Di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh không chỉ là những “bảo tàng sống” gắn với lịch sử hình thành và phát triển của địa phương, mà còn là tiềm năng cho việc phát triển các hoạt động du lịch, dịch vụ. Do vậy, để phát huy giá trị các di tích, huyện Vân Hồ đã chú trọng công tác bảo tồn, trùng tu các di tích, đẩy mạnh tuyên truyền, quảng bá giá trị, ý nghĩa các di tích trên địa bàn.

Danh lam thắng cảnh Thác Nàng Tiên, xã Chiềng Khoa (Vân Hồ) thu hút du khách tới du lịch trải nghiệm.

Huyện Vân Hồ hiện có 6 di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh được xếp hạng, gồm: 1 di tích cấp quốc gia là Hang mộ Tạng Mè (xã Suối Bàng); 5 di tích cấp tỉnh là: Đền Hang Miếng (xã Quang Minh); Thác Tạt Nàng (xã Chiềng Yên); Thác Nàng Tiên, Đền Nàng Bẳng Mương (xã Chiềng Khoa); Khu căn cứ cách mạng Mộc Hạ. Ngoài ra, trên địa bàn còn có nhiều di tích lịch sử - văn hóa, danh thắng khác chưa được xếp hạng, nhưng cũng đang được xem xét, nghiên cứu và khai thác phục vụ các hoạt động tham quan, trải nghiệm, như: Rừng Pa Cốp (xã Vân Hồ); hang Pác Pa, Thác Nà Bông (xã Xuân Nha); di chỉ khảo cổ Hang Coong, di tích khảo cổ Hang Bó Hiềng (xã Mường Tè)...

Với đa dạng các di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh, huyện Vân Hồ đã chỉ đạo các đơn vị, địa phương tích cực bảo vệ, trùng tu, tôn tạo các di tích gắn với đẩy mạnh tuyên truyền nâng cao ý thức, trách nhiệm của người dân trong việc giữ gìn, bảo vệ những giá trị của di tích. Đồng thời, tổ chức các hoạt động, lễ hội gắn với các di tích lịch sử - văn hóa, như Lễ hội hoa Ban vào tháng 2 âm lịch hằng năm gắn di tích Đền Nàng Bẳng Mương; các hoạt động du lịch tâm linh tại di tích Đền Hang Miếng... Bên cạnh đó, tại các danh lam thắng cảnh, như Thác Tạt Nàng, Thác Nàng Tiên... các dịch vụ tham quan, hoạt động du lịch sinh thái, trải nghiệm cũng ngày một đa dạng. Công tác đảm bảo an ninh trật tự, phòng chống tệ nạn xã hội; đảm bảo vệ sinh môi trường, an toàn thực phẩm, phòng chống dịch bệnh; thực hiện nếp sống văn minh, giữ gìn bản sắc văn hóa của địa phương, dân tộc được quan tâm thực hiện.

Danh lam thắng cảnh cấp tỉnh được xếp hạng năm 2018, Thác Nàng Tiên thuộc địa phận bản Nà Chá, xã Chiềng Khoa là điểm đến thu hút đông đảo du khách. Thác được hình thành bởi nguồn nước của dòng suối Tân, hợp lưu từ nhánh bản Suối Lìn, xã Vân Hồ và bản Suối Khem, xã Phiêng Luông (Mộc Châu). Tên gọi Thác Nàng Tiên có truyền thuyết, gắn với Lễ hội Hoa Ban, mang ý nghĩa tâm linh trong đồng bào dân tộc Thái; cùng với những giá trị về cảnh quan thiên nhiên, hệ sinh thái đa dạng, danh thắng Thác Nàng Tiên đã thu hút rất nhiều du khách đến khám phá, trải nghiệm. Được sự cho phép của UBND xã Chiềng Khoa, anh Ngần Văn Lộc, Bí thư Chi đoàn bản Nà Chá đã cùng các đoàn viên, thanh niên trong bản đóng góp tiền và ngày công để tôn tạo, xây dựng và quản lý các dịch vụ, phục vụ hoạt động tham quan, trải nghiệm tại di tích, như: Nâng cấp tuyến đường vào di tích, xây dựng các lán, trại nghỉ ngơi, dịch vụ ăn uống, trông xe, bảo đảm an ninh, an toàn cho du khách, vệ sinh môi trường, giữ gìn cảnh quan tại di tích. Cũng tại xã Chiềng Khoa, còn có Đền Nàng Bẳng Mương, tại bản Khòng là di tích lịch sử - văn hóa cấp tỉnh được xếp hạng tháng 12/2019. Di tích mang nhiều giá trị lịch sử, tâm linh, được địa phương gìn giữ, tôn tạo, thu hút đông đảo người dân, du khách gần xa tới tham quan, dâng hương.

Di tích lịch sử - văn hóa Đền Nàng Bẳng Mương, xã Chiềng Khoa (Vân Hồ) được gìn giữ, tôn tạo.

Để tiếp tục phát huy giá trị các di tích, huyện Vân Hồ đang đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục trong nhân dân, nhất là thế hệ trẻ về giá trị, ý nghĩa của các khu, điểm di tích trên địa bàn; phối hợp với các đơn vị trường học tổ chức các hoạt động trải nghiệm, ngoại khóa cho học sinh; tăng cường huy động các nguồn vốn đầu tư và đóng góp của nhân dân để thực hiện bảo vệ, tôn tạo và phát huy giá trị các di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh trên địa bàn.