Có dịp về bản Thộ, xã Chiềng Ban (Mai Sơn), thăm ông Lèo Văn Chom (người trong ảnh), cán bộ hưu trí, nguyên Phó trưởng Phòng Văn nghệ Đài PT-TH tỉnh, chúng tôi lại được nghe giai điệu vi vu của pí pặp, pí thiu, pí tam, pí láo... do ông thể hiện. Đã sang tuổi 70, ông vẫn khiến mọi người phải trầm trồ, thán phục tài nghệ.

Thật lạ lùng, chỉ những đoạn tre trúc, mạy loi, khúc nứa... tưởng như vô tri, vô giác, nhưng ông đưa lên miệng thổi, chúng bỗng ngân lên thành những bản nhạc hết sức độc đáo, làm ai nấy đều xao xuyến. Ông bảo, năm 1971, được tuyển dụng vào làm biên dịch viên kiêm phát thanh viên tiếng Thái ở Đài Phát thanh Khu tự trị Tây Bắc (nay là Đài PT-TH Sơn La), kể từ đó ông gắn bó với Đài như duyên trời định. Kinh qua nhiều lĩnh vực công tác, nhưng cuối cùng ông vẫn quay về và gắn bó với cánh sóng của Đài PT-TH Sơn La đến khi nghỉ hưu. Để mỗi lần thu âm lên sóng lời ca, tiếng hát, điệu khắp... của người Thái một cách phong phú, điệu hát dân tộc, ông tự nghiền ngẫm chế tác, luyện tập rồi thể hiện. Ông còn tham gia trình diễn các loại nhạc cụ do mình chế tác tại các cuộc thi, liên hoan cấp tỉnh, khu vực và đoạt rất nhiều giải cao.

Say sưa với văn hóa dân tộc, ông nghiên cứu, sáng tác, phổ biến, truyền dạy các bài ca dân tộc Thái, như: “Dú hum bản” (Ở chung một bản), “Nhớ ơn Đảng”, “Ngày mùng 2/9 không quên”, “Đi qua bản em”; sáng tác và thể hiện các bài hát bằng tiếng Thái ca khúc: “Qua thành phố Sơn La”, “Ơn Đảng, ơn Bác Hồ”, “Khắc ghi lời dạy của Bác”, “Về thăm bản em”... Đồng thời, trực tiếp truyền dạy cho hơn 50 người là con, cháu, hạt nhân văn nghệ và những người yêu thích thể loại nghệ thuật dân gian này.

Ông Chom là người đa tài, có năng khiếu sáng tác dân ca, kịch tấu, chế tác nhạc cụ dân tộc, trực tiếp thể hiện tác phẩm; có niềm đam mê sưu tầm, sáng tác, truyền dạy cho các cộng tác viên yêu thích nhạc cụ, các làn điệu dân ca dân tộc. Dù đã nghỉ hưu, ông vẫn thường xuyên cộng tác, biên tập, góp ý với Đài về các lĩnh vực văn hóa dân gian dân tộc Thái, góp phần nâng cao chất lượng chương trình phát thanh và văn nghệ của Đài.

37 năm công tác, ông đã được tặng Huy hiệu 30 năm tuổi Đảng; 7 Bằng khen của UBND tỉnh về thành tích xuất sắc trên các lĩnh vực công tác; Hội Nhà báo Việt Nam tặng Huy chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam”; Đài Tiếng nói Việt Nam tặng Huy chương “Vì sự nghiệp phát thanh Việt Nam”; Đài Truyền hình Việt Nam tặng Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp xây dựng và phát triển Đài Truyền hình Việt Nam”; Liên hiệp các Hội VHNT Việt Nam tặng Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp văn học nghệ thuật Việt Nam”, cùng nhiều giải thưởng tham gia các cuộc thi, liên hoan cấp tỉnh, khu vực tổ chức. Đặc biệt, ông đang được tỉnh đề nghị Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch xét tặng danh hiệu “Nghệ nhân ưu tú”.

Những phần thưởng cao quý của các cấp, các ngành đã nói lên tất cả niềm đam mê ngọn lửa tình yêu với văn hóa dân tộc trong ông cháy mãi không ngừng.