“Sông Mã ơi, tháng ba hoa gạo đỏ/ Sông Mã ơi miền Tây nắng gió/ Xây nên màu hoa gạo đỏ/ Bên dòng nước trong xanh/ Em vớt rêu bên cồn đợi nắng...”, lời hát trong ca khúc “Sông Mã mùa hoa gạo đỏ” của nhạc sĩ Nguyễn Việt Cường cứ ngân vang trong tôi khi về lại Sông Mã. Mùa này, dọc đường từ Chiềng Khương ngược lên phố huyện, đôi bờ sông Mã đâu đâu cũng ngập tràn sắc hoa gạo đua nhau rực đỏ, in bóng xuống dòng sông xanh. Dòng sông Mã càng thêm thơ mộng và căng tràn sức sống mới.

Mùa hoa gạo ở Chiềng Cang (Sông Mã).

Không biết cây gạo có từ bao giờ, nhưng ở đây nhiều cây to vài người ôm không xuể, sừng sững qua bao mùa nắng gió, chứng kiến bao sự thăng trầm, đổi thay miền đất này. Ông Quàng Văn Tịch, bản Địa (thị trấn Sông Mã) bảo: Ngày trước, chưa có lịch và các phương tiện thông tin đại chúng phổ biến như bây giờ, muốn xác định khung thời vụ, bà con lấy mốc mùa hoa gạo nở để bước vào vụ sản xuất mới, tựa như khi mùa hoa đào, hoa ban nở là dịp Tết của đồng bào vùng Tây Bắc vậy. Quả có thế thật, cứ đến mùa hoa gạo nở cũng là thời điểm chuyển mùa từ se lạnh cuối xuân sang gió Lào cuồn cuộn, thúc giục đồng bào các dân tộc huyện Sông Mã bước vào vụ mới. Đi qua các xã dọc đôi bờ sông Mã mùa này, đâu đâu cũng bắt gặp không khí lao động khẩn trương của bà con sau kỳ nghỉ Tết. Những dòng kênh mương đã được nạo vét, phát quang, chứa đầy nước, nối dài, dẫn về đồng qua các xã: Chiềng Khương, Mường Hung, Nà Nghịu... Những thửa ruộng bậc thang cấy sớm của các xã Chiềng Cang, Chiềng Khoong, Chiềng Sơ, Yên Hưng... lúa đang thì con gái, cứ xanh rờn, mơn mởn. Những đồi nương định canh ở các xã vùng cao Mường Sai, Mường Cai, Huổi Một... đang được khẩn trương phát dọn, chờ ngày tra hạt. Các công trình xây dựng thuộc khu vực thị trấn và các xã Huổi Một, Nà Nghịu... được khẩn trương chỉnh trang, xây mới... Tất cả như khẳng định cuộc sống đồng bào các dân tộc huyện Sông Mã hôm nay đang thực sự chuyển mình.

Anh Nguyễn Tiến Hải, Chánh văn phòng UBND huyện, thông tin: Đến thời điểm này, bà con trong huyện đã gieo cấy xong hơn 1.000 ha lúa xuân, đang tập trung bón phân, chăm sóc; làm đất gieo trồng 745 ha cây trồng cạn. Huyện đã cung ứng 253 tấn phân bón, 7 tấn ngô giống, 3,5 tấn thóc giống các loại; mở 21 lớp tập huấn các biện pháp phòng dịch bệnh cây trồng thu hút hơn 700 lượt người dân 8 xã tham gia; mở 2 hội nghị cấp bản tuyên truyền về công tác phát triển rừng, phòng cháy, chữa cháy rừng. Đồng thời, phát động phong trào toàn dân làm thủy lợi mùa khô năm 2017, huy động hơn 21.500 công tu sửa, gia cố, khắc phục 187 phai dâng nước, 7 công trình trên kênh; nạo vét, tu sửa toàn bộ 160 km kênh mương bị bồi lấp, sạt lở; đào đắp gần 12.000 m3 đất đá đảm bảo đủ nước phục vụ sản xuất. Tại các điểm tái định cư thủy điện Sơn La, huyện đang hướng dẫn cho bà con thành lập HTX; triển khai dự án trồng cây ăn quả ứng dụng công nghệ cao; cân đối, giao đất sản xuất cho các hộ sở tại thuộc bản Cương Chính (Mường Hung), Xóm 4 (Nà Nghịu)... 

Còn 1 tháng nữa, thị trấn Sông Mã kỷ niệm 40 năm Ngày thành lập (13/4/1977 - 13/4/2017). Hiện tại, mọi công tác chuẩn bị đã được triển khai đến các tổ, bản trên địa bàn; dọc các tuyến đường phố chính, các cụm dân cư đã được chỉnh trang, treo cờ hoa, băng rôn, khẩu hiệu... Đồng thời, huyện cũng đang tập trung triển khai quy hoạch chi tiết tỷ lệ 1/500 khu đô thị mới Hưng Mai và các khu phụ cận thuộc xã Nà Nghịu; quy hoạch, xây dựng bến xe khách Sông Mã, xây dựng chương trình phát triển đô thị, sớm đưa thị trấn Sông Mã đạt đô thị loại IV vào năm 2020. Huyện cũng tập trung chỉ đạo các nhà thầu đẩy nhanh tiến độ thi công xây dựng 78 dự án (có 24 dự án khởi công trong năm 2017); đôn đốc đẩy nhanh tiến độ thi công trụ sở làm việc UBND xã Huổi Một thuộc Đề án phát triển kinh tế - xã hội xã Huổi Một, giai đoạn 2016-2020; hoàn thành 150m đường bê tông nội bản thuộc chương trình xây dựng nông thôn mới...

Mùa hoa gạo, Sông Mã bước vào vụ sản xuất mới; tập trung chăm sóc, phòng trừ dịch bệnh trên diện tích lúa xuân đã cấy; hướng dẫn nhân dân chuẩn bị đất, gieo trồng các loại cây trồng cạn đúng khung thời vụ; tập huấn ghép cải tạo vườn tạp, chuyển đổi cây trồng trên đất dốc cho bà con; cung ứng đầy đủ vật tư nông nghiệp, giống cây trồng, vật cho vụ sản xuất năm 2017; tích cực chăm sóc, bảo vệ, phòng chống cháy rừng và thiết kế địa bàn trồng rừng năm 2017; đẩy nhanh tiến độ thi công các công trình, dự án; tăng cường công tác quốc phòng, an ninh, đối ngoại và công tác dân tộc của Đảng... Với những định hướng và bước đi cụ thể, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân các dân tộc huyện Sông Mã tin tưởng sự ổn định, phát triển và nhiều thành công mới.