Thời tiết nắng nóng kéo dài trong nhiều tháng, khiến mực nước ở hầu hết các hồ, đập thủy điện vừa và nhỏ trên địa bàn tỉnh xuống thấp, làm ảnh hưởng việc sản xuất điện, vận hành nhà máy thủy điện và đời sống, sản xuất của nhân dân.

Tại nhà máy thủy điện Nậm Chiến 2, xã Chiềng San, huyện Mường La, có 2 tổ máy, tổng công suất 32 MW, những ngày này, do lưu lượng nước về hồ rất ít, chỉ đủ phục vụ 1 tổ máy phát điện 30 phút đến 2 giờ/ngày. Theo thiết kế, hồ chứa nước của Nhà máy trên 1 triệu m³, ngoài phục vụ phát điện, còn cấp nước cho gần 20 ha ruộng lúa của bản Chiến, xã Chiềng San.

Anh Bùi Huy Hào, Giám đốc Nhà máy thủy điện Nậm Chiến 2, cho biết: Hết quý I, sản lượng điện của nhà máy chỉ đạt khoảng 4,5 triệu kWh, thấp nhất từ năm 2020 đến nay, bằng 1/3 sản lượng điện so với cùng kỳ năm 2023 (trên 14 triệu kWh). Hiện nay, nhà máy vừa tích nước đảm bảo phát điện trong cao điểm khô hạn tháng 5, 6, vừa duy trì dòng chảy tối thiểu phục vụ nước sản xuất, sinh hoạt của nhân dân bản Chiến dưới hạ du.

Còn tại Nhà máy thủy điện Nậm Bú, xã Tạ Bú, huyện Mường La, ghi nhận mực nước hồ chứa ngày 19/4 chỉ đạt trên mực nước chết khoảng 1 m. Anh Trần Văn Tân, Giám đốc nhà máy, cho biết: Nhà máy có 2 tổ máy, tổng công suất hơn 7,2 MW, hiện nay, chỉ duy trì phát điện 1 tổ máy; sản lượng điện sản xuất từ đầu năm đạt 1,8 kWh, bằng 60% sản lượng điện so với cùng kỳ năm 2023. 

Hiện nay, huyện Mường La có 17 thủy điện vừa và nhỏ đưa vào khai thác vận hành, tổng công suất 218,5 MW; tổng sản lượng điện sản xuất ra trong quý I/2024, gần 54 triệu KWh, giảm 14 triệu KWh so với cùng kỳ năm 2023.

Huyện Bắc Yên là một trong những địa phương có nhiều nhà máy thủy điện vừa và nhỏ cũng đang hứng chịu ảnh hưởng do nắng nóng, khô hạn nhiều tháng. Ghi nhận ngày 18/4, mực nước hồ chứa của Nhà máy thủy điện Nậm Chim 1, xã Xím Vàng, chỉ trên mực nước chết khoảng 50 cm. Anh Quàng Văn Hồng, Phó Giám đốc Cụm Nhà máy Thủy điện Nậm Chim, cho biết: Nhà máy thủy Điện Nậm Chim 1 có 2 tổ máy, tổng công suất 16 MW. Do nắng nóng kéo dài, khiến lượng nước hồ thủy điện giảm mạnh. Trước đây, mỗi ngày phát điện 5 tiếng vào giờ cao điểm, từ tháng 3/2024, phải sau 2 ngày tích nước mới phát được 3 tiếng, với 75% tổng công suất; thấp nhất từ trước đến nay.

Ông Đào Văn Nguyên, Chủ tịch UBND huyện Bắc Yên, cho biết: Toàn huyện có 13 nhà máy thủy điện vừa và nhỏ đã đưa vào khai thác vận hành, tổng công suất 220,5 MW. Tổng sản lượng điện sản xuất trong quý I/2024 đạt 51,6 triệu kWh, bằng 8% kế hoạch giao, giảm 19 triệu kWh so với cùng kỳ năm 2023.

Hiện nay, toàn tỉnh có 57 nhà máy thủy điện vừa và nhỏ hoàn thành, sản lượng điện theo thiết kế sản xuất mỗi năm khoảng 2 - 2,5 tỷ kWh/năm (chiếm khoảng 2-2,5% sản lượng thủy điện của cả nước); đóng góp ngân sách địa phương mỗi năm khoảng 450 tỷ đồng. Năm 2023, nộp ngân sách 462,7 tỷ đồng, chiếm khoảng 10% số thu ngân sách trên địa bàn tỉnh; góp phần bảo vệ và phát triển rừng đầu nguồn, mỗi năm tỉnh đã chi trả 70 tỷ đồng phí dịch vụ môi trường rừng.

Do nắng nóng kéo dài, nhiều hồ thủy điện vừa và nhỏ trên địa bàn tỉnh đang đối mặt với tình trạng thiếu nước. Nhiều hồ thủy điện vừa và nhỏ đã về xấp xỉ mực nước chết. Hết quý I, sản lượng điện của các thủy điện vừa và nhỏ đạt gần 147 triệu kWh, giảm 37 triệu kWh so với cùng kỳ năm 2023.

Ông Nguyễn Thế Vinh, Trưởng phòng Quản lý năng lượng - thủy điện, Sở Công Thương, cho biết: Đảm bảo nước phục vụ sản xuất nông nghiệp hạ du công trình thủy điện mùa khô năm 2024; đồng thời, khai thác hợp lý tài nguyên nước cho nhiệm vụ phát điện của các công trình thủy điện, Sở Công Thương ban hành công văn chỉ đạo các nhà máy thủy điện nhỏ trên địa bàn tỉnh phải duy trì lưu lượng dòng chảy tối thiểu sau đập 24/24 giờ theo Giấy phép khai thác nước mặt đã được Bộ Tài nguyên và Môi trường phê duyệt; phối hợp với chính quyền địa phương tuyên truyền, vận động nhân dân chủ động lấy nước sản xuất và sử dụng nước hợp lý, tiết kiệm, hiệu quả, tránh lãng phí. Trong quý I/2024, Sở Công Thương đã phối hợp với Sở Tài nguyên và Môi trường, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, UBND các huyện kiểm tra đôn đốc đảm bảo nước tưới tiêu và an toàn đập, hồ chứa các công trình thủy điện vừa và nhỏ trên địa bàn.

Theo dự báo của Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn Quốc gia, hiện tượng El Nino sẽ tiếp tục diễn ra, làm cho nền nhiệt độ tăng cao và lượng mưa giảm thấp so với trung bình nhiều năm. Điều này, khiến lưu lượng nước dẫn về các hồ trong thời gian tới tiếp tục ít. Vì vậy, các nhà máy thủy điện cần tiếp tục có giải pháp tích nước, vừa đảm bảo sản xuất điện, vừa đảm bảo dòng chảy tối thiểu phục vụ sản xuất vùng hạ du.