Xòe sáng tạo là một trong những nội dung thi hấp dẫn, sôi động diễn ra tại Quảng trường Tây Bắc sáng ngày 12/3 thu hút đông đảo nhân dân và du khách.

Nghệ thuật xòe Thái thuộc loại hình nghệ thuật trình diễn dân gian, có từ lâu đời, trở thành nếp sinh hoạt văn hóa tinh thần không thể thiếu của đồng bào Thái thành phố Sơn La nói riêng, vùng Tây Bắc nói chung.

Khi tiếng chiêng, tiếng trống vang lên, mọi người hân hoan đến với vòng xòe, cùng nắm tay nhau nối vòng tay lớn, xiết chặt vòng xòe và đưa những bước chân nhịp nhàng hòa mình trong không khí náo nức, rộn ràng.

Nghệ thuật xòe Thái là phương thức kết nối cộng đồng, biểu tượng của tình đoàn kết và là sân chơi giải trí sau những ngày lao động vất vả. Với ý nghĩa đó, nghệ thuật xòe Thái được Thành phố Sơn La chú trọng giữ gìn, bảo tồn và phát huy giá trị. Trên nền 6 điệu xòe cổ truyền thống, gồm: “Khắm khăn mời lẩu”(nâng khăn mời rượu); điệu “Phá xí” (bổ bốn); điệu “đổn hôn” (tiến lùi); điệu “Nhôm khăn” (tung khăn); điệu “Ỏm lọm tốp mứ” (vòng tròn vỗ tay) và điệu “khắm khen” (tức là nắm tay) các đội thi sẽ thực hiện điệu xòe sáng tạo.

Ông Lèo Văn Hưởng, Chủ tịch UBND xã Chiềng Xôm, cho biết: Đội thi xòe sáng tạo của xã có trên 30 thành viên gồm các nghệ nhân, diễn viên quần chúng từ các đội văn nghệ nòng cốt của xã, bản. Sau nhiều ngày luyện tập, đầu tư về cả trang phục, đạo cụ, phần thi được đánh giá cao về mặt hình thức và nội dung. 

Các đội thi thể hiện tốt phần thi của mình với điệu xòe “Nâng khăn mời rượu” - “Khắm khằn mơi lẩu”. Các chàng trai, cô gái Thái xếp thành hàng, khăn piêu vắt trên 2 cánh tay các cô gái, tay nhẹ nâng chén rượu thơm dịu dàng níu chân mời rượu, thể hiện tấm lòng chân tình, hiếu khách của dân tộc Thái miền Tây Bắc.

Xã Chiềng Ngần thể hiện tốt điệu xòe “Ỏm lọm nho tìn” - xòe theo vòng tròn di chuyển qua phải, qua trái nhấc chân, điệu xòe thể hiện sự gắn kết cộng đồng, niềm vui bắt được thú rừng, bắt cá suối của cộng đồng người Thái. Điệu xòe này thường được tổ chức trong lễ mừng nhà mới, đám cưới và lễ hội. Qua mỗi bước xòe, con người gần gũi chan hòa với nhau hơn, tình đoàn kết gắn bó thêm bền chặt.

Điệu xòe “Tung khăn” - “Nhôm Khằn”, vòng xòe tiến lùi theo nhịp trống, nhịp chiêng, dịch chuyển theo chiều kim đồng hồ, hai tay các vũ công cầm hai đầu khăn piêu tung lên theo nhịp trống, vòng xòe như bông hoa bừng nở, đó là những sắc màu diễn tả niềm vui trong sáng khi cộng đồng có niềm vui và hạnh phúc.

Đến với điệu xòe “Ỏm lọm tốp mư” - vòng tròn võ tay, xòe bước theo vòng tròn từ trái qua phải rồi dừng lại và đồng thời võ tay theo nhịp trống, tạo nên không khí vui tươi, rộn rã thể hiện niềm vui của cộng đồng sau mùa bội thu, săn bắt, mừng nhà mới, đám cưới, hội xuân.

Cuối cùng là điệu xòe “Phá xí” – Bổ bốn. Từ vòng tròn trung tâm tỏa ra thành 5 vòng tròn nhỏ, như bông hoa ban 5 cánh, mỗi cánh hoa là 4 vũ công, các vòng tròn nhỏ lúc biến dựa thành hình vuông, lúc tạo thành hình thoi, các vũ công vừa biến đổi tạo hình, vừa nhún bước theo nhịp trống, nhịp chiêng, tay đan vào vòng đung đưa bước tiến, điệu xòe sáng tạo tình đoàn kết gắn bó keo sơn, cuộc sống dẫu muôn vàn khó khăn gian khổ, thậm chí anh em ly tán nhưng tình người không bao giờ thay đổi, lòng người luôn hướng về nguồn cội, dẫu hoàn cảnh và cuộc sống như thế nào vẫn còn mãi tình người cao đẹp.

Bà Lù Thị Đoàn, Trưởng Phòng Văn hóa thông tin Thành phố, cho biết: Người thái có câu "Có gốc mới có ngọn, có cây mới có cành". Không thuộc các điệu xòe cổ thì không xoè đúng, xòe đẹp các điệu xòe khác được. “Không xoè không vui, không xòe cây lúa không trổ bông, không xòe cây ngô không ra bắp, không xoè trai gái không thành đôi". Gìn giữ, phát huy văn hóa xòe, từ 6 điệu xòe Thái cổ, đến nay các nghệ nhân đã sáng tạo thêm nhiều điệu xòe Thái khác nhau.

Chị Nguyễn Hồng Hà, du khách đến từ Hải Phòng đã có những chia sẻ đầy cảm xúc khi tham dự Lễ hội Hoa ban và đặc biệt là phần thi xòe sáng tạo. Chị Hải, nói: Tôi vô cùng ấn tượng, khi được trải nghiệm không gian văn hóa đa sắc màu của đồng bào các dân tộc thành phố Sơn La tại cái Trại Văn hóa. Đặc biệt, được thưởng thức các phần thi xòe sáng tạo đặc sắc. Những cô gái, chàng trai dân tộc Thái thật đẹp, duyên dáng, điệu múa xòe như thúc dục, mời gọi và sau phần thi chúng tôi cũng đã có cơ hội trải nghiệm xòe cùng các đội thi, thực sự rất ấn tượng.

Ngày nay, nghệ thuật xòe thái được UNESCO ghi danh là di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại, nghệ thuật xòe Thái đã chạm tới chân, thiện, mỹ, đó là sự kết hợp của đoàn kết, không phân biệt dân tộc, già, trẻ, gái trai. Đây là niềm vinh dự, cũng là trách nhiệm của tất cả cộng đồng cần tiếp tục giữ gìn, phát huy nét văn hóa đặc sắc của xòe. Nghệ thuật xòe đã trở thành phương tiện giao tiếp, kết nối cộng đồng, trở thành biểu trưng cho sự đoàn kết, là cầu nối giúp mọi người hiểu hơn về cuộc sống của con người Tây Bắc.