Đề án bảo vệ môi trường dòng sông Mã giai đoạn 2020 - 2025, được huyện Sông Mã triển khai, đến nay, cảnh quan môi trường trên dòng sông từng bước được cải thiện, lòng sông sạch sẽ, thông thoáng hơn, ý thức người dân bảo vệ môi trường từng bước nâng lên.

Dòng sông Mã chảy qua địa phận các xã: Chiềng Cang, Chiềng Khoong, Chiềng Khương, Chiềng Sơ, Đứa Mòn, Mường Hung, Mường Lầm, Mường Sai, Nà Nghịu, Nậm Mằn, Yên Hưng và thị trấn Sông Mã. Đồng chí Thào A Sử, Phó Bí thư Thường trực Huyện ủy, cho biết: Ban Thường vụ Huyện ủy đã chỉ đạo các cơ quan, đơn vị, UBND các xã, thị trấn phân công rõ nhiệm vụ, gắn với trách nhiệm của tập thể và người đứng đầu. Lãnh đạo UBND huyện ban hành 9 kế hoạch, 2 quyết định, 7 công văn đôn đốc các phòng, ban, xã, thị trấn triển khai thực hiện nghị quyết.

Từ năm 2021 đến nay, UBND huyện đã tổ chức 32 lớp tập huấn tuyên truyền, phổ biến Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 và các văn bản hướng dẫn thi hành cho trên 5.000 lượt lãnh đạo, cán bộ, công chức, hội viên các tổ chức đoàn thể chính trị - xã hội. Huyện đã thành lập tổ công tác liên ngành kiểm tra hoạt động kinh doanh buôn bán, sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, giống cây trồng, phân bón.

Sông Mã phát động trồng cây xanh xung quanh trụ sở cơ quan và các trục đường chính, đường nội bản. Bố trí thùng đựng rác tại các khu vực trung tâm xã, chợ, trường học và bể thu gom vỏ bao thuốc bảo vệ thực vật sau sử dụng tại khu vực sản xuất. Đồng thời, vận động nhân dân đưa gia súc, gia cầm ra khỏi gầm sàn nhà ở; chủ động phân loại rác thải để thuận lợi cho công tác thu gom, xử lý. Tuyên truyền, vận động các tổ chức, cá nhân sinh sống dọc hai bên bờ sông, suối không được xả chất thải sinh hoạt, chăn nuôi xuống dòng sông, suối.

Ban Thường vụ Huyện ủy chỉ đạo UBND huyện phối hợp với Ủy ban MTTQ Việt Nam huyện, các tổ chức chính chính trị - xã hội huyện tổ chức các đợt ra quân dọn vệ sinh môi trường, trồng 185 cây trắc bách diệp, 75 cây dừa cảnh; 100 cây cúc ngũ sắc trồng hoa và cây xanh khu vực Đồn Biên phòng Cửa khẩu Chiềng Khương và Cửa khẩu quốc tế Chiềng Khương. Phát động các xã, thị trấn triển khai phong trào vệ sinh môi trường trên các các tuyến quốc lộ, tỉnh lộ, đường nội bản, tổ dân phố; thu gom, vận chuyển các loại vật liệu lấn chiếm lề đường với chiều dài 367 km; nạo vét, khơi thông 158 km cống rãnh; trồng 15.000m2 luống hoa, 8.442 cây phân tán; vận động 100% bản, tổ dân phố, với hơn 10.390 hộ dân vệ sinh xung quanh nhà ở, đường ngõ xóm, di chuyển chuồng trại chăn nuôi và làm nhà tiêu cách xa nhà; 18/18 xã có điểm quy hoạch bãi tập kết rác thải theo Đồ án quy hoạch xây dựng nông thôn mới.

Đến nay, rác thải khu vực thị trấn được thu gom, vận chuyển đến nơi xử lý đúng quy định; rác thải khu vực nông thôn được nhân dân tự thu gom, phân loại, xử lý. Trước năm 2019, công tác thu gom, xử lý rác thải khu vực nông thôn trên địa bàn huyện chỉ đạt 11%, đến nay, tỷ lệ thu gom, xử lý chất thải rắn đô thị đạt 100%; chất thải rắn nông thôn đạt 77,5%; chất thải y tế được thu gom, xử lý đạt 100% (đạt 100% chỉ tiêu nghị quyết đề ra). Các hộ chăn nuôi thực hiện biện pháp thu gom, xử lý chất thải, nước thải đảm bảo quy định, không gây ô nhiễm môi trường, đáp ứng yêu cầu của Điều 60 Luật Chăn nuôi năm 2018.

Trong năm 2023, UBND huyện chỉ đạo các cơ quan chuyên môn thực hiện quan trắc môi trường nước mặt dòng sông Mã tại vị trí: Đầu nguồn sông Mã (đoạn chảy vào xã Bó Sinh); suối Nậm Khoa, bản Huổi Sài, xã Chiềng Sơ; suối Nà Hin, bản Huổi Có, xã Nà Nghịu; đoạn trước cửa lấy nước của nhà máy nước Sông Mã; sau cửa xả của Bệnh viện đa khoa huyện, bản Quyết Thắng, xã Nà Nghịu; suối Huổi Hào, bản Lụng Quai, xã Chiềng Khoong; cầu bản Nhạp, xã Chiềng Cang; suối Nậm Lẹ, bản Mo, xã Chiềng Khương; suối Nậm Con, bản Phèn Sàng, xã Mường Lầm; suối Có Tre, bản Có Tre, xã Chiềng Cang. Qua kết quả quan trắc cho thấy, chất lượng môi trường nước dòng sông Mã đều nằm trong giới hạn cho phép của quy chuẩn.

Tại xã Mường Sai, vào chiều thứ 6 hằng tuần, các công sở, trường học sau khi hết giờ làm, cán bộ, công chức, viên chức tập trung dọn vệ sinh tại cơ quan và khu vực trước cổng. Các hội, đoàn thể phát động dọn vệ sinh vào chiều thứ 7 hằng tuần. Nhân dân tại các khu dân cư đồng loạt dọn vệ sinh vào ngày chủ nhật. Chị Lò Thị Thanh, Phó Chủ tịch UBND xã Mường Sai, cho biết: Xã thành lập các tổ công tác về các bản tuyên truyền, hướng dẫn nhân dân đăng ký thực hiện tiêu chí môi trường. Rà soát, xây dựng các khu xử lý, chôn lấp rác thải sinh hoạt; vận động nhân dân làm chuồng trại chăn nuôi gia súc, gia cầm xa khu vực nhà ở. Các tổ chức đoàn thể triển khai thực hiện “Tuyến đường tự quản”, “Tuyến đường hoa”...

Với sự vào cuộc tích cực của cấp ủy, chính quyền địa phương, sự ủng hộ của nhân dân, tin tưởng các hoạt động bảo vệ môi trường bên dòng sông Mã tiếp tục đạt được những kết quả tích cực, xây dựng cảnh quan đô thị vùng biên giới ngày càng sáng, xanh, sạch đẹp.