếp tục thực hiện nghiêm Kết luận thanh tra của UBND tỉnh, ông Đào Văn Nguyên, Chủ tịch UBND huyện Bắc Yên, cho biết: Chúng tôi đang chỉ đạo các phòng, ban chuyên môn, cơ quan, đơn vị xử lý vi phạm. Nhất là công tác cưỡng chế trên cơ sở đã rà soát các trường hợp vi phạm, có nguy cơ ảnh hưởng tính mạng người dân và du khách; hướng dẫn UBND các xã và các đơn vị có liên quan triển khai lập hồ sơ cưỡng chế và thực hiện quy trình cưỡng chế các công trình vi phạm; đẩy nhanh công tác quy hoạch xây dựng, gắn với quy hoạch sử dụng đất, quy hoạch lâm nghiệp và các quy hoạch khác; tổ chức lập quy hoạch chung xây dựng xã Tà Xùa đến năm 2035 và lập điều chỉnh quy hoạch chi tiết tỷ lệ 1/500 Khu du lịch sinh thái Tà Xùa…

Hiện nay, nhu cầu khách du lịch nội địa tăng cao, nhất là du lịch khám phá, trải nghiệm đang là xu hướng của giới trẻ. Tiếp tục khai thác tiềm năng thế mạnh, không bỏ lỡ cơ hội phát triển du lịch, huyện Bắc Yên cần nhanh chóng chấn chỉnh, xử lý kịp thời những tồn tại trong quản lý, đồng thời, đưa ra các giải pháp đồng bộ để thu hút du khách trở lại với Tà Xùa, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương.