Những ngày đầu xuân, tại bản Mé Bon, xã Nà Nghịu, huyện Sông Mã, đã diễn ra Lễ hội Xên bản. Đây là nghi lễ tín ngưỡng truyền thống của đồng bào dân tộc Thái, có ý nghĩa cầu mong sức khỏe, một năm mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu. Lễ hội góp phần bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa mang đậm bản sắc dân tộc.

Ông Cà Văn Hoàn, Trưởng bản Mé Bon, cho biết: Bản được xã chọn làm điểm tổ chức Lễ hội Xên bản, giới thiệu, quảng bá các nét đẹp văn hóa truyền thống của dân tộc mình đến với du khách gần xa. Nghi thức cúng do thầy mo thực hiện tại miếu của bản. Các lễ vật dâng cúng gồm trâu hoặc lợn, gà, rượu, gạo nếp, trứng… do nhân dân đóng góp. Sau lễ cúng, bà con cùng uống rượu cần và tham gia các trò chơi dân gian của dân tộc.

Tại Lễ khai mạc, bản Mé Bon đã sân khấu hóa thủ tục cúng Xên bản; thực hiện nghi lễ buộc cổ chỉ tay cho đại biểu tham gia ngày lễ. Ở phần hội, có các phần thi, trò chơi dân gian truyền thống của đồng bào dân tộc Thái. Trong đó, có phần thi đan quạt, ép khẩu và đính cút piêu.  Các thí sinh đã thể hiện sự khéo léo trong việc đan lát, thêu thùa truyền thống của dân tộc, tạo ra những sản phẩm đẹp mắt và độc đáo.

Ông Quàng Văn Noi, bản Mé Bon, người đoạt giải nhất phần thi đan ép khẩu, cho biết: Gọi là ép khẩu, là do vật dụng thủ công này có hình tròn, gồm hai nửa úp vào nhau, nửa có độ rộng hơn là nắp, nửa còn lại là đáy. Ép khẩu chủ yếu dùng để đựng xôi nếp. Ngoài ra, còn dùng đựng đồ khô, trái cây, kim chỉ, hay dùng làm đồ trang trí trong nhà... 

Còn chị Lò Thị Lương, người đoạt giải nhất tại phần thi đính cút piêu, chia sẻ: 13 tuổi, tôi đã được bà và mẹ dạy làm khăn Piêu. Hôm nay, được tham gia Lễ hội xên bản, có cơ hội được giao lưu, học hỏi các chị em khác về kinh nghiệm làm khăn Piêu.

Tại khu vui chơi bịt mắt bắt vịt, bắn nỏ, thu hút đông đảo khán giả đến xem và cổ vũ. Khu vực giữa sân nhà văn hóa bản, chị em dân tộc Thái cùng nhau múa xòe, nhảy sạp, tung còn, thu hút khán giả cùng tham gia trải nghiệm. Chị Trần Thị Minh Anh, du khách đến từ thị trấn Sông Mã, cho biết: Dự Lễ hội, chúng tôi được tìm hiểu thêm về nghi lễ, phong tục của bà con dân tộc Thái. Được tham gia các trò chơi dân gian truyền thống. Tham quan các gian hàng trưng bày sản phẩm của xã. Lễ hội đã để lại trong tôi nhiều ấn tượng.

Ông Quàng Văn Minh, Chủ tịch UBND xã Nà Nghịu, cho biết: Xã tiếp tục phối hợp với Trung tâm Văn hóa – Điện ảnh tỉnh, Trung tâm Truyền thông – Văn hóa huyện phục dựng các lễ hội truyền thống khác của đồng bào dân tộc trong xã. Qua đó, phát huy giá trị văn hóa truyền thống; động viên bà con đoàn kết vượt qua khó khăn, tạo không khí vui tươi, phấn khởi tích cực lao động sản xuất, xây dựng nông thôn mới.

Lễ hội Xên bản tại xã Nà Nghịu đã để lại nhiều ấn tượng tốt đẹp trong lòng nhân dân và du khách; thắt chặt hơn tình đoàn kết trong dòng họ, bản làng, dân tộc. Đồng thời, là dịp để bà con dân tộc Thái gìn giữ nét văn hóa truyền thống của dân tộc.