Câu hỏi tình huống: Bố tôi sử dụng trái phép vật liệu nổ trong khai thác đá do giấy phép sử dụng vật liệu nổ hết hạn. Bị cơ quan an ninh điều tra Công an tỉnh phát hiện. Bản thân bố tôi là một công dân tốt, chưa vi phạm pháp luật lần nào, không có tiền án tiền sự và là thương binh có nhiều huân huy chương trong chiến đấu. Vậy khi xét xử bố tôi có được giảm án hay hưởng án treo không ạ?

Trả lời:  

- Thứ nhất, hành vi sử dụng trái phép vật liệu nổ.

Đối với hành vi sử dụng trái phép vật liệu nổ, thì theo quy định tại Điều 305 Bộ Luật Hình sự 2015, sửa đổi bổ sung 2017 (sau đây gọi chung là Bộ Luật Hình sự năm 2015) quy định về tội chế tạo, tàng trữ, vận chuyển, sử dụng, mua bán trái phép hoặc chiếm đoạt vật liệu nổ như sau:

“1. Người nào chế tạo, tàng trữ, vận chuyển, sử dụng, mua bán trái phép hoặc chiếm đoạt vật liệu nổ, thì bị phạt tù từ 1 năm đến 5 năm.

 2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 3 năm đến 10 năm: 

a) Có tổ chức; 

b) Thuốc nổ các loại từ 10 kilôgam đến dưới 30 kilôgam; 

c) Các loại phụ kiện nổ có số lượng lớn; 

d) Vận chuyển, mua bán qua biên giới; 

đ) Làm chết người; 

e) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên; 

g) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 2 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 61% đến 121%; 

h) Gây thiệt hại về tài sản từ 100.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng; 

i) Tái phạm nguy hiểm…

Theo đó, người có hành vi tàng trữ, sử dụng trái phép vật liệu nổ thì sẽ bị phạt từ  1 năm đến 5 năm. Nếu người có hành vi tàng trữ, sử dụng trái phép vật liệu nổ trong trường hợp thuốc nổ các loại từ 10 kilogam đến dưới 30 kilogam,… thì sẽ bị phạt tù từ 3 năm đến 10 năm. 

Đối với trường hợp của bố bạn, nếu không thuộc một trong các hành vi quy định tại khoản 2 Điều 305 Bộ Luật Hình sự 2015 thì sẽ bị phạt tù từ 1 năm đến 5 năm.

 - Thứ hai, điều kiện để được giảm án hoặc hưởng án treo.

+ Điều kiện giảm thời hạn chấp hành hình phạt tù: Căn cứ theo quy định tại Điều 63 Bộ Luật Hình sự 2015 quy định về giảm mức hình phạt đã tuyên như sau:

“1. Người bị kết án cải tạo không giam giữ, phạt tù có thời hạn hoặc phạt tù chung thân, nếu đã chấp hành hình phạt được một thời gian nhất định, có nhiều tiến bộ và đã bồi thường được một phần nghĩa vụ dân sự, thì theo đề nghị của cơ quan thi hành án hình sự có thẩm quyền, Tòa án có thể quyết định giảm thời hạn chấp hành hình phạt. 

Thời gian đã chấp hành hình phạt để được xét giảm lần đầu là một phần ba thời hạn đối với hình phạt cải tạo không giam giữ, hình phạt tù có thời hạn, 12 năm đối với tù chung thân. 

2. Một người có thể được giảm nhiều lần, nhưng phải bảo đảm chấp hành được một phần hai mức hình phạt đã tuyên…

Theo quy định này thì trường hợp bố bạn bị phạt tù có thời hạn, nếu đã chấp hành hình phạt được một thời gian thời gian nhất định, có nhiều tiến bộ và đã bồi thường được một phần nghĩa vụ dân sự (nếu có), thì Tòa án có thể quyết định giảm thời hạn chấp hành hình phạt. Thời gian đã chấp hành hình phạt để được xét giảm lần đầu là 1/3 thời hạn đối với hình phạt tù có thời hạn. Mức giảm thì một người có thể được giảm nhiều lần, nhưng không được giảm quá 1/2 mức hình phạt đã tuyên. Như vậy để bố của bạn được giảm thời hạn chấp hành hình phạt tù, thì phải phụ thuộc vào quá trình bố bạn chấp hành hình phạt từ có nhiều tiến bộ hay không, đã bồi thường thường được phần nào nghĩa vụ dân sự chưa (nếu có thiệt hại) để Tòa án quyết định giảm thời hạn chấp hành hình phạt tù.

+ Điều kiện hưởng án treo: Căn cứ theo quy định tại Điều 65 Bộ Luật Hình sự 2015 quy định về hưởng án treo như sau:

“1. Khi xử phạt tù không quá 3 năm, căn cứ vào nhân thân của người phạm tội và các tình tiết giảm nhẹ, nếu xét thấy không cần phải bắt chấp hành hình phạt tù, thì Tòa án cho hưởng án treo và ấn định thời gian thử thách từ 1 năm đến 5 năm và thực hiện các nghĩa vụ trong thời gian thử thách theo quy định của Luật Thi hành án hình sự…”.

Để được hưởng án treo, bạn phải bảo đảm mức hình phạt tù mà Tòa án tuyên đối với bố mình là không quá 3 năm, nhân thân tốt (chưa từng có tiền án, tiền sự) và có các tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự như: Phạm tội lần đầu và thuộc trường hợp ít nghiêm trọng, người phạm tội là người có công với cách mạng,… .

Trường hợp này người vi phạm pháp luật có thể được hưởng án treo, do bố bạn có đủ các điều kiện tại các điểm:

v) Người phạm tội là người có thành tích xuất sắc trong sản xuất, chiến đấu, học tập hoặc công tác;

s) Người phạm tội thành khẩn khai báo, ăn năn hối cải;

x) Người phạm tội là người có công với cách mạng hoặc là cha, mẹ, vợ, chồng, con của liệt sĩ.

Như vậy bản thân bố bạn là người có công với cách mạng. Đề nghị Tòa án áp dụng khoản 1, Điều 54. Quyết định hình phạt dưới mức thấp nhất của khung hình phạt được áp dụng để áp dụng khung hình phạt dưới 3 năm để được hưởng án treo.

Tòng Minh (Trung tâm TGPL)