Những ngày cuối tháng 9, chúng tôi tới HTX hoa quả Thành Đạt, đứng chân tại bản Long Phú, xã Chiềng Hắc (Mộc Châu), được gặp gỡ và trò chuyện cùng ông Nguyễn Như Biển, Giám đốc HTX và ông Nguyễn Văn Soái, Phó Giám đốc HTX, là 2 thành viên sáng lập HTX và cũng là những người phụ trách chính kỹ thuật chăm sóc cây ăn quả và tìm kiếm đầu ra để tiêu thụ sản phẩm cho các thành viên HTX.

Vườn nhãn của gia đình ông Nguyễn Văn Soái, bản Long Phú, xã Chiềng Hắc (Mộc Châu).

Qua câu chuyện, chúng tôi được biết, ông Soái quê ở Hưng Yên nên nắm rất chắc kỹ thuật chăm sóc cây ăn quả, đặc biệt là nhãn; HTX đã giao cho ông chuyên phụ trách hướng dẫn kỹ thuật chăm sóc cây ăn quả cho các thành viên HTX. Còn ông Biển ngày trước làm nghề thu mua và tiêu thụ nông sản, nhận trách nhiệm tìm đầu ra tiêu thụ nông sản cho bà con.

Như chứng minh vốn kiến thức của mình, ông Soái dẫn chúng tôi ra thăm vườn nhãn ngay sau nhà, say sưa nói về kỹ thuật chăm sóc cây nhãn để năm nào cũng cho thu hoạch quả. Ông Soái bảo, người Hưng Yên trước đây có câu truyền tai về cây nhãn “một năm cho quả, một năm trả cành”, đó là năm nay cây nhãn đã ra hoa, đậu quả thì năm sau cây phải hồi phục, như vậy phải 2 năm cây nhãn mới cho thu 1 lứa quả. Tuy nhiên, với kỹ thuật khoanh cành thì bây giờ cây nhãn năm nào cũng sẽ cho thu hoạch. Chỉ vào những cây nhãn có cành xanh tốt, ông Soái giải thích: Muốn cho nhãn năm nào cũng ra quả thì trước tiên phải biết xem cây, nếu thấy cây nhãn lá xanh tốt, phát triển khỏe mạnh thì chọn đúng ngày “Đông chí” theo lịch âm, dùng cưa cắt lớp vỏ xung quanh thân cây để hãm không cho cây vận chuyển nước và dinh dưỡng nuôi cành, làm như vậy sẽ kích thích cây phát lộc hoa và đậu quả, sau đó mới bón thúc phân để cây lành vết thương nuôi quả. Nếu không khoanh cành hoặc thân cây đúng thời điểm, nhãn sẽ phát lộc lá và coi như năm đó mất mùa. Ông Soái cho biết thêm nhà ông hiện có 20 ha đất trồng nhãn, bưởi, na, xoài; vụ năm nay thu 15 tấn xoài, 30 tấn nhãn, doanh thu hơn 900 triệu đồng.

Được biết, HTX hoa quả Thành Đạt thành lập tháng 3/2018 với 17 thành viên, trồng và chăm sóc 80 ha cây ăn quả, gồm: Nhãn, xoài, bưởi, bơ, na, chuối. Năm 2019, các thành viên HTX đã thu hoạch 280 tấn nhãn, trong đó xuất khẩu 80 tấn theo đường chính ngạch với giá 20.000 đồng/kg và xuất khẩu 200 tấn theo đường tiểu ngạch với giá 16.000 đồng/kg sang thị trường Trung Quốc; thu hơn 200 tấn xoài với giá bán tại vườn 22.000 đồng/kg, doanh thu của các thành viên HTX đạt 9,2 tỷ đồng.

Về khâu xây dựng thương hiệu và tiêu thụ sản phẩm, đến nay diện tích nhãn, xoài của HTX đã được các cơ quan chức năng cấp chứng nhận chỉ dẫn địa lý và Giấy chứng nhận VietGAP, trong đó có chuối và xoài của HTX đã đăng ký sản phẩm OCOP. Từ khi thành lập đến nay, cán bộ Sở Nông nghiệp & Phát triển nông thôn, Trung tâm xúc tiến đầu tư tỉnh, Phòng Nông nghiệp & Phát triển nông thôn và Trung tâm Dịch vụ kỹ thuật nông nghiệp huyện thường xuyên tuyên truyền, hướng dẫn kỹ thuật sản xuất, hỗ trợ bao gói bọc quả; hướng dẫn làm tem điện tử truy xuất nguồn gốc sản phẩm; hỗ trợ tham gia các gian hàng nông sản tại các siêu thị ở Hà Nội và các tỉnh, thành phố...; HTX hiện đang được Trung tâm Khuyến công và tư vấn phát triển công nghiệp Sơn La hỗ trợ đăng ký thương hiệu trong năm 2019. Dù vậy, ông Biển vẫn trăn trở: Thời gian tới sẽ có thêm nhiều diện tích cây ăn quả cho thu hoạch, đồng nghĩa với sản lượng tăng. Đặc biệt, diện tích chuối trên địa bàn rất lớn, thu hoạch quanh năm nhưng tiêu thụ vẫn phụ thuộc thương lái, vì vậy giá mua năm 2018 từ 6.000-7.000 đồng/kg quả tươi, nay giảm chỉ còn 2.000-2.500 đồng/kg quả tươi. Trong khi sản phẩm chuối sấy khô, sấy dẻo vẫn đang rất thiếu. Để đảm bảo khâu tiêu thụ sản phẩm và tạo việc làm thường xuyên cho các thành viên, HTX rất muốn đầu tư dây chuyền sơ chế, kho chứa và máy sấy nông sản. Tuy nhiên, do mới thành lập nên kinh phí chưa đủ, rất mong các cơ quan chức năng của tỉnh và huyện hỗ trợ đầu tư theo hình thức đối ứng; bà con trong các bản cũng mong huyện hỗ trợ làm đường bê-tông lên vùng sản xuất, tạo thuận lợi cho thu hoạch nông sản.